Μήπως είστε «εθισμένοι» στο ρινικό σπρέι;

Με τις αλλεργίες να καλπάζουν και τη μύτη να είναι συχνά μπουκωμένη, πολλοί είναι αυτοί που αναζητούν τη λύση στα αποσυμφορητικά σπρέι. Η δράση τους είναι τόσο άμεση και ανακουφιστική που συχνά καταλήγει σε κατάχρηση και δημιουργείται μια αίσθηση εξάρτησης. Είναι τελικά τα αποσυμφορητικά σπρέι εθιστικά;

Πώς λειτουργούν τα ρινικά σπρέι

Οι αλλεργίες και τα κρυολογήματα διογκώνουν τα ιγμόρεια. Τα αποσυμφορητικά σπρέι προκαλούν σύσπαση των αγγείων της μύτης και συρρίκνωση του εσωτερικού της καλύμματος (βλεννογόνου). Με αυτόν τον τρόπο δημιουργείται περισσότερος χώρος και διευκολύνεται η αναπνοή. Ταυτόχρονα προκαλείται σύσπαση και στους αδένες που παράγουν τη βλέννα, με αποτέλεσμα να μειώνεται η έκκριση.

Η κατάχρηση και το φαινόμενο ανάκαμψης

Εάν χρησιμοποιείτε ένα ρινικό σπρέι (με δραστικές ουσίες οξυμεταζολίνη και φαινυλεφρίνη) για περισσότερες από τις προβλεπόμενες ημέρες, μπορεί να αρχίσετε να παρατηρείτε πως χρειάζεστε όλο και περισσότερο για να ανακουφιστείτε από τη συμφόρηση. «Τα αποσυμφορητικά μύτης δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται περισσότερο από τις ημέρες που αναγράφονται στις οδηγίες», λέει ο Μαρκ Αρόνικα, αλλεργιολόγος και κλινικός ανοσολόγος από το Cleveland Clinic. «Αν ξεπεράσετε τον προβλεπόμενο χρόνο, δημιουργείται ανοχή στο φάρμακο», προσθέτει.

Σε αυτήν τη φάση, αντιμετωπίζετε το αποκαλούμενο «φαινόμενο ανάκαμψης» (rebound effect). Η μύτη δεν αντιδρά στο φάρμακο με τον ίδιο τρόπο που αντιδρούσε στην αρχική φάση της χρήσης και χρειάζεστε μεγαλύτερες δόσεις. Εάν σταματήσετε να το χρησιμοποιείτε, η συμφόρηση επιστρέφει άμεσα και μάλιστα επιδεινώνεται. Επίσης, η μακροχρόνια χρήση ρινικών σπρέι μπορεί να προκαλέσει και λοιμώξεις στη ρινική κοιλότητα.

Αν και το φαινόμενο ανάκαμψης δημιουργεί την αίσθηση της εξάρτησης, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί εθισμός με τον ακριβή επιστημονικό όρο. Δεν έχει δηλαδή την ίδια επίπτωση με αυτή των ναρκωτικών ή του αλκοόλ και δεν επηρεάζει τον εγκέφαλο. Ωστόσο, με μια πιο ελεύθερη χρήση του όρου, η ανάγκη για ολοένα και περισσότερη δόση από το φάρμακο δημιουργεί μια ενοχλητικά «εθιστική κατάσταση». Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο συμφόρησης, με τα συμπτώματα να διαιωνίζονται.

Πώς να αποφύγετε το φαινόμενο ανάκαμψης

Η σωστή χρήση του ρινικού σπρέι λειτουργεί ανασταλτικά για το φαινόμενο ανάκαμψης. Αρχικά, φυσήξτε τη μύτη σας πριν χρησιμοποιήσετε το αποσυμφορητικό. Με αυτόν τον τρόπο καθαρίζετε κατά το δυνατόν την περιοχή και δίνετε χώρο στο φάρμακο να εισχωρήσει πιο βαθιά και να δράσει πιο αποτελεσματικά.

Επίσης, στοχεύστε στο πίσω μέρος της μύτης και όχι στο μπροστινό. Προσπαθήστε να μη φυσήξετε τη μύτη σας ή να μην φτερνιστείτε αμέσως μετά τη χρήση, καθώς μπορεί να χάσετε ποσότητα του φαρμάκου, πριν προλάβει να δράσει.

Εάν τώρα η συμφόρηση επιμένει με ένταση για ημέρες λόγω του φαινομένου ανάκαμψης, τότε, όπως αναφέρει η ιατρική ιστοσελίδα Webmd, αντί να αυξήσετε τη δόση, ελαττώστε την. Μπορείτε, για παράδειγμα, να σταματήσετε να χρησιμοποιείτε το αποσυμφορητικό μύτης και στα δύο ρουθούνια και να χορηγείτε το φάρμακο σε κάθε ρουθούνι εναλλάξ, ώστε να δώσετε χρόνο να αναρρώσει ο βλεννογόνος στην άλλη πλευρά. Μπορείτε επίσης να επιλέξετε πιο αδύναμα σκευάσματα των οποίων η καθημερινή χρήση επιτρέπεται, όπως ρινικά σπρέι με θαλασσινό αλάτι, σκευάσματα με πιο ήπιες δραστικές ουσίες ή φυσιολογικό ορό.

Εάν τελικά παραμένετε «κολλημένος» στο ρινικό σπρέι για εβδομάδες, μήνες ή ακόμη μεγαλύτερο διάστημα, το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να μιλήσετε με έναν επαγγελματία υγεία. «Η απότομη διακοπή της μακροχρόνιας χρήσης αποσυμφορητικού σπρέι μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματά σας, επομένως είναι πάντα ασφαλέστερο να υπάρξει μια ιατρική επίβλεψη για την “απεξάρτηση”», υπογραμμίζει ο Μάρκ Αρόνικα. «Ο γιατρός σας μπορεί να σας καθοδηγήσει και να σας προτείνει άλλες θεραπείες ή φάρμακα για να απαλλαγείτε από τη συμφόρηση και το φαινόμενο ανάκαμψης».

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι τα ρινικά σπρέι είναι φάρμακα και -όπως κάθε φάρμακο- θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο βάσει των συστάσεων, τόσο σε δοσολογία όσο και σε διάρκεια.