Μικροπλαστικά στο αίμα, τον εγκέφαλο και τα έντερα –  Πώς εισχωρούν στο σώμα και ο κίνδυνος για την υγεία

Τα μικροπλαστικά έχουν πλέον εντοπιστεί σε κάθε γωνιά του πλανήτη και, όπως αποδεικνύεται, σε κάθε γωνιά του ανθρώπινου οργανισμού. Βρίσκονται στο αίμα, στους πνεύμονες, στον πλακούντα, ακόμη και σφηνωμένα βαθιά μέσα στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Μάλιστα, μια εκτίμηση αναφέρει ότι ο εγκέφαλος ενός ατόμου μπορεί να περιέχει έως και 5 γραμμάρια αυτού του υλικού.

Αυτά τα μικροσκοπικά σωματίδια — που αποβάλλονται από ρούχα, συσκευασίες, ελαστικά αυτοκινήτων και καλλυντικά — είναι τόσο μικρά που εισέρχονται στον οργανισμό μας μέσω των τοιχωμάτων των πνευμόνων και των εντέρων, φτάνοντας στην κυκλοφορία του αίματος και στα εσωτερικά μας όργανα, ακόμη και στα κύτταρα.

Το τι ακριβώς συμβαίνει μετά την εισχώρησή τους αποτελεί ακόμα μεγάλο ερωτηματικό για την επιστημονική κοινότητα.

Νέες έρευνες εγείρουν σοβαρές ανησυχίες, υποδεικνύοντας ότι τα μικροπλαστικά ενδέχεται να επηρεάζουν τη σύνθεση των μικροβίων του εντέρου μας.

Ο Δρ. Κρίστιαν Πάτσερ-Ντόιτς του Πανεπιστημίου του Γκρατς στην Αυστρία, παρουσίασε στο συνέδριο United European Gastroenterology στο Βερολίνο τα αποτελέσματα πειράματος, όπου εξέθεσε βακτήρια εντέρου από πέντε υγιείς εθελοντές σε πέντε κοινά μικροπλαστικά.

Οι βακτηριακοί πληθυσμοί, μαζί με τις χημικές ουσίες που παρήγαγαν, μετατοπίστηκαν, ακολουθώντας πρότυπα που παρατηρούνται σε περιπτώσεις κατάθλιψης και καρκίνου του παχέος εντέρου.

«Ενώ είναι πολύ νωρίς για οριστικούς ισχυρισμούς υγείας, το μικροβίωμα παίζει κεντρικό ρόλο σε πολλές πτυχές της ευεξίας, από την πέψη έως την ψυχική υγεία», τονίζει στον Guardian ο Πάτσερ-Ντόιτς, ο οποίος συνιστά τη μείωση της έκθεσης σε μικροπλαστικά ως «σοφή και σημαντική προφύλαξη».

Οι ανησυχίες επιδεινώνονται από τις μελέτες νευροεπιστημόνων, όπως ο Δρ. Χάιμε Ρος από το Πανεπιστήμιο του Ρόουντ Άιλαντ, ο οποίος μελετά την επίδραση των μικροπλαστικών στον εγκέφαλο των θηλαστικών.

Σε μελέτη του 2023, ποντίκια που κατανάλωναν νερό εμπλουτισμένο με πλαστικά σωματίδια άρχισαν να παρουσιάζουν διαφορετική συμπεριφορά. Διαπιστώθηκε πλαστικό σε όλα τα όργανα, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου, όπου μια βασική πρωτεΐνη, η GFAP (συνδεόμενη με την υγεία του εγκεφάλου), είχε εξαντληθεί. Το μοτίβο αυτό παρατηρείται συνήθως στην κατάθλιψη και την άνοια.

Σε ανθρώπους, μικροπλαστικά έχουν ανιχνευθεί στον εγκέφαλο ασθενών με άνοια και στις αρτηριακές πλάκες ατόμων με καρδιακές παθήσεις. Όσοι είχαν πλαστικό στις πλάκες, είχαν σχεδόν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστούν εγκεφαλικό, καρδιακή προσβολή ή θάνατο εντός τριών ετών.

Προκλήσεις και μελλοντικές ελπίδες

Οι ειδικοί παραμένουν επιφυλακτικοί, καθώς ο ερευνητικός τομέας είναι νέος. Η καθηγήτρια Στέφανι Ράιτ από το Imperial College London σημειώνει ότι οι υπάρχουσες μέθοδοι δοκιμών δεν επιτρέπουν ακόμη οριστικά συμπεράσματα, ενώ η ακριβής ποσοτικοποίηση είναι δύσκολη λόγω της συνεχούς έκθεσης. «Δεν ξέρουμε αν [ένα συγκεκριμένο επίπεδο σωματιδίων] είναι κακό ή καλό, τι είδους πλαστικό είναι, από πού προέρχονται ή πού πηγαίνουν», εξηγεί.

Ο κίνδυνος, όπως επισημαίνουν η Δρ. Βαχίθα Αμπντούλ Σαλάμ, εξαρτάται από τον τύπο, το σχήμα και το μέγεθος των σωματιδίων, καθώς όσο μικρότερα είναι, τόσο πιο εύκολα διαπερνούν τα βιολογικά εμπόδια. Επίσης, οι μελέτες σε τρωκτικά δεν μεταφέρονται αυτούσιες στους ανθρώπους λόγω των βιολογικών διαφορών.

Παρ’ όλα αυτά, η έρευνα συνεχίζεται. Μια πρόσφατη μελέτη του Ρος έδειξε ότι ποντίκια που έφεραν το γονίδιο APOE4 (σχετικό με το Αλτσχάιμερ) παρουσίασαν πιο σοβαρή γνωστική εξασθένηση στην έκθεση σε πλαστικό.

Ως μια νότα αισιοδοξίας, ο Ρος επισήμανε ότι, παρόλο που τα επίπεδα μικροπλαστικών αυξάνονται, οι ηλικιωμένοι δεν φαίνεται να έχουν περισσότερο πλαστικό από τους νεότερους. «Θεωρώ ότι είναι θετικό, γιατί ίσως λέει ότι μπορούμε να τα απομακρύνουμε από το σώμα μας», σχολίασε ο νευροεπιστήμονας.