Μάτια: Τι μπορεί να συμβαίνει αν ξαφνικά δείτε «λάμψεις» και πολλά «μυγάκια»

Αν ξαφνικά παρουσιάσετε διαταραχή της όρασής σας, με λάμψεις σαν αστραπές να εμφανίζονται στο οπτικό πεδίο σας και σκούρα σημαδάκια (μυγάκια) να μετακινούνται σε αυτόν, συμβουλευθείτε αμέσως τον οφθαλμίατρό σας. Μπορεί να οφείλονται σε μία σοβαρή κατάσταση, την αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς χιτώνα του ματιού.

Η κατάσταση αυτή απαιτεί άμεση ιατρική αντιμετώπιση, διότι αν δεν θεραπευθεί εγκαίρως και σωστά μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη απώλεια της όρασης.

Ο  αμφιβληστροειδής χιτώνας είναι ένα στρώμα νευρικού ιστού στο πίσω μέρος του ματιού. Δέχεται τα φωτεινά ερεθίσματα και τα μετατρέπει σε ηλεκτρικά, για να προωθηθούν μέσω του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο όπου θα μετατραπούν σε εικόνες.

Η αποκόλλησή του συμβαίνει όταν απομακρύνεται από την φυσιολογική θέση του, με συνέπεια να διακόπτεται η τροφοδοσία των κυττάρων του με οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά.

Η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το υαλοειδές υγρό. Αυτό «είναι ένα παχύρευστο υγρό που καλύπτει το οπίσθιο ημιμόριο του οφθαλμού και προσφύεται με ισχυρές ίνες στον αμφιβληστροειδή», εξηγεί ο χειρουργός οφθαλμίατρος Αλέξανδρος Χαρώνης.

Καθώς μεγαλώνουμε, το υαλοειδές υγρό απομακρύνεται από τον αμφιβληστροειδή, συνήθως χωρίς να δημιουργεί προβλήματα στην όραση. Μερικές φορές, όμως, καθώς απομακρύνεται μπορεί να προκαλέσει σχίσιμο στον αμφιβληστροειδή, σε μία ή περισσότερες περιοχές.

Το υαλοειδές υγρό μπορεί στη συνέχεια να περάσει μέσα από αυτό το σχίσιμο και να ανασηκώσει τον αμφιβληστροειδή, όπως η υγρασία ανασηκώνει την ταπετσαρία από τον τοίχο. Έτσι αρχίζει η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς.

Οι παράγοντες κινδύνου

Το ενδεχόμενο να συμβεί αυτό αυξάνουν ορισμένοι παράγοντες. Ένας από αυτούς είναι η υψηλή μυωπία (πάνω από 5 βαθμούς). Μελέτες έχουν δείξει ότι οι πάσχοντες έχουν πενταπλάσιες έως εξαπλάσιες πιθανότητες να υποστούν αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, σε σύγκριση με όσους έχουν χαμηλή μυωπία.

Άλλοι παράγοντες κινδύνου για αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς είναι:

• Προηγούμενο τραύμα ή χειρουργείο (π.χ. για καταρράκτη) στο μάτι
• Το οικογενειακό ιστορικό αποκόλλησης
• Το ατομικό ιστορικό αποκόλλησης στο άλλο μάτι
• Οι περιοχές λέπτυνσης στον αμφιβληστροειδή (τις εντοπίζει ο οφθαλμίατρος κατά την οφθαλμοσκόπηση)

«Πρόσφατες μελέτες εξέτασαν κατά πόσο μετεωρολογικοί παράγοντες, όπως η θερμοκρασία και η υγρασία, μπορεί να σχετίζονται με αυξημένη συχνότητα αποκολλήσεων σε περιόδους καύσωνα. Ωστόσο, τα διαθέσιμα επιδημιολογικά δεδομένα είναι περιορισμένα και δεν τεκμηριώνουν αιτιώδη σχέση. Πρόκειται κατ’ ουσία για μία υπόθεση που απαιτεί περαιτέρω έρευνα», συνεχίζει ο κ. Χαρώνης.

Ξαφνική εμφάνιση των συμπτωμάτων

Ανεξάρτητα από την αιτία της, η αποκόλληση του αμφιβληστροειδούς είναι πολύ σοβαρή κατάσταση. Γι’ αυτό τον λόγο οι ασθενείς πρέπει να απευθύνονται στον οφθαλμίατρο με τα πρώτα συμπτώματα που θα εκδηλώσουν, ώστε να γίνει η ενδεδειγμένη θεραπεία πριν εξελιχθεί.

Τα συμπτώματά της κατά κανόνα εκδηλώνονται αιφνιδίως. Τα κύρια είναι:

• Φωταψίες (λάμψεις) που εμφανίζονται ξαφνικά στο ένα ή και στα δύο μάτια. Οι φωταψίες γίνονται αντιληπτές από τους ασθενείς σαν αστραπές.
• Αυξημένες μυϊοψίες (μυγάκια). Μοιάζουν με σκούρα σημαδάκια που «περιφέρονται» στο οπτικό πεδίο. Αν και όλοι μπορεί να βλέπουμε σποραδικά τέτοιου είδους «μυγάκια», σε περίπτωση αποκόλλησης αυξάνονται ξαφνικά. Όταν συνοδεύονται από λάμψεις, είναι ακόμα πιο ύποπτα για αποκόλληση αμφιβληστροειδούς.
• Εμφάνιση σκοτεινής σκιάς (σαν κουρτίνα) στην περιφερειακή όραση.
• Θόλωση της όρασης.

«Τα συμπτώματα αυτά δεν συνεπάγονται αυτομάτως ότι έχει αποκολληθεί ο αμφιβληστροειδής χιτώνας του ματιού. Χρειάζονται όμως επειγόντως αξιολόγηση από τον οφθαλμίατρο», επισημαίνει ο κ. Χαρώνης. «Εκείνος θα εξετάσει τα μάτια και θα εντοπίσει τυχόν ρωγμές στον αμφιβληστροειδή ή την έναρξη της αποκόλλησης και θα συστήσει την απαιτούμενη θεραπεία».

Οι κίνδυνοι από την καθυστέρηση

Όταν υπάρχουν ρωγμές στον αμφιβληστροειδή, ο οφθαλμίατρος μπορεί να συστήσει άμεσα λέιζερ ή κρυοπηξία για να τις «σφραγίσει». Όταν έχει αρχίσει η αποκόλληση, σχεδόν πάντοτε χρειάζεται χειρουργική επέμβαση για να επανέλθει ο αμφιβληστροειδής στην φυσιολογική του θέση.

Οι καθυστερήσεις στη διάγνωση και την αντιμετώπιση της αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς μπορεί να αποβούν μοιραίες για την όραση. Όσο καθυστερεί η απαιτούμενη διόρθωση, τόσο αποκολλάται ο αμφιβληστροειδής, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο μόνιμης απώλειας της όρασης ή τύφλωσης. Στην πραγματικότητα, η αποκόλληση σχεδόν πάντοτε οδηγεί στην τύφλωση, εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως.

«Η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς μπορεί να συμβεί ξαφνικά σε οποιονδήποτε. Οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν ότι όσο πιο σοβαρή είναι όταν διαγνωστεί, τόσο πιο δυσμενής είναι η πρόγνωση για την όραση», τονίζει ο κ. Χαρώνης.

Με την έγκαιρη διάγνωση, όμως, και τη σύγχρονη τεχνολογία «μπορεί να διορθωθεί το πρόβλημα στο 80-90% των περιπτώσεων, αν και η αποκατάσταση της όρασης μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες ή μήνες», καταλήγει.

Φωτογραφία: iStock