Οι φορές που βάζουμε ταμπέλες τόσο στον εαυτό μας όσο και στα παιδιά μας δεν είναι λίγες, ούτε σπάνιες: «Προσέξτε τον κριτή που ζει μέσα σας και φροντίστε να κριτικάρετε λιγότερο τον εαυτό σας – τόσο ως άνθρωπο όσο και ως γονιό – και τα παιδιά σας», λένε οι ειδικοί. Ας τους ακούσουμε!
Μην κρίνετε τον εαυτό σας
«Καλός γονιός/Κακός γονιός» είναι δύο ταμπέλες που δεν μας βοηθούν καθόλου, διότι περιγράφουν δύο άκρα. Είναι αδύνατον να είμαστε σε πλήρη συντονισμό και απόλυτη αρμονία με τα παιδιά μας όλες τις ώρες της ημέρας. Ακόμα και οι καλύτερες προθέσεις μας καμιά φορά μπορεί να έχουν τα αντίθετα αποτελέσματα. Αλλά επειδή κανείς δεν θέλει να δεχτεί την ταμπέλα του «κακού γονιού», όταν κάνουμε λάθη (και όλοι μας κάνουμε λάθη), προσπαθούμε να αποφύγουμε τον χαρακτηρισμό χωρίς να παραδεχτούμε τα σφάλματά μας. Εξαιτίας λοιπόν αυτών των χαρακτηρισμών -«καλή μητέρα», «κακός πατέρας» ή το αντίστροφο- και επειδή δεν θέλουμε σε καμία περίπτωση να νιώσουμε την ντροπή και την ταπείνωση μιας τέτοιας ταμπέλας, παίρνουμε αρνητική στάση και αρνιόμαστε κάθε λάθος μπορεί να έχουμε κάνει. Αυτό σημαίνει ότι δεν εξετάζουμε, δεν συνειδητοποιούμε το πώς αποτυγχάνουμε να καλύψουμε τις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού μας. Δεν φροντίζουμε ενεργά ώστε να δημιουργήσουμε μια καλύτερη σχέση μαζί του.
Ο φόβος του γονιού και η απλή συνειδητοποίηση των λαθών μας δεν βοηθούν τα παιδιά. Τα σφάλματά μας – το να προσποιούμαστε ότι τα συναισθήματα του παιδιού μας δεν έχουν σημασία, ή οτιδήποτε άλλο κάνουμε λάθος – έχουν ελάχιστη βαρύτητα όταν φροντίζουμε να αποκαταστήσουμε τη ζημιά που έχουν κάνει. Αλλά δεν μπορούμε να διορθώσουμε τίποτα, αν η παραδοχή των λαθών, μας προκαλεί ντροπή – και η ταμπέλα κακός γονιός κάνει αυτό ακριβώς. Ας αφήσουμε λοιπόν κατά μέρος τους χαρακτηρισμούς «καλός» και «κακός» για τον ρόλο του γονιού. Κανείς δεν είναι τέλειος και κανείς δεν είναι απόλυτα κακός. Ένας κακόκεφος αλλά ειλικρινής γονιός (που συνήθως παίρνει την ταμπέλα του κακού γονιού) μπορεί να είναι καλύτερος στον ρόλο του από έναν γονιό που νιώθει εκνευρισμό και θυμό, αλλά το κρύβει πίσω από ένα προσωπείο χαράς και γλυκύτητας.
Μην κρίνετε τα παιδιά
Όπως ακριβώς δεν πρέπει να κρίνουμε τους εαυτούς μας, έτσι δεν πρέπει να κρίνουμε και τα παιδιά μας. Είναι πολύ βολικό να βάζουμε τον καθένα στο κουτάκι του, να του κολλάμε και μια ταμπέλα απέξω και να τον ξεχνάμε. Αλλά δεν είναι καλό για μας και σίγουρα δεν είναι καλό γι’ αυτόν που τοποθετήσαμε στο κουτί. Δεν βοηθά καθόλου το να χαρακτηρίσουμε ένα παιδί καλό ή κακό, ή γενικότερα να του δώσεις οποιονδήποτε χαρακτηρισμό, γιατί είναι πολύ δύσκολο για έναν άνθρωπο να προοδεύσει, να εξελιχθεί και να ξεπεράσει τον εαυτό του, κουβαλώντας μία συγκεκριμένη ταμπέλα που τον χαρακτηρίζει : «το ήσυχο παιδί», «το αδέξιο παιδί», «το ζωηρό παιδί».
Οι άνθρωποι αλλάζουν και εξελίσσονται συνεχώς, ιδιαίτερα τα παιδιά. Είναι πολύ καλύτερο να δοκιμάσετε να περιγράψετε αυτό που βλέπετε και να τονίσετε αυτά που επιδοκιμάζετε, από το να κρίνετε και να κολλάτε ταμπέλες. Γι’ αυτό λοιπόν πείτε: «Μου άρεσε που συγκεντρώθηκες πολύ όταν έλυνες εκείνες τις ασκήσεις μαθηματικών», από το να πείτε: «Είσαι καλός στα μαθηματικά». Πείτε: «Με εντυπωσιάζει που έβαλες τόση σκέψη σ’ αυτή τη ζωγραφιά. Μου αρέσει που το σπίτι είναι λες και χαμογελάει. Είναι μια ευχάριστη εικόνα που μου δίνει χαρά». Μην πείτε μονάχα «τι ωραία ζωγραφιά». Επαινέστε την προσπάθεια, περιγράψτε αυτό που βλέπετε και αυτό που νιώθετε και ενθαρρύνετε το παιδί σας χωρίς να το χαρακτηρίζετε και να του κάνετε κριτική. Το να περιγράψετε και να βρείτε κάτι συγκεκριμένο που ξεχωρίζει και σας αρέσει είναι πολύ καλύτερο από μία γενική επιβράβευση του τύπου «μπράβο, πολύ ωραία» και πολύ πιο χρήσιμο από την κριτική. Αν δείτε μία ολόκληρη σελίδα κειμένου κακογραμμένη και με μουτζούρες αλλά το γράμμα Ρ είναι πάντα καλοσχηματισμένο, το μόνο που χρειάζεται να πείτε είναι: «Μ’ αρέσει που -ς το γράμμα Ρ τόσο ωραία». Την επόμενη φορά ίσως να σας αρέσει και κάποιο άλλο γράμμα…
