Ποιες αρρυθμίες οδηγούν στον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Η σημασία του προαθλητικού ελέγχου. Τι λέει η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία για το περιστατικό που ακόμα συγκλονίζει τον κόσμο του ποδοσφαίρου.
Οι αρρυθμίες που μπορεί να οδηγήσουν σε αιφνίδιο καρδιακό θάνατο δεν είναι απλές διαταραχές του καρδιακού ρυθμού, αναφέρει η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία (ΕΚΕ) με αφορμή την περίπτωση του Δανού ποδοσφαιριστή Κρίστιαν Έρικσεν ο οποίος υπέστη ανακοπή στη διάρκεια αγώνα του EURO 2020.
Αντιθέτως, οι αρρυθμίες αυτές είναι σοβαρές καταστάσεις που οδηγούν σε άμεση αιμοδυναμική κατάρριψη, επειδή δεν είναι δυνατή η αποτελεσματική συστολή της καρδιάς. Αυτό έχει ως επακόλουθο να μην τροφοδοτούνται με αίμα τα όργανα του σώματος.
Οι εν λόγω αρρυθμίες είναι η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή. Η μόνη δυνατότητα επαναφοράς, σύμφωνα με την ΕΚΕ, είναι η άμεση ιατρική παρέμβαση και η απινίδωση. Η απινίδωση είναι η χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος, με ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται εξωτερικός απινιδωτής. Με την εφαρμογή της, ενδέχεται να αναταχθεί ο καρδιακός ρυθμός και να ξαναγίνει φυσιολογικός (κανονικός φλεβοκομβικός ρυθμός).
Ο εξωτερικός απινιδωτής είναι μηχάνημα που βρίσκεται στα Νοσοκομεία, τα Κέντρα Υγείας και σε πολυσύχναστους χώρους. Βρίσκεται επίσης σε γήπεδα, αεροδρόμια και αεροπλάνα, ενώ απαιτείται ειδική εκπαίδευση για τη χρήση του.
Τι είναι ο εμφυτευόμενος απινιδωτής
Εκτός από τις σοβαρές αρρυθμίες, ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος μπορεί να προκληθεί και από οξεία μηχανική δυσλειτουργία της καρδιάς. Αυτό συμβαίνει π.χ. σε περίπτωση εκτεταμένου οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου. Στην περίπτωση του Έρικσεν, όμως, η αιτία ως φαίνεται ήταν σοβαρή αρρυθμία.
Αυτό αναφέρει η ανακοίνωση που εξέδωσε η ποδοσφαιρική ομοσπονδία της Δανίας. Σε αυτήν γίνεται λόγος για «διαταραχές του καρδιακού ρυθμού» (rhythm disturbances) και ανάγκη να του τοποθετηθεί «εμφυτευόμενος απινιδωτής» (ICD – heart starter).
Ο εμφυτευόμενος απινιδωτής (Implantable Cardioverter-Defibrillator ή ICD) είναι μία φορητή συσκευή που μοιάζει με βηματοδότη. Εμφυτεύεται κάτω από το δέρμα και παρακολουθεί συνεχώς τον καρδιακό ρυθμό. Αν υπάρξει νέο περιστατικό αρρυθμίας, εκπέμπει ανώδυνους ηλεκτρικούς παλμούς για να διορθώσει το πρόβλημα. Σε περίπτωση ανακοπής, όμως, μπορεί να κάνει και απινίδωση.
Ο εμφυτευόμενος απινιδωτής γενικώς τοποθετείται σε ασθενείς με υψηλό κίνδυνο σοβαρής αρρυθμίας, όπως ο Έρικσεν.
Ποια νοσήματα αυξάνουν τον κίνδυνο
Σύμφωνα με την ΕΚΕ, υπάρχουν ορισμένα νοσήματα που ενέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών αρρυθμιών. Αυτά είναι:
- Η στεφανιαία νόσος με προηγηθέν έμφραγμα του μυοκαρδίου
- Η διατατική μυοκαρδιοπάθεια
- Η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια
- Οι βαλβιδοπάθειες της καρδιάς
- Διάφορα αρρυθμιολογικά νοσήματα με γενετικό υπόστρωμα
Τα ύποπτα συμπτώματα
Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι ο απροσδόκητος, ο «ξαφνικός» θάνατος, που συμβαίνει:
- Σε άτομο που φαίνεται υγιές
- Σε κάποιον που πάσχει από μια χρόνια ασθένεια, αλλά στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο βρίσκεται σε σταθερή κατάσταση ή σε βελτίωση
Ως «αιφνίδιος» χαρακτηρίζεται ο θάνατος που συμβαίνει μέσα σε 1 ώρα από την εμφάνιση ορισμένων συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα αυτά είναι:
- Αδιαθεσία
- Πόνος στο στήθος
- Φτερούγισμα ή φτερουγίσματα της καρδιάς
- Ταχυπαλμία ή κενά στη λειτουργία της καρδιάς
- Πολύ μεγάλη εξάντληση
- Έντονη εφίδρωση
- Δύσπνοια
- Ζάλη
Μάχη με τον χρόνο
Δίχως την παροχή άμεσης ιατρικής βοήθειας, ο ασθενής μπορεί να καταλήξει πριν προλάβει να φθάσει στο νοσοκομείο. Ο Κρίστιαν Έρικσεν παρ’ ολίγον να χάσει τη ζωή του καθώς η καρδιά του σταμάτησε για λίγο στη διάρκεια του EURO 2020. Ωστόσο με τις πρώτες βοήθειες και με την απινίδωση, ξανάρχισε γρήγορα να κτυπά.
Ο χρόνος είναι κρίσιμος παράγοντας στον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Η απινίδωση πρέπει να χορηγείται άμεσα μετά την καρδιακή ανακοπή, τονίζει η ΕΚΕ. Εάν η καρδιά δεν λειτουργήσει με φυσιολογικό ρυθμό εντός 5 λεπτών, αυτό θα είναι μοιραίο.
Εάν ο ασθενής απινιδωθεί εντός του 1ου λεπτού από την καρδιακή ανακοπή, έχει πιθανότητες επιβίωσης περίπου 90%. Στη συνέχεια, οι πιθανότητες μειώνονται. Και εάν η απιδίνωση καθυστερήσει πάνω από 10 λεπτά, οι πιθανότητες επιβίωσης καθίστανται σχεδόν μηδενικές. Ο Έρικσεν σώθηκε διότι αμέσως μόλις κατέρρευσε, άρχισαν να του χορηγούνται πρώτες βοήθειες και σε ελάχιστα λεπτά τού έγινε απινίδωση.
Σωτήρια η πρόληψη
Η πρόληψη του αιφνιδίου αρρυθμικού καρδιακού θανάτου έχει κομβική σημασία, επισημαίνει η ΕΚΕ. Βασική αρχή της πρόληψης είναι η πρώιμη διάγνωση και αντιμετώπιση της υποκείμενης καρδιοπάθειας που προκαλεί την σοβαρή αρρυθμία. Ειδικά στους αθλητές, πρέπει να γίνεται προαθλητικός έλεγχος, ο οποίος μπορεί να εντοπίσει παθολογικά ευρήματα που απαιτούν:
- Την διακοπή της έντονης αθλητικής δραστηριότητας ή
- Τον αποκλεισμό κάποιων μορφών άσκησης.
Στις ηλικίες κάτω των 30 ετών, το 60% των αιφνίδιων θανάτων οφείλεται σε κληρονομικά καρδιαγγειακά νοσήματα. Γι’ αυτό τον λόγο, όταν εντοπιστεί σε έναν νέο κάποια καρδιαγγειακή νόσος, πρέπει να ελέγχονται και τα μέλη της οικογένειάς του. Ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος πρέπει να αρχίζει από την παιδική ηλικία, πριν αρχίσουν τα παιδιά να αθλούνται. Πρέπει επίσης να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από ιατρούς με εξειδικευμένες γνώσεις.
Επιπλέον, επιβεβλημένο είναι να υπάρχει σε όλους τους χώρους άθλησης:
- Εξωτερικός απινιδωτής και
- Εκπαιδευμένο στην καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) προσωπικό (γιατρός ή και διασώστες)
Πολύ σημαντική είναι και η εκπαίδευση των πολιτών στην ΚΑΡΠΑ, διότι την κρίσιμη ώρα μπορεί να σώσει μια ζωή, τονίζει η ΕΚΕ. Τέλος, προσθέτει ότι με γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ) η ίδια αποτελεί πλέον τον μόνο επίσημο φορέα παροχής πιστοποιημένων σεμιναρίων ΚΑΡΠΑ στην Ελλάδα.
