Παραβατικότητα ανηλίκων: Αντιμετωπίζοντας τη βία στους έφηβους

Date:

Τα περιστατικά βίας στους εφήβους έχουν πάρει ανησυχητικές διαστάσεις και αποτελούν καθημερινή πρώτη είδηση σε όλα τα ειδησεογραφικά μέσα. Όλοι αναρωτιόμαστε πού οφείλεται η έξαρση του φαινομένου και αν εντέλει γονείς, σχολικά περιβάλλοντα και κοινωνικός περίγυρος μπορούν να εξαλείψουν τη βία μεταξύ ανηλίκων. Και κυρίως το πώς.

Απευθυνθήκαμε στον κ. Νίκο Σιδέρη, ψυχίατρο, ψυχαναλυτή και διευθυντή του Ινστιτούτου «Γαληνός», ο οποίος μίλησε στο - για την «πυρηνική αντίδραση της βίας», πώς δηλαδή οι κυρίαρχες αξίες της σύγχρονης κοινωνίας υποσκάπτουν την ηθική θωράκιση των νέων, αλλά και τι μπορούμε να κάνουμε για να χτυπήσουμε το κακό στη ρίζα του.

Ποιοι είναι οι βασικότεροι λόγοι εμφάνισης και εξάπλωσης των φαινομένων εφηβικής βίας;

Ο πυρήνας του φαινομένου της εφηβικής βίας είναι μία ακόμη εκβλάστηση του κυρίαρχου ναρκισσισμού, που φουσκώνει το «Εγώ» και υποσκάπτει κάθε «Εμείς» και κάθε συλλογική αξία. Υπάρχει μια αλυσιδωτή αντίδραση που ονομάζω «πυρηνική αντίδραση της βίας» και σχηματοποιείται ως εξής:

Κάθε άνθρωπος χρειάζεται μια αναφορά που ορίζει την αναπαράσταση του κόσμου και τη θέση του μέσα σ’ αυτόν. Στην εποχή μας, όπου με ανόητα χάχανα έχουν παραμεριστεί αξίες όπως «φιλότιμο», «σεβασμός», «παίζω με κανόνες» κ.τ.ό., για τους ενήλικες αυτή η αναφορά είναι γνωστή: Το χρήμα. Πολλά λεφτά ίσον «πω πω και ποιος είμαι εγώ», μεσαία λεφτά ίσον «κάτι είμαι κι εγώ», λίγα λεφτά ίσον «δεν με λογαριάζουν»… Οι έφηβοι όμως δεν μπορούν να υιοθετήσουν ως θεμέλια αναφορά τους το χρήμα, επειδή απλούστατα δεν έχουν δικά τους χρήματα και όσα διαθέτουν είναι δοτά. Βρήκαν λοιπόν, στον κόσμο του αχαλίνωτου εγωκεντρισμού και του «Φά’ τους να μη σε φάνε», ένα αγαθό που θεωρούν ότι διαθέτουν σε αφθονία. Είναι η δύναμη.

Τώρα, η πιο πρόχειρη κι εύκολη επίδειξη δύναμης είναι η βία – και μάλιστα η ακατέργαστη βία. Όχι η έντεχνη βία, όπως π.χ. στο καράτε, όπου πλαισιώνεται από μακρόχρονη μαθητεία και εποπτεία δασκάλων καθώς και από αυστηρούς κανόνες, οι οποίοι ορίζουν και ποιος μπορεί να ασκήσει την έντεχνη βία σε ποιον. Για παράδειγμα, στις πολεμικές τέχνες και την πυγμαχία ή την πάλη, δεν νοείται ένα άτομο 120 κιλών να παλεύει με έναν που είναι 55 κιλά, γιατί ακόμη και η επικράτηση τέτοιας ασύμμετρης δύναμης είναι απαξία και ακυρώνει την όποια νίκη.

Ο κ. Νίκος Σιδέρης, ψυχίατρος

Και όμως, αυτή είναι η κύρια μορφή της εφηβικής βίας σήμερα: Η άσκηση ασύμμετρης δύναμης σε στόχο αδύναμο να αμυνθεί, ιδίως όταν μία αγέλη εφήβων σε υστερία τού ορμάει «για πλάκα» ή για εκδίκηση ή απλά κατοχή εδάφους (όπως τα ζώα που κατουράνε για να ορίσουν την περιοχή τους…).

Και το τελευταίο βήμα, που κλειδώνει τα μυαλά και καθιστά αδύνατη τη σκέψη, είναι η απόλαυση του κακού και του πόνου που προκαλείται στον άλλον: Ο παλιός καλός σαδισμός. Αυτή η νοσηρή σαδιστική απόλαυση είναι η πηγή της τρομερής και τρομακτικής σαγήνης που ασκούν η δύναμη και η βία στους εφήβους, φέρνοντας τους μεγάλους σε απόγνωση μπροστά σ’ αυτή την ανοίκεια μαγεία.

Ποιος είναι ο ρόλος της οικογένειας;

Η οικογένεια υπάρχει, λειτουργεί και διαμορφώνεται μέσα από την επίδραση που της ασκούν οι συλλογικές αναπαραστάσεις και ο κυρίαρχος λόγος, όπου δεσπόζει ο ναρκισσισμός και ο πόλεμος όλων εναντίον όλων, η αρχή «φά’ τους να μη σε φάνε». Η υπαρκτή σχετική ιδιαιτερότητα και μερική ιδιοπροσωπία της δεν την καθιστά μόνη υπεύθυνη για τη διολίσθηση των παιδιών στη λατρεία της δύναμης και της βίας.

Σίγουρα, αν εξοπλίσει από νωρίς το παιδί με την αίσθηση ότι αγαπιέται σωστά και ότι μπορεί να αγαπήσει όμορφα, με δύναμη χαρακτήρα και αρετές, όπως η αρχή «Ποτέ δεν κάνω στον άλλον ό,τι δεν θέλω να κάνουν σ’ εμένα» και «Υπερασπίζομαι τον αδύναμο», το έχουν θωρακίσει ισχυρά απέναντι στους πειρασμούς του κυρίαρχου λόγου, της κυρίαρχης ναρκισσιστικής ιδεολογίας και νοοτροπίας και την ανάγκη ενσωμάτωσης στις ομαδικές διεργασίες ιδίως των συνομηλίκων του.

Άρα, η οικογένεια, για ένα πρώτο αλλά καθοριστικό διάστημα της ανάπτυξης του παιδιού, έχει διαμορφωτικό ρόλο. Όμως, από μόνη της -και με δεδομένη την ατέλεια όλων των ανθρώπινων πραγμάτων, μαζί και της οικογένειας- δεν μπορεί να κάνει τα πάντα ενάντια σε τερατώδεις δυνάμεις, όπως ο κυρίαρχος λόγος, η κουλτούρα του ναρκισσισμού, η επιρροή των μέσων και των δικτύων… Το να δείχνουμε με το δάχτυλο την οικογένεια ως κύρια υπεύθυνη, αγνοώντας τις κοινωνικές διεργασίες που την επηρεάζουν και τη διαμορφώνουν, είναι ανεύθυνη στάση αποποίησης ευθυνών ή μεγαλοπρεπής επίδειξη αγνοίας.

Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης από τους γονείς, το σχολείο, το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο τόσο για τα παιδιά που δέχονται όσο και για τα παιδιά που ασκούν βία;

Πολλά μπορούν να γίνουν από πολλούς. Όμως, όσο παραμένει η σαγήνη της δύναμης και της βίας, τίποτε δεν μπορεί να γίνει ριζικά. Μόνο αν χτυπήσουμε το κακό στη ρίζα του, αποδομώντας αυτή τη νοσηρή σαγήνη με τρόπους, όπως αυτοί που αναλύονται στο βιβλίο μου «Δύναμη και βία στην εφηβεία» (εκδόσεις Μεταίχμιο), απελευθερώνοντας παιδιά και παιδαγωγούς από τα μάγια της, μόνο τότε μπορούμε όχι απλώς να αναχαιτίσουμε, αλλά να κατανικήσουμε αυτό το ιστορικό φαινόμενο που ισχυρίζεται ότι είναι φυσικό και ακατανίκητο.

Tι μπορεί να κάνει τα παιδιά μας να μείνουν μακριά από τον πειρασμό της βίας;

Να αποδομήσουμε τη σαγήνη της δύναμης και της βίας ανοίγοντας τα μάτια και τα μυαλά μας. Το πρώτο και αναγκαίο βήμα εδώ είναι να δούμε τα πράγματα όπως είναι και να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους: τη θρασυδειλία όχι μαγκιά αλλά ψευτομαγκιά, όσους χτυπούν αδύναμο όχι νταήδες αλλά ψευτονταήδες, το bullying όχι εκφοβισμό αλλά τραμπουκισμό, ψευτομαγκιά και ψευτονταηλίκι, την απόλαυση του κακού σαδισμoύ και τη σαγήνη της δύναμης και της βίας νοσηρή φαντασίωση και κούφια αυταπάτη.

Κι ένα ακόμη πολύτιμο εργαλείο, που συνεργεί με την αποδόμηση της σαγήνης, είναι η παιδαγωγική αξιοποίηση του ενυπάρχοντος, δηλαδή θετικών προτύπων που τα παιδιά λατρεύουν και ταυτίζονται μαζί τους, με κορυφαίο παράδειγμα τους υπερήρωες (Μπάτμαν κλπ.). Εμείς οι μεγάλοι διαπράττουμε μείζονα αστοχία παραβλέποντας την αξία αυτού του καλού που ήδη ενυπάρχει στην ψυχή και τον κόσμο των παιδιών μας.

Σπίτι και σχολείο μπορούν να κάνουν θαύματα αν γνωρίσουν και αξιοποιήσουν αυτόν τον παιδαγωγικό θησαυρό, μιλώντας με τα παιδιά (ιδίως μέχρι να φτάσουν στο Γυμνάσιο) στο πνεύμα του «Κάν’ το όπως ο Μπάτμαν», δηλαδή βάλε τη δύναμή σου στην υπηρεσία του καλού και προστάτευε τον αδύναμο που υφίσταται επίθεση από ασύμμετρη δύναμη.

[penci_related_posts title=”ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ:” number=”8″ style=”grid” align=”none” displayby=”cat” orderby=”random”]

Share post:

Subscribe

Popular

More like this
Related

Τα κοινά φάρμακα που κάνουν την αντιμετώπιση της ζέστης ακόμη πιο δύσκολη

Η ζέστη μπορεί να γίνει ακόμη πιο ανυπόφορη αν παίρνετε αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωσικά, διεγερτικά και φάρμακα για την ινσουλίνη και την καρδιά. Καθώς αυξάνονται οι θερμοκρασίες το καλοκαίρι, αυξάνεται και ο κίνδυνος παθήσεων που σχετίζονται με τη ζέστη, ειδικά για όσους παίρνουν ορισμένα φάρμακα. Το σώμα χρησιμοποιεί διάφορους μηχανισμούς για να ρυθμίζει τη θερμοκρασία: εφίδρωση, ροή

Δυσανεξία στη λακτόζη: Μπορεί να προκαλεί ακόμη και εφιάλτες

Το τυρί και το γιαούρτι που τρώτε το βράδυ μπορεί να σας προκαλούν εφιάλτες; Καναδοί ερευνητές λένε ότι υπάρχει κάποια σύνδεση ανάμεσα στα τρομακτικά όνειρα και τη δυσανεξία στη λακτόζη, πιθανότατα λόγω της δυσπεψίας που προκαλεί. Η λαϊκή σοφία το ήξερε εδώ και καιρό: τρώγε ελαφρά, για να κοιμάσαι καλύτερα. Όμως ελάχιστες επιστημονικές έρευνες έχουν

Φαινυλκετονουρία: Εγκρίθηκε νέο φάρμακο για την πάθηση για την οποία ελέγχονται όλα τα νεογνά

Το φάρμακο προορίζεται για παιδιά και ενήλικες ασθενείς όλων των ηλικιών και βαρύτητας νόσου. Ένα νέο φάρμακο για την φαινυλκετονουρία εγκρίθηκε στην Ευρώπη. Η φαινυλκετονουρία είναι μία γενετική ασθένεια, για την οποία ελέγχονται όλα τα νεογνά στη χώρα μας. Και αυτό διότι, εάν δεν διαγνωστεί εγκαίρως, μπορεί να τους προκαλέσει νοητική υστέρηση και άλλα σοβαρά

Δεν προσέχετε το βάρος σας; Τότε μπορεί να κινδυνεύσει σοβαρά το μυαλό σας

Δεν προσέχετε το βάρος σας; Τότε μπορεί να κινδυνεύσει σοβαρά το μυαλό σας ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΕΡΕΥΝΑ Τον ουσιαστικό ρόλο του υγιούς βάρους στο πεδίο της πρόληψης για ασθενείς με ήπιας μορφής νόσο Αλτσχάιμερ αποκαλύπτει πρόσφατη έρευνα. Τα ευρήματα επισημαίνουν ότι ο κίνδυνος για τη νευροεκφυλιστική πάθηση σχετίζεται και με την παχυσαρκία από μικρή ηλικία Τον

«Καμπανάκι» για τα ΣΜΝ στην Ευρώπη: Τριπλασιάστηκαν τα περιστατικά γονόρροιας στην Ελλάδα

Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν οι ειδικοί σχετικά με τη συνεχή αύξηση στη μετάδοση των Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (ΣΜΝ) στην Ευρώπη. Το 2023 στην Ελλάδα, τα περιστατικά γονόρροιας τριπλασιάστηκαν, ενώ οι διαγνώσεις πρώιμης σύφιλης διπλασιάστηκαν, συγκριτικά με το 2020. Όσον αφορά στα περιστατικά χλαμυδιακής λοίμωξης, εμφανίζονται επίσης αυξητικές τάσεις (50% αύξηση σε σχέση με το

COVID-19: Η νοσηλεία στο νοσοκομείο βλάπτει σοβαρά τις νοητικές λειτουργίες

Τα ευρήματα νέας μελέτης σε ασθενείς οι οποίοι είχαν νοσήσει τρία χρόνια πριν εξεταστούν από τους ερευνητές. Η νοσηλεία στο νοσοκομείο λόγω της COVID-19 μπορεί να επιταχύνει την έκπτωση των νοητικών λειτουργιών στους ηλικιωμένους, προειδοποιούν επιστήμονες από τις ΗΠΑ. Σε μελέτη με μερικές χιλιάδες ασθενείς διαπίστωσαν ότι 3 χρόνια μετά το εξιτήριο οι συμμετέχοντες που

14 εκατομμύρια άνθρωποι θα πεθάνουν έως το 2030 χωρίς την ανθρωπιστική βοήθεια των ΗΠΑ

Τα ευρήματα νέας ανάλυσης. Τι προσέφερε από το 2001 έως το 2021 και τι θα κοστίσει η περικοπή της κατά 83%. Το δόγμα του Ντόναλντ Τραμπ «Η Αμερική πρώτα» που είχε ως συνέπεια να μειώσει δραστικά την ανθρωπιστική βοήθεια προς τις φτωχές χώρες του κόσμου, θα κοστίσει έως το 2030 πάνω από 14 εκατομμύρια ζωές

Καλοκαίρι και εγκεφαλικά: Γιατί αυξάνονται τον Ιούλιο – Τα ανησυχητικά συμπτώματα

Ανερχόμενη απειλή είναι τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια τον μήνα Ιούλιο, ιδιαίτερα στις θερμές περιοχές. Η επιστημονική τεκμηρίωση για την αύξηση των εγκεφαλικών επεισοδίων τον Ιούλιο είναι πλέον σαφής και ανησυχητική. Μεγάλη μελέτη στην Κίνα, που ανέλυσε περισσότερα από 82.000 περιστατικά μεταξύ 2019 και 2021, κατέγραψε σχεδόν διπλασιασμό του κινδύνου ισχαιμικού εγκεφαλικού τις ημέρες που η θερμοκρασία

Εγκυμοσύνη: Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την σεξουαλική επαφή – Μια γυναικολόγος εξηγεί

Οι ορμόνες μια γυναίκας κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να επηρεάσει την διάθεση αλλά και την σεξουαλική της λειτουργία. Είναι ασφαλές να έχετε σεξουαλικές επαφές κατά την εγκυμοσύνη; Πότε να ξεκινήσετε και πότε να σταματήσετε και τι να προσέχετε; Η μαιευτήρας/γυναικολόγος Ολουγουατόσιν Γκότζε, MD, συνεργάτης της Κλινικής του Κλίβελαντ, απαντά σε μερικές από τις πιο συνηθισμένες

Ενδοσκοπική επέμβαση αφαίρεσης όγκων από το κρανίο: Τέλος στα ανοιχτά χειρουργεία

Χωρίς ανοιχτό χειρουργείο στο κεφάλι , αλλά ενδοσκοπικά, μέσα από τη μύτη, αφαιρούνται πλέον με μεγάλη επιτυχία οι καρκινικοί όγκοι της βάσης του κρανίου. Η ριζική αυτή αλλαγή στη  χειρουργική αντιμετώπιση  των όγκων της βάσης του κρανίου – και συγκεκριμένα στον πρόσθιο κρανιακό βόθρο –  πραγματοποιείται   χάρη στην αλματώδη πρόοδο της ιατρικής τεχνολογίας. Αποτελέσματα τέτοιων

Καρκίνος: Νέα μελέτη δείχνει πως επηρεάζει την οικονομική και κοινωνική ζωή των ασθενών

Ο καρκίνος δεν επηρεάζει μόνο την υγεία. Συχνά έχει σημαντικό αντίκτυπο και στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Ο καρκίνος δυσκολεύει την οικονομική και κοινωνική ζωή της πλειοψηφίας των ασθενών σε όλη την Ευρώπη, όπως δείχνει μια νέα μεγάλη έρευνα. Μια ιστορική μελέτη, με επικεφαλής το Ολλανδικό Ινστιτούτο Καρκίνου, η οποία χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό

Καρκίνος: Νέο τεστ DNA δείχνει αν ο ασθενής θα ανταποκριθεί στη χημειοθεραπεία

Υπολογίζεται ότι το 20% έως 50% των ασθενών δεν ανταποκρίνονται στα χημειοθεραπευτικά φάρμακα. Μία νέα εξέταση που μπορεί να προβλέψει με μεγάλη αποτελεσματικότητα εάν η χημειοθεραπεία θα αποδώσει στους ασθενείς ή όχι, ανέπτυξαν επιστήμονες από την Ισπανία σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ. Το νέο τεστ εξετάζει τη δομή του γενετικού υλικού (DNA) των κυττάρων