Τι κρύβεται πίσω από τη σωματική δυσμορφική διαταραχή ;

Η σωματική δυσμορφική διαταραχή (BDD) αφορά την ενασχόληση με τα αντιληπτά ελαττώματα στη φυσική εμφάνιση κάποιου. Τα άτομα με BDD πιστεύουν ότι φαίνονται μη ελκυστικά, άσχημα ή ακόμα και αποτρόπαια λόγω των ελαττωμάτων που αντιλαμβάνονται, αλλά τα ελαττώματα που πιστεύουν ότι έχουν είναι στην πραγματικότητα ανύπαρκτα ή ελάχιστα. Οι ανησυχίες για την εμφάνιση προκαλούν σημαντικό πρόβλημα ή δυσκολίες στην καθημερινή λειτουργία (συνήθως και τα δύο).

Σύμφωνα με το Anxiety and Depression Association of America, η BDD έχει ομοιότητες με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD). Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες σημαντικές διακρίσεις.

Όπως και η OCD, τα άτομα με BDD έχουν εμμονές που τους προκαλούν άγχος και αγωνία και προσπαθούν να μετριάσουν τα συναισθήματά τους καταφεύγοντας σε καταναγκασμούς (επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές).

Οι καταναγκασμοί δεν προσφέρουν καμία ευχαρίστηση. Τα άτομα όμως με BDD είναι πιο πιθανό να βιώσουν κατάθλιψη, σκέψεις ότι η ζωή δεν αξίζει και να κάνουν απόπειρες αυτοκτονίας.

Μια κοινή παρανόηση για το BDD είναι ότι πρόκειται για ματαιοδοξία. Αν και ορισμένες από τις σκέψεις που εκφράζονται από άτομα με BDD μπορεί να παρερμηνευθούν με αυτόν τον τρόπο, η BDD είναι στην πραγματικότητα μια διαταραχή που βασίζεται στον εγκέφαλο και περιλαμβάνει ανωμαλίες στην οπτική αντίληψη, στο πώς δηλαδή ο εγκέφαλος βλέπει πραγματικά τα πράγματα.

Δεν είναι μόνο θέμα ομορφιάς. Το BDD περιλαμβάνει δύσκολα ελεγχόμενες εμμονές και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές που είναι οδυνηρές, αλλά και βασικές πεποιθήσεις ότι είναι άχρηστο, μη συμπαθητικό ή αποτυχημένο άτομο λόγω των αντιληπτών σωματικών ελαττωμάτων.

Κοινές εμμονές στο BDD

Τα άτομα με BDD εστιάζουν σε ένα ή περισσότερα μέρη του σώματός τους και έχουν την πεποίθηση ότι δεν φαίνονται φυσιολογικά. Αν και η BDD μπορεί να αφορά οποιοδήποτε μέρος του σώματος, μερικές από τις πιο κοινές επίμαχες περιοχές είναι το δέρμα, τα μαλλιά, η μύτη, το πηγούνι, τα χείλη, το στήθος και τα πόδια. Οι ανησυχίες μπορεί να σχετίζονται με το σχήμα, το μέγεθος, το χρώμα, τη θέση, τη συμμετρία κ.λπ.

Κοινοί καταναγκασμοί στο BDD

Οι καταναγκασμοί BDD έχουν συνήθως μια σαφή και άμεση σύνδεση με τις εμμονές. Μεταξύ των πιο συνηθισμένων καταναγκασμών είναι το καμουφλάζ (προσπάθεια απόκρυψης ή κάλυψης των αντιληπτών σωματικών ελαττωμάτων), η σύγκριση με άλλους, ο έλεγχος καθρεφτών και άλλων αντανακλαστικών επιφανειών, η αναζήτηση καλλυντικών και χειρουργικών επεμβάσεων, η υπερβολική περιποίηση. Η αποφυγή είναι επίσης εξαιρετικά συχνή μεταξύ των ατόμων με BDD, είτε πρόκειται για παράλειψη κοινωνικών εκδηλώσεων όπου οι άλλοι θα μπορούσαν να παρατηρήσουν το αντιληπτό ελάττωμα είτε για αποφυγή εργασίας ή σχολείου.

Όταν τα άτομα με BDD επιδίδονται σε καταναγκασμούς, δεν υπάρχει ευχαρίστηση. Τα άτομα με BDD δεν θέλουν να κάνουν καταναγκασμούς, αλλά οι φόβοι και το άγχος τους για την εμφάνισή τους τα ωθούν να εκτελούν τους καταναγκασμούς. Τα άτομα με BDD περνούν κατά μέσο όρο 3 έως 8 ώρες την ημέρα με εμμονή σχετικά με τα ελαττώματα που αντιλαμβάνονται και παρόμοιο χρονικό διάστημα εκτελώντας ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές BDD.

Πώς γίνεται η διάγνωση της BDD;

Η σωστή διάγνωση της BDD από εξειδικευμένο επαγγελματία είναι ζωτικής σημασίας. Δεν είναι ασυνήθιστο το BDD να διαγνωστεί λανθασμένα ως διατροφική διαταραχή, OCD, κοινωνικό άγχος ή ακόμα και ψυχωτική διαταραχή. Όταν ένας ασθενής δεν διαγνωστεί σωστά, θα υποβληθεί σε θεραπεία για το λάθος πρόβλημα και επομένως το πραγματικό πρόβλημα πιθανότατα δεν θα βελτιωθεί.

Ποιος έχει BDD;

Το 2,4% των ενηλίκων στις Ηνωμένες Πολιτείες αγωνίζεται με BDD, σχεδόν εξίσου μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Το 9-11% των ασθενών με δερματολογία, το 13-15% των ασθενών που προχωρά σε αισθητική χειρουργική, το 20% των ασθενών με χειρουργική επέμβαση ρινοπλαστικής, το 11% των ενηλίκων ασθενών με χειρουργική επέμβαση διόρθωσης γνάθου και το 5-13% των ενηλίκων ασθενών με ορθοδοντική / αισθητική οδοντιατρική έχουν BDD.

Η μέση ηλικία έναρξης της BDD είναι 16-17 ετών.

Τα δύο τρίτα των ατόμων με BDD έχουν εμφάνιση BDD πριν από την ηλικία των 18 ετών.

Πώς αντιμετωπίζεται η BDD;

Ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που περιπλέκουν τη θεραπεία της BDD είναι η έλλειψη διορατικότητας. Η έλλειψη διορατικότητας σημαίνει ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με BDD πιστεύουν ότι όντως φαίνονται άσχημοι.

Δεν συνειδητοποιούν ότι τα φυσικά ελαττώματα που αντιλαμβάνονται είναι στην πραγματικότητα ανύπαρκτα ή είναι ελαφρά στα μάτια των άλλων ανθρώπων. Αυτός είναι ο λόγος που τόσοι πολλοί άνθρωποι με BDD αναζητούν καλλυντική θεραπεία αντί για θεραπεία ψυχικής υγείας, η οποία είναι συνήθως αποτελεσματική για την BDD.

Επειδή η BDD είναι συχνά σοβαρή και μπορεί να οδηγήσει σε αυτοκτονική σκέψη και συμπεριφορά, είναι σημαντικό να συμμετέχει στη θεραπεία ένας κλινικός ψυχικής υγείας που ειδικεύεται στην BDD.

Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής για την BDD, με συγκεκριμένα πρωτόκολλα για τη διαταραχή. Αυτό περιλαμβάνει ψυχοεκπαίδευση, γνωστική εργασία για αυτοκαταστροφικές σκέψεις, έκθεση και τελετουργική πρόληψη και επανεκπαίδευση καθρέφτη.

Η θεραπεία αποδοχής και δέσμευσης (ACT), συμπεριλαμβανομένης της εργασίας που βασίζεται σε αξίες, μπορεί να είναι χρήσιμη όταν προστίθεται στη CBT, αλλά οι ερευνητικές μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ACT για BDD είναι εξαιρετικά περιορισμένες και απαιτούνται περισσότερες για να δούμε πόσο αποτελεσματική είναι για τη BDD.

Οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SRIs, SSRIs) είναι η φαρμακευτική θεραπεία πρώτης γραμμής για την BDD. Οι SRI περιλαμβάνουν φάρμακα όπως η φλουοξετίνη, η σερτραλίνη και η εσιταλοπράμη. Αυτά τα φάρμακα συνήθως μειώνουν τις εμμονές BDD και τις ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές. Ελαττώνουν την αγωνία, το άγχος και την κατάθλιψη. Στους περισσότερους ανθρώπους δεν εμφανίζονται παρενέργειες και αυτά τα φάρμακα δεν προκαλούν εξάρτηση. Οι SRI και CBT μπορούν να λειτουργήσουν πολύ καλά μαζί, και οι δύο θεραπείες συνιστώνται μαζί για άτομα που έχουν σοβαρή BDD.