Ποια συμπτώματα πρέπει να εξετάζονται από ειδικό ιατρό, ακόμα κι αν δεν εγείρουν υπόνοιες για τη νόσο.
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια αυτοάνοση πάθηση που προσβάλλει τον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό. Εκδηλώνεται συνήθως σε νεαρούς ενήλικες και, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και σωστά, οδηγεί σε σωματική ανικανότητα στην πιο παραγωγική ηλικία της ζωής τους.
Στην πραγματικότητα, είναι η συχνότερη, επίκτητη νευρολογική νόσος των ενηλίκων 20-40 ετών, χωρίς να αποκλείεται η εμφάνισή της νωρίτερα ή αργότερα από τις συγκεκριμένες ηλικίες, αναφέρει ο καθηγητής Νευρολογίας-Νευροανοσολογίας δρ Κωνσταντίνος Βουμβουράκης, διευθυντής της Β’ Νευρολογικής Κλινικής – υπεύθυνος της Μονάδας Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας του Metropolitan Hospital.
Όπως εξηγεί, η σκλήρυνση κατά πλάκας προσβάλλει τον εγκέφαλο, το νωτιαίο μυελό και τα μάτια. Αναπτύσσεται όταν το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς «επιτίθεται» και καταστρέφει την μυελίνη ουσία.
Πρόκειται για μία λιποειδή ουσία που προστατεύει τα νεύρα και τους επιτρέπει να λειτουργούν και να στέλνουν τα σήματα που ελέγχουν την κίνηση, την ομιλία και άλλες λειτουργίες.
Στη θέση της κατεστραμμένης μυελίνης δημιουργείται ουλώδης ιστός, με συνέπεια να μην μεταδίδονται σωστά τα νευρικά σήματα. Η αιτία αυτής της επίθεσης είναι άγνωστη, θεωρείται όμως ότι στην πρόκλησή της εμπλέκονται:
- Η γενετική προδιάθεση (υπάρχουν πάρα πολλά γονίδια ευαισθησίας στη νόσο παράλληλα με πολύ λίγα προστατευτικά γονίδια)
- Η έκθεση σε έναν ή περισσότερους παθογόνους παράγοντες του περιβάλλοντος
- Η ανάπτυξη παθολογικών ανοσολογικών μηχανισμών έναντι του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι συχνότερη στις γυναίκες και στη λευκή φυλή. Η πιθανότητα προσβολής στον γενικό πληθυσμό είναι περίπου 1 στις 1.000. Ως φαίνεται η κληρονομικότητα παίζει κάποιο ρόλο στην εμφάνισή της. Όσοι έχουν αδελφή ή αδελφό ή γονιό που νοσεί, έχουν 1-3% πιθανότητες να νοσήσουν και οι ίδιοι. Το αντίστοιχο ποσοστό για τα δίδυμα αδέλφια είναι περίπου 30%.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Η σκλήρυνση κατά πλάκας στην αρχική της εμφάνιση μπορεί δυνητικά να εκδηλωθεί με ορισμένα συμπτώματα, τα οποία πρέπει να αξιολογούνται οπωσδήποτε από τον ιατρό, ακόμα και αν δεν εγείρουν υπόνοιες ότι πρόκειται για τη συγκεκριμένη νόσο. Τα συμπτώματα αυτά είναι:
- Αδυναμία των άκρων
- Μούδιασμα
- Απώλεια της ισορροπίας
- Προβλήματα όρασης («θόλωμα», αδυναμία διάκρισης των χρωμάτων)
- Προβλήματα ομιλίας
- Προβλήματα μνήμης
- Σύγχυση και αδυναμία συγκέντρωσης
- Ακράτεια ούρων
Τυπικές και άτυπες μορφές
Αναλόγως με τα κλινικά χαρακτηριστικά της, η σκλήρυνση κατά πλάκας διακρίνεται σε τέσσερις «τυπικές» και δύο «άτυπες» μορφές. Οι τυπικές μορφές είναι:
- Η υποτροπιάζουσα
- Η δευτεροπαθώς προϊούσα
- Η πρωτοπαθώς προϊούσα
- Η προϊούσα-υποτροπιάζουσα μορφή
Τα τελευταία χρόνια, διακρίνονται και δύο άλλες «άτυπες» μορφές αρχικής εκδήλωσης της νόσου, δηλαδή:
- Το ακτινολογικά εντοπισμένο σύνδρομο απομυελίνωσης. Κατ’ αυτό, σε τυχαίο έλεγχο με μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου διαπιστώνονται ευρήματα που προσομοιάζουν με αυτά της νόσου, χωρίς όμως το άτομο να έχει παρουσιάσει κλινικά συμπτώματα ή άλλα σημεία της πάθησης
- Το κλινικά εντοπισμένο σύνδρομο. Αυτό εμφανίζεται αρχικά με ένα ή περισσότερα κλινικά συμπτώματα.
Η θεραπεία
Το περίπου 85% όλων των μορφών της νόσου είναι διαχειρίσιμο. Υπάρχουν 14-16 εξειδικευμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις για τις τυπικές μορφές της, τονίζει ο κ. Βουμβουράκης. Όσον αφορά στο 10-15% των πλέον δύσκολων μορφών της, οι θεραπευτικές προσπάθειες στοχεύουν στην επιβράδυνση της εξέλιξης της ιδιόμορφης αυτής πάθησης.
Προϋπόθεση για την κατάλληλη και αποτελεσματική θεραπευτική προσέγγιση των τυπικών και των άτυπων μορφών αποτελεί η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση.
Οι θεραπείες που χορηγούνται μπορεί να είναι ενέσιμες (υποδόρια ή ενδομυϊκά), από του στόματος θεραπείες, καθώς και ενδοφλέβιες εγχύσεις. Σε πολλές περιπτώσεις είναι σημαντικό οι φαρμακευτικές προσεγγίσεις να συνδυάζονται με συνεδρίες εξειδικευμένης φυσικής ιατρικής αποκατάστασης, διότι αφ’ ενός βοηθούνται τα πάσχοντα άτομα να «ζουν με την ασθένεια», αφ’ ετέρου προλαμβάνονται τυχόν επιπλοκές της νόσου.
Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας θα πρέπει να λαμβάνουν μέρος στη λήψη των αποφάσεων για την πάθησή τους, κάτι που επισημαίνεται από πολλές κλινικές μελέτες.
Φωτογραφία: iStock
