Γιατί το σπίτι του Αντωνάκη και της Ελενίτσας στην Πλάκα δεν πουλήθηκε ποτέ
–
Στα τελευταία λεπτά της ταινίας του Γιώργου Τζαβέλα, η Μάρω Κοντού (Ελένη) συναντάει το Γιώργο Κωνσταντίνου (Αντώνη) στο υπό κατεδάφιση σπίτι που κάποτε ζούσαν οι δυο τους. Αμφότεροι έχουν πάει να δουν το σπίτι στο οποίο έζησαν 10 χρόνια κοινής ζωής. «Θλιβερό πράγμα το γκρέμισμα», αναφωνεί ο Γιώργος Κωνσταντίνου. «Ναι, πολύ θλιβερό», συμφωνεί μαζί του η Κοντού.
Το ζευγάρι έχει χωρίσει λίγο καιρό πριν λόγω… ασυμφωνίας χαρακτήρων και η απόσταση μεταξύ τους είναι περισσότερο από εμφανής. Ωστόσο η κοινή τους διαδρομή φαίνεται πως δεν έχει ολοκληρωθεί. Και οι δύο αρνούνται να παραδεχτούν ευθαρσώς πως η απουσία του άλλου είναι κάτι περισσότερο από αισθητή. Στο τέλος της σκηνής ομολογούν τα αισθήματα που τρέφουν ο ένας για τον άλλον, παραμερίζοντας τον άκρατο εγωισμό τους. Όσο για το σπίτι (τους) στην πραγματικότητα δεν κατεδαφίστηκε ποτέ, σε αντίθεση με το σενάριο της ταινίας…
–
Αντιθέτως διατηρείται έως και σήμερα. Και νομικά -όπως θα διαβάσετε στη συνέχεια- αλλά και ουσιαστικά. Η θέση του; Εκεί που βρισκόταν ανέκαθεν: επί της οδού Τριπόδων 32 στην Πλάκα.
Το πωλητήριο
Το Σεπτέμβριο του 2014 η είδηση ότι η… οικία Κοκοβίκου στην Πλάκα πωλείται, απασχόλησε κατοίκους, αθηνολάτρες και άλλους φορείς. Τότε ανακοινώθηκε η απόφαση εκποίησης του κτιρίου στο πλαίσιο αξιοποίησης της Δημόσιας Περιουσίας, μέσω του Ταμείου Αξιοποιήσης Δημόσιας Περιουσίας (ΤΑΙΠΕΔ). Όλοι οι προαναφερόμενοι εναντιώθηκαν με σθένος στο ενδεχόμενο πώλησής του οικήματος σε ιδιώτες.
Το σπίτι του 1800, το οποίο στέγαζε την τουρκική στρατιωτική διοίκηση, πέρα από ιστορική γνώρισε και κινηματογραφική καταξίωση. Εκεί έζησαν τον έρωτά τους η Ελένη και ο Αντώνης. Η… Ελενίτσα και ο Αντωνάκης. Τα δύο πρόσωπα που ενσάρκωσαν οι πρωταγωνιστές Μάρω Κοντού και Γιώργος Κωνσταντίνου στην ταινία «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα» του Γιώργου Τζαβέλλα.
Ο νόμος
Η Τριπόδων 32 όμως δεν έμεινε απροστάτευτη. Το συγκεκριμένο οίκημα και ο χώρος που το περιβάλλει παρουσιάζουν ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον, δεδομένου η έκταση στο σύνολό της έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο -το 1995- από το τμήμα νεότερων μνημείων της διεύθυνσης πολιτιστικής ανάπτυξης του υπουργείου Πολιτισμού.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη απόφαση και με βάση τα όσα ορίζει η ελληνική νομοθεσία, το κτίριο απαγορεύεται να δεχτεί οποιαδήποτε επέμβαση (επισκευές, συντήρηση ή άλλη προσθήκη), χωρίς ο ιδιοκτήτης να ζητήσει άδεια από την εφορεία νεότερων μνημείων.
Σε ό,τι αφορά τα χαρακτηριστικά του ακινήτου:
Τέθηκε στη διαδικασία του διαγωνισμού προς αξιοποίηση το 2014
Η τιμή εκκίνησης του ακινήτου είχε οριστεί στα 900.000 ευρώ.
Ιδιοκτήτης του ακινήτου είναι το υπουργείο Πολιτισμού.
Τη διαχείριση της πώλησης ανέλαβε το ΤΑΙΠΕΔ
Τετραγωνικά μέτρα οικοπέδου: 411,37
Τετραγωνικά μέτρα κτισμάτων: 266,00
Αποτελεί εξαιρετικό δείγμα αθηναϊκού σπιτιού του 19ου αιώνα με τον περιβάλλοντα χώρο του.
Η διαδρομή και τα αρχαία
Το σπίτι της οδού Τριπόδωνα απαλλοτριώθηκε το 1979 για αρχαιολογικούς σκοπούς.
Το 1997 παραχωρήθηκε η χρήση του στην Ένωση Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ), όπως προκύπτει από την απάντηση της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του υπουργείου Πολιτισμού, σε ερώτημα του -.
Αναπαλαιώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά του αρχαιολόγου Γ. Καββαδία, ο οποίος σε δημοσίευση με τίτλο: «Ειδήσεις από την οδό Τριπόδων», ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια της ανασκαφής του 2000, αποκαλύφθηκε τμήμα της αρχαίας οδού Τριπόδων. Η οδός Τριπόδων κατά την αρχαιότητα είχε μήκος 800 μέτρων και ξεκινούσε -σύμφωνα με τον Παυσανία- από το Πρυτανείο, στην Αγορά, για να καταλήξει στο θέατρο του Διονύσου, χωρητικότητας 17.000 θεατών.
Στη συνέχεια της απάντησης της Εφορείας Αρχαιοτήτων προς το -, αναφέρεται πάντως ότι στη διάρκεια της ανασκαφής που πραγματοποιήθηκε στο ισόγειο και το εσωτερικό του κτιρίου και ολοκληρώθηκε το 2003, βρέθηκαν:
– Στο εσωτερικό του κτιρίου, τμήμα μνημειώδους αναλημματικού τοίχου ύστερων κλασικών ή ελληνιστικών χρόνων, τμήμα του λεγόμενου «Πεισιστράτιου» αγωγού, τμήματα αποχετευτικών αγωγών κλασικών και υστερορωμαϊκών χρόνων, τμήματα οδοστρωμάτων κλασικών, αρχαίων και γεωμετρικών χρόνων. Επίσης βρέθηκε τμήμα κτιρίου παλαιοχριστιανικών χρόνων και φρέαρ βυζαντινών χρόνων.
– Στον ακάλυπτο χώρο του οικοπέδου βρέθηκε σύστημα αγωγών παλαιοχριστιανικών-υστερορωμαϊκών χρόνων, φρεάτιο βυζαντινών χρόνων καθώς και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα.
Είναι χαρακτηριστικό όπως προκύπτει από τα στοιχεία που έχουμε συλλέξει ότι το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) έχει γνωμοδοτήσει υπέρ της διατήρησης και ανάδειξης των αρχαιοτήτων, ενώ σύμφωνα με την Εφορεία Αρχαιοτήτων απομένουν οι εργασίες διαμόρφωσης της αυλής του κτιρίου και η ανασκαφή άσκαφου διαδρόμου που βρίσκεται στο οικόπεδο.
Επομένως όπως γίνεται αντιληπτό, το κτίριο δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να αξιοποιηθεί είτε εμπορικά, είτε με άλλο τρόπο από ιδιώτη.
Το ΤΑΙΠΕΔ και η αξιοποίηση
Για το ζήτημα της αξιοποίησης του κτιρίου επικοινωνήσαμε και με το ΤΑΙΠΕΔ. Η απάντηση που λάβαμε είναι ότι «Δεν υπήρξε ουδέποτε ενδιαφέρον για την αγορά του συγκεκριμένου ακινήτου, το οποίο προσεχώς θα περάσει στη δικαιοδοσία της ΕΤΑΔ. Είναι γεγονός ότι αρχικά υπήρξαν αντιδράσεις ως προς την αξιοποίηση του συγκεκριμένου οικήματος. Ωστόσο δεν υπήρξε ούτε μία προσφορά κατά τη διάρκεια της ηλεκτρονικής δημοπρασίας, καθότι όπως φάνηκε δεν παρουσίαζε κανένα επενδυτικό ενδιαφέρον».
«Η μεταβίβαση στην ΕΤΑΔ θα πραγματοποιηθεί μόλις λειτουργήσει το καινούργιο υπερταμείο αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας. Σε αντίθεση με το οίκημα της Τριπόδων, άλλα ακίνητα τα οποία είχαν ενταχθεί στην ίδια διαδικασία, πωλήθηκαν σε νέους ιδιοκτήτες», σημειώνει το ΤΑΙΠΕΔ.
Είναι γεγονός ότι το καθεστώς αξιοποίησης του σπιτιού που έζησε τη δική του διαδρομή δημοσιότητας μέσα από τη δημοφιλή ελληνική ταινία και όχι μόνο, συνάντησε σοβαρά εμπόδια λόγω αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Είναι χαρακτηριστικό ότι έως και αυτή τη στιγμή η φυσιογνωμία του παρουσιάζει την ίδια ακριβώς εικόνα που είχε το 1965, όταν γυρίστηκε η ταινία, αλλά και νωρίτερα.
Ωστόσο όπως όλα δείχνουν η ανάδειξη του συγκεκριμένου «εξαιρετικού δείγματος αθηναϊκού σπιτιού», όπως το χαρακτηρίζουν οι αρχαιολόγοι, είναι κάτι που θα χρειαστεί αρκετό καιρό ακόμα. Έως τότε αρκούμαστε στην εικόνα του σπιτιού που αποκομίσαμε από τα ασπρόμαυρα πλάνα μιας ελληνικής ταινίας -εσχάτως έγχρωμα λόγω ψηφιακής επεξεργασίας- καθώς εάν περάσετε από την Τριπόδων, αυτό που θα δείτε είναι ένα σπίτι, κρυμμένο πίσω από μεταλλικά καλύμματα, τα οποία… προστατεύουν την πρόσοψη, αλλά και το σύνολο της ιδιοκτησίας από το βλέμμα των περαστικών.
