Οσφυαλγία: Σύγχρονη, ελάχιστα επεμβατική προσέγγιση των ασθενών με ανάγκη χειρουργικής παρέμβασης

Στις μέρες μας η οσφυαλγία αποτελεί ένα σύνηθες πρόβλημα, ενώ μάλιστα οι περισσότεροι άνθρωποι θα βιώσουν τουλάχιστον ένα επεισόδιο οσφυαλγίας κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ο όρος αναφέρεται στον πόνο που εμφανίζεται στην περιοχή της μέσης, ο οποίος μπορεί να εντοπιστεί είτε τοπικά, είτε να αντανακλά και στα κάτω άκρα, οπότε και κάνουμε λόγο για οσφυοισχιαλγία.

Η οσφυαλγία διακρίνεται σε οξεία, όταν η διάρκειά της είναι μικρότερη των 6 εβδομάδων, και σε χρόνια όταν η διάρκειά της ξεπερνά τους 3 μήνες, όπου και ο ασθενής μπορεί να αποκλειστεί από τις καθημερινές του δραστηριότητες και να απομονωθεί από το κοινωνικό του περιβάλλον.

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Νευροχειρουργός Δρ Ευστάθιος Σαμαράς, συνιδρυτής της NSO Clinic και Διευθυντής του Νευροχειρουργικού Τμήματος της Κλινικής Σπονδυλικής Στήλης και Μεγάλων Αρθρώσεων στο Metropolitan General, ρίχνει φως στα αίτια εμφάνισης της οσφυαλγίας και μας ενημερώνει για τους τρόπους διάγνωσής της, καθώς και για τις διαθέσιμες θεραπευτικές μεθόδους αντιμετώπισής της.

Κύριε Σαμαρά, ποια είναι τα κυριότερα αίτια πόνου στην οσφυϊκή μοίρα; Με ποια τυπικά συμπτώματα εκφράζεται;

Ως οσφυαλγία και με την ετυμολογική ερμηνεία της λέξης και μόνο ορίζουμε κάθε πόνο με εντόπιση στο κατώτερο τμήμα της σπονδυλικής στήλης.

Ένα υψηλό ποσοστό των ανθρώπων που αποτιμάται ως και το 80% του συνολικού πληθυσμού κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του θα έρθει αντιμέτωπο με μια κρίση οσφυϊκού άλγους. Η οσφυαλγία αποτελεί αιτία του 25% των προσωρινών αναπηριών και 40% των μόνιμων αναπηριών.

Η τυπική εκδήλωση ενός επεισοδίου οξείας οσφυαλγίας είναι έντονος πόνος στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης με πιθανή την εκδήλωση νευρολογικών σημείων (πόνος-κάψιμο, μουδιάσματα στα κάτω άκρα, αίσθημα αδυναμίας στα κάτω άκρα, διαταραχές στην ούρηση ή/και στη λειτουργία του εντέρου, δυσκολία-δυσχέρεια στη βάδιση). Στις περιπτώσεις που η οσφυαλγία λάβει χρόνια χαρακτηριστικά και φυσικά, ανάλογα με τα υποκείμενα αίτια και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς, μπορεί να λάβει ειδικά γνωρίσματα, όπως λόγου χάρη να εκλαμβάνεται σαν πρωινή και όχι μόνο δυσκαμψία στη μέση, αδυναμία και πόνος στην ορθοστάτηση κτλ.

Η αιτιολογία ενός επεισοδίου οσφυαλγίας είναι πολυπαραγοντική. Νομίζω για λόγους ευκολότερης κατανόησης του προβλήματος είναι σωστό να διαχωριστεί ως οντότητα σε 2 μεγάλες κατηγορίες αιτίων.

Η πρώτη αφορά σε αίτια που «προσβάλλουν» την κατασκευή της σπονδυλικής στήλης και η δεύτερη σε συστηματικά νοσήματα που δημιουργούν πρόβλημα στην κατασκευή της σπονδυλικής στήλης ή αντανακλαστικό πόνο σε αυτή.

Στην πρώτη κατηγορία τα κύρια αιτία αφορούν σε:

1. Μυϊκή καταπόνηση και τραυματισμό των μυών της σπονδυλικής στήλης,
2. Δισκοπάθεια της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (κήλη δίσκου),
3. Σπονδυλική αστάθεια-σπονδυλολίσθηση,
4. Κύφωση, λόρδωση, σκολίωση της σπονδυλικής στήλης,
5. Κατάγματα σπονδύλων,
6. Αστάθεια ή/και δυσλειτουργία των ιερολαγονίων αρθρώσεων,
7. Όγκους (πρωτοπαθείς ) στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης.

Στη δεύτερη κατηγορία των συστηματικών αιτίων μιας οσφυαλγίας τα κυριότερα προβλήματα αφορούν σε:

1. Οστεοπόρωση,
2. Αιματολογικά νοσήματα με συχνότερο το πολλαπλούν μυέλωμα,
3. Μεταστατικούς όγκους στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης,
4. Αυτοάνοσα νοσήματα (αγγυλοποιητική σπονδυλίτιδα, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα),
5. Εκφυλιστική αρθρίτιδα της σπονδυλικής στήλης,
6. Κοιλιακά νοσήματα με αντανακλαστικό πόνο στην οσφύ με χαρακτηριστικότερα την παγκρεατίτιδα και τον κωλικό του νεφρού,
7. Ψυχοσωματικά νοσήματα και κατάθλιψη.

Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι περιλαμβάνει η διαγνωστική διαδικασία για τις παθήσεις της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης; Πώς μπορεί να διακριθεί, για παράδειγμα, η κήλη του μεσοσπονδυλίου δίσκου από κάποια άλλη πάθηση της σπονδυλικής στήλης που παρουσιάζει παρόμοια συμπτώματα; Σε ποιες περιπτώσεις θα πρέπει ο ασθενής να απευθυνθεί σε έναν εξειδικευμένο χειρουργό της Σπονδυλικής Στήλης;

Από την αναλυτική προσέγγιση της αιτιολόγησης μιας οσφυαλγίας είναι εύκολα αντιληπτό ότι η πλειονότητα των επεισοδίων δεν χρήζουν ειδικής θεραπευτικής αντιμετώπισης ή διάγνωσης, τουλάχιστον σε πρώτη φάση.

Δεν είναι λίγοι οι ασθενείς που αποφεύγουν την ιατρική εκτίμησή τους είτε γιατί αποτελεί την επαναλαμβανόμενη εκδήλωση ενός χρόνιου γνωστού προβλήματος είτε γιατί ο πόνος υφέθηκε εύκολα μετά τη λήψη κάποιου αναλγητικού ή αντιφλεγμονώδους φαρμάκου.

Η σφοδρότητα του πόνου και ο μηχανισμός που πιθανότατα τον προκαλεί (π.χ. πόνος μετά από έντονη άθληση ή μετά από ένα ατύχημα -πτώση) κατά τη λήψη του ιστορικού από τον ασθενή ορίζει και τον τρόπο με τον οποίο θα προχωρήσει ο ειδικός ιατρός στην διερεύνηση και επίλυση του εκάστοτε προβλήματος.

Ένας επίμονος -οξύς πόνος που δεν υποχωρεί στην λήψη κάποιου φαρμάκου ή διαρκεί περισσότερο σε σχέση με πιθανά ανάλογα επεισόδια ή διαφοροποιείται σε σχέση μ’ αυτά, καθιστά αναγκαία την εξέταση από τον ειδικό ιατρό.

Επιπλέον, σημαίνουσα για την ανάγκη εκτίμησης από τον ειδικό χειρουργό της σπονδυλικής στήλης (Νευροχειρουργό ή Ορθοπαιδικό) είναι η παρουσία νευρολογικής βλάβης, καθώς και επιπλέον ειδικά χαρακτηριστικά του εκάστοτε ασθενούς (όπως π.χ. η παρουσία οστεοπόρωσης ή κάποιου συστηματικού νοσήματος κ.ο.κ.).

Η διαγνωστική προσέγγιση από τον ειδικό ιατρό περιλαμβάνει συνοπτικά τα ακόλουθα σημαντικά βήματα:

1. Την αναλυτική λήψη του ιατρικού ιστορικού,
2. Την ενδελεχή αντικειμενική νευρολογική εκτίμηση του ασθενούς (η εξέταση του ασθενούς δεν πρέπει να αφορά μόνο στην ψηλάφηση της οσφύος ή στην εκτίμηση της μυϊκής ισχύος των κάτω άκρων, όπως πολύ συχνά συμβαίνει).
3. Την ακτινολογική διερεύνηση της οσφύος (απλή ακτινογραφία, αξονική και μαγνητική τομογραφία ΟΜΣΣ).
4. Τον αιματολογικό έλεγχο του ασθενούς.

Στην συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών με οσφυαλγία η εκπλήρωση αυτών των σταδίων ελέγχου αναδεικνύει την αιτία της. Δεν είναι λίγες οι φορές, όμως, που ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε περαιτέρω ειδικού τύπου εξετάσεις ή σύγχρονη εκτίμηση από 2 ή περισσότερες ιατρικές ειδικότητες.

Η ιατρική μας ομάδα στην NSO Clinic αποτελεί σημείο αναφοράς, θεωρώ, στη σύγχρονη προσέγγιση της οσφυαλγίας, αλλά και στο σύνολο των προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης.

Πόσοι είναι οι ασθενείς με ένα ορθοπαιδικό πρόβλημα στην κατασκευή του ισχίου τους που θεωρούνται ασθενείς με πρόβλημα στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης και το αντίστροφο;

Ποιες είναι οι διαθέσιμες επιλογές θεραπείας για την οσφυαλγία και πώς προσδιορίζεται η καταλληλότερη προσέγγιση για κάθε ασθενή; Μπορεί να αντιμετωπιστεί τόσο συντηρητικά όσο και χειρουργικά;

Η συντριπτική πλειοψηφία των επεισοδίων οσφυαλγίας δεν χρήζουν ειδικής φροντίδας και σε σύντομο χρόνο με τη λήψη κοινών αναλγητικών φαρμάκων και το σχετικό περιορισμό της δραστηριότητας του ασθενούς, ο πόνος σταδιακά υποχωρεί. Σε όσους ασθενείς προκύπτει η ανάγκη ειδικής φροντίδας, η αντιμετώπιση καταρχάς είναι συντηρητική και διαβαθμισμένα συνίσταται στα ακόλουθα:

1. Λήψη συνδυασμένης φαρμακευτικής αγωγής (αναλγητικά και μυοχαλαρωτικά φάρμακα, στεροειδή και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη),
2. Φυσικοθεραπεία-κινησιοθεραπεία στη ΣΣ και στα κάτω άκρα,
3. Επισκληρίδιες, ενδοτρηματικές και εγχύσεις στις αρθρώσεις της ΣΣ τοπικών αναισθητικών και στεροειδών φαρμάκων,
4. Εφαρμογή ραδιοσυχνοτήτων στη ΣΣ-νευροκατάλυση του οσφυϊκού πόνου.

Νομίζω ότι σταθμός στη σωστή διαχείριση των ασθενών είναι η εφαρμογή, όπου είναι αναγκαίο, τόσο των τοπικών διηθήσεων όσο και των ραδιοσυχνοτήτων. Κι αυτό διότι οι κατάλληλα επιλεγμένοι ασθενείς και με σωστή αξιολόγηση από τον ειδικό χειρουργό της ΣΣ παρουσιάζουν θεαματική βελτίωση του πόνου και, ανάλογα με την αιτιολογία της οσφυαλγίας, είτε επιλύεται οριστικά το πρόβλημά τους είτε μετατίθεται σημαντικά στο χρόνο η χειρουργική αντιμετώπισή τους. Δεν θα πρέπει κανείς δε να αγνοεί και την διαγνωστική αξία των τοπικών διηθήσεων σε περιπτώσεις που η οσφυαλγία δεν έχει προφανή σύνδεση με κάποιο υποκείμενο νόσημα.

Σε ποιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση για τις παθήσεις της οσφυϊκής μοίρας; Ποιες οι δυνατότητες της ελάχιστα επεμβατικής χειρουργικής της ΣΣ και ποια τα αναμενόμενα αποτελέσματα για τον ασθενή;

Η χειρουργική παρέμβαση σε μια πάθηση της οσφυϊκής μοίρας της σπονδυλικής στήλης αξιωματικά έχει θέση στις ακόλουθες περιπτώσεις ασθενών με:

1. Οσφυαλγία, η οποία δεν υποχωρεί παρά τη συνδυασμένη συντηρητική θεραπεία για διάστημα μεγαλύτερο των 4-6 εβδομάδων,
2. Εξελισσόμενη νευρολογική σημειολογία και κυρίως αδυναμία σε κάποιο από τα κάτω άκρα συμβατή και με τα απεικονιστικά ευρήματα της σπονδυλικής στήλης και
3. Εγκατάσταση ιππουριδικής συνδρομής, δηλαδή περινεϊκής-περιγεννητικής αναισθησίας και αδυναμίας ελέγχου των σφιγκτήρων με αποτέλεσμα την παρουσία ακράτειας ή επίσχεσης των ούρων ή/και των κοπράνων.

Η σύγχρονη προσέγγιση των ασθενών με ανάγκη χειρουργικής παρέμβασης στην οσφυϊκή μοίρα αλλά και γενικότερα στη ΣΣ στοχεύει στην οριστική λύση του υποκείμενου προβλήματος με:

1. ασφαλή τρόπο και σε σύντομο χειρουργικό χρόνο,
2. μικρότερες χειρουργικές τομές και με μικρό ή μηδενικό σχεδόν τραυματισμό των υποστηρικτικών μυϊκών στοιβάδων της ΣΣ,
3. μικρές-μηδαμινές απώλειες αίματος,
4. μικρότερο ποσοστό τοπικών λοιμώξεων και άλλων διεγχειρητικών επιπλοκών,
5. σύντομη-άμεση επάνοδο στην κοινωνική και εργασιακή δραστηριότητα των ασθενών.

Ο φόβος ενός χειρουργείου είναι κατανοητός και φυσιολογικά υπαρκτός στο σύνολο των ασθενών. Ο ρόλος του ειδικού είναι κομβικός, καθώς πρέπει να διευκρινίσει την ανάγκη και το είδος της κατάλληλης χειρουργικής επέμβασης για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά, προσαρμοσμένη στο κλινικό του προφίλ.

Η NSO αποτελεί το ιδανικό ιατρικό περιβάλλον για τη σωστή διαχείριση των ασθενών αυτών. Η αρμονική συνύπαρξη και συνεργασία των ιατρικών ειδικοτήτων που τη συνιστούν αποτελεί το θεμέλιο λίθο στην επιτυχή εξέλιξη μιας χειρουργικής επέμβασης.

Info:

Ο Νευροχειρουργός Ευστάθιος Σαμαράς, συνιδρυτής της NSO Clinic και Διευθυντής του Νευροχειρουργικού Τμήματος της Κλινικής Σπονδυλικής Στήλης και Μεγάλων Αρθρώσεων στο Metropolitan General, εξειδικεύεται στην ελάχιστα επεμβατική χειρουργική εγκεφάλου και σπονδυλικής στήλης. Η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική σπονδυλικής στήλης, η νευροογκολογία, η λειτουργική νευροχειρουργική, η νευροεπεμβατική ακτινολογία, η νευροχειρουργική τραύματος και η επεμβατική αντιμετώπιση του πόνου αποτελούν τομείς ιδιαίτερης ενασχόλησής του. Στην πρώτη γραμμή της ελάχιστα επεμβατικής νευροχειρουργικής, με τις πιο εξελιγμένες και λιγότερο επώδυνες μεθόδους και την πλέον σύγχρονη τεχνολογία, βελτιστοποιεί το αποτέλεσμα της εγχείρησης και μειώνει το χρόνο ανάρρωσης των ασθενών του.

• Website | Facebook | YouTube
• Tηλέφωνα επικοινωνίας: 216 004 6943/ 698 244 6357/ 694 654 1732