Γονείς: Πώς να διαχειριστούν τις αδικίες και τις κακές συμπεριφορές των παιδιών – Τα λάθη που πρέπει να αποφύγουν

Γονείς: Πώς να διαχειριστούν τις αδικίες και τις κακές συμπεριφορές των παιδιών – Τα λάθη που πρέπει να αποφύγουν

ΠΑΙΔΙ

*Γράφει η ψυχολόγος, Αγγελική Γιαννουλοπούλου

«Πού είναι η γόμα μου; Κάποιος την πήρε»

«Μου πήρε την μπάλα και δεν μου τη δίνει πίσω»

«Δεν έγινε ίση μοιρασιά στα κάλαντα. Πήρε περισσότερα χρήματα…»

Φυσικά, δεν μιλάμε για την περίπτωση που ένα αντικείμενο βρίσκεται κάπου «καταχωνιασμένο», είτε στον πάτο της σχολικής τσάντας, είτε μέσα στην ντουλάπα, ανάμεσα σε μία στοίβα ρούχων, είτε έχει κυλήσει στην άλλη άκρη και, κάποια στιγμή, ως δια μαγείας, θα ακούσουμε το παιδί μας να λέει «Α, να το, το βρήκα!».

Αφού αποκλείσουμε αυτό το ενδεχόμενο, καλό είναι να δούμε με οπτική πεδίου το γεγονός που αντιμετωπίζουμε. Να μπορέσουμε να απεμπλακούμε συναισθηματικά για λίγο, ώστε να σκεφτούμε πώς μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

• Ποια είναι η ηλικία των παιδιών; Λαμβάνουμε υπόψη την ηλικία τους.
• Ποια είναι η συναισθηματική ωριμότητά τους;
• Είναι η συμπεριφορά επαναλαμβανόμενη;
• Σε ποιο πλαίσιο συμβαίνει μια τέτοια συμπεριφορά; Στον χώρο του νηπιαγωγείου, του σχολείου, στην παιδική χαρά, ή στα κάλαντα που πήγαν τα παιδιά μας για να περάσουν καλά και γυρνούν με δάκρυα στα μάτια;
• Ποια είναι η συναισθηματική αντίδραση των παιδιών που εμπλέκονται; Νιώθουν άγχος, θυμό, αρνούνται να αντιμετωπίσουν την κατάσταση;
• Αξιολογούμε νοητά το συμβάν από το 1 έως το 10. Πόσο μας δυσκολεύει; (1 εύκολα διαχειρίσιμο για μας έως το 10 πολύ δύσκολα διαχειρίσιμο). Η τεχνική αυτή λειτουργεί αρκετές φορές αποτελεσματικά ώστε να δούμε την πραγματική διάσταση του γεγονότος.
• Παρατηρούμε παραβίαση των ατομικών ορίων;

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς ως γονείς;

• Η πρώτη σκέψη δεν είναι πάντα η πιο λειτουργική και προστατευτική. «Θα γίνει χαμός», «Μα πού είναι αυτοί οι γονείς, δεν λένε κάτι στο παιδί τους;», «Δεν θα μιλήσω».
• Η δεύτερη σκέψη είναι να προσπαθήσουμε να σκεφτούμε με οπτική πεδίου. Δηλαδή, να αξιολογήσουμε την όλη κατάσταση από ψηλά, όπως όταν βρισκόμαστε σε ένα ύψωμα και η οπτική μας διευρύνεται και καλύπτει μεγαλύτερη επιφάνεια. Να σκεφτούμε, προσπαθώντας να απεμπλακούμε συναισθηματικά και να εκτιμήσουμε τη συμπεριφορά όλων των εμπλεκομένων. Ναι, δεν είναι εύκολο, το γνωρίζουμε. Όμως, όταν γίνει σιγά- σιγά βίωμα μια τέτοια τεχνική, είναι βοηθητική.
• Διευκρινίζουμε. Συζητάμε με το παιδί μας. Είναι το παιδί μας που δέχεται μια τέτοια συμπεριφορά ή μήπως φέρεται το ίδιο με αυτόν τον τρόπο σε άλλα παιδιά;
• Υπάρχει συναισθηματική φόρτιση στο παιδί, είναι βαρύ το κλίμα στο σπίτι και στο σχολείο; Νιώθει δυσαρέσκεια, δεν θέλει να πάει στο σχολείο ή σε άλλες δραστηριότητες;
• Ενισχύουμε το παιδί μας να αντιμετωπίσει την κατάσταση, δίνοντας συμβουλές και οδηγίες. Μαθαίνει έτσι να θέτει τα όριά του και ποια είναι τα όρια που αισθάνεται το ίδιο ασφαλές.
• Είναι ξεκάθαρο ότι όταν πρόκειται για συμπεριφορές bullying, παρεμβαίνουμε άμεσα εμείς οι γονείς. Δεν αφήνουμε σε καμία περίπτωση το παιδί να το αντιμετωπίσει όλο αυτό μόνο του.
• Καλό θα είναι να διατηρήσουμε τη σταθερή θέση του ενήλικα στην οποία βρισκόμαστε. Αυτό θα βοηθήσει κι εμάς να αντιμετωπίσουμε με ψυχραιμία την κατάσταση, αλλά θα παρέχει και την κατάλληλη υποστήριξη και σταθερότητα στο παιδί μας. Τι σημαίνει αυτό; Είμαστε εκεί για το παιδί μας, για να το στηρίξουμε. Αν παλινδρομήσουμε και ταυτιστούμε εμείς με τα παιδιά ή τους εφήβους, επηρεαζόμαστε συναισθηματικά, χάνουμε το σταθερό μας σημείο και, κατ’ επέκταση, δυσκολευόμαστε να βοηθήσουμε το παιδί μας ή το βοηθάμε με λάθος τρόπο.
• Η επικοινωνία της όλης κατάστασης στους άμεσα εμπλεκόμενους. Πώς το επικοινωνούμε; «Να μιλήσω στους γονείς του/της;», «Σε καλώ για να σου πω…». Ένα από τα δυσκολότερα σημεία διαχείρισης της κατάστασης. Πολλές φιλικές σχέσεις έχουν διαλυθεί, φιλίες ετών «έχουν περάσει στα αζήτητα». Όταν υπάρχει φιλική σχέση, η πρώτη σκέψη είναι ότι θα επικοινωνήσω, θα μιλήσω γι’ αυτό που συμβαίνει, θα με καταλάβουν και θα προσπαθήσω να βρεθεί λύση. Εκεί, ο γονιός έρχεται αντιμέτωπος με τις αντιστάσεις, την αποφυγή, την άρνηση των άλλων γονιών, αλλά και τα όρια που θέτουν και που δυσκολεύουν την επίλυση. Σε αρκετές περιπτώσεις, όμως, θα ακούσει ο ένας γονιός τον άλλον και θα δουλέψουν και οι δύο, συζητώντας με τα παιδιά τους.
• Ας σκεφτούμε ότι κάθε παιδί μεγαλώνει σε ένα οικογενειακό σύστημα που αποδέχεται, συμπεριφέρεται, επικοινωνεί, οριοθετεί με τον δικό του, μοναδικό τρόπο. Τα πρόσωπα που πλαισιώνουν το παιδί επηρεάζουν την εξέλιξη και την τροπή που μπορεί να έχει μια τέτοια κατάσταση στις σχέσεις των παιδιών, αλλά και στις σχέσεις τους με τους άλλους γονείς.
• Επομένως, όταν ένα γεγονός συμβεί στο πλαίσιο της τάξης και του σχολείου, καλό είναι να ενημερωθεί πρώτα η δασκάλα/ο δάσκαλος, ο υπεύθυνος της τάξης και, αν χρειαστεί, ο διευθυντής/η διευθύντρια του σχολείου, έτσι ώστε να συζητηθεί από το ίδιο το πλαίσιο που θέτει κανόνες, βάζει όρια κλπ. Οι έφηβοι μπορεί να επιλέξουν να είναι μαζί με τους γονείς τους στην ενημέρωση του υπευθύνου του πλαισίου για το συμβάν. Είναι πολύτιμη η παρουσία τους, γιατί δίνουν τις πληροφορίες με ακρίβεια. Σε μικρότερες ηλικίες λαμβάνεται υπόψη το αναπτυξιακό και συναισθηματικό επίπεδο των παιδιών. Σε κάθε περίπτωση, ο γονιός μπορεί να χρειαστεί να μιλήσει γι’ αυτό ξανά. Μία φορά μπορεί να μην είναι αρκετή. Χρειάζεται να κρατηθεί ανοιχτή η επικοινωνία με το πλαίσιο.
• Η επικοινωνία με τους γονείς καλό θα είναι να γίνει μέσα στο οργανωμένο πλαίσιο στο οποίο παρατηρείται αυτή η συμπεριφορά, με την παρουσία του υπεύθυνου της τάξης ή, αν είναι κάτι πιο σοβαρό, με την παρουσία του διευθυντή. Φυσικά, χρειάζεται να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε και την απόρριψη του αιτήματός μας από τους γονείς. Όμως, κρατάμε ανοιχτή την επικοινωνία με το πλαίσιο.
• Όταν το δικό μας παιδί εκδηλώνει συστηματικά κάποια συμπεριφορά προς κάποιο άλλο παιδί, καλό θα είναι να συζητάμε μαζί του για τα όρια της συμπεριφοράς μας. Και εδώ, μία φορά δεν είναι αρκετή. Ας έχουμε υπόψη ότι λειτουργούμε ως πρότυπα, αλλά πολλές φορές τα παιδιά μιμούνται τις αρνητικές αντιδράσεις και συμπεριφορές μας. Παράλληλα, ενημερώνουμε και το πλαίσιο όπου συμβαίνει αυτό, ώστε να υποστηρίξει όπου χρειαστεί.
• Από την άλλη πλευρά, με ποιον τρόπο επικοινωνούμε τη συμπεριφορά όταν συμβαίνει σε άλλους χώρους όπως, για παράδειγμα, στην παιδική χαρά, στα κάλαντα ή σε μια βόλτα; «Δεν έγινε ίση μοιρασιά στα κάλαντα. Πήρε περισσότερα χρήματα…», «Μου πήρε την μπάλα και δεν μου τη δίνει…». Εδώ καλό θα είναι να βοηθήσουμε το παιδί να αντιμετωπίσει βιωματικά μια τέτοια κατάσταση, έχοντας πάντα εμάς τους γονείς λίγο πιο πίσω, σταθερό στήριγμά του. Η επικοινωνία, δηλαδή, να στοχεύει στο παιδί μας. Εδώ θα μάθει για τα όρια και την οριοθέτηση, που θα λειτουργήσει προστατευτικά για το ίδιο. Ενισχύουμε, λοιπόν, το να μιλήσει ανοιχτά στους άμεσα εμπλεκόμενους και να ζητήσει αυτό που του αναλογεί. Και να αντέξει την αντίδραση των άλλων, εάν δεν είναι η επιθυμητή. Είτε είναι αδιαφορία, είτε απόρριψη. Χωρίς, όμως, να χάσει τα προσωπικά του όρια, αυτά που θα θέσει το ίδιο για τον εαυτό του και που νιώθει καλά με αυτά. Μαθαίνει, ακόμη, ότι, διεκδικώντας, υπάρχει και θετική ανταπόκριση.
• Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης σε όλα τα αναπτυξιακά στάδια του παιδιού. Οι γονείς μέσα από τον ρόλο τους μπορούν να βοηθήσουν στην καλλιέργειά της. Να σκεφτεί το παιδί πώς μπορεί να νιώθει το άλλο παιδί όταν είναι αποδέκτης μιας συμπεριφοράς και να μπει στη θέση του άλλου και πώς μπορεί να νιώθει.
• Τέλος, ποια είναι η πλαισίωσή μας ως γονείς; Χρειάζεται να μοιραστούμε και να μιλήσουμε. Από τη μία πλευρά, μπορεί να είναι οι αγαπημένοι μας και από την άλλη οι ειδικοί που θα μας αποφορτίσουν και θα μας δώσουν ουσιαστικές συμβουλές και οδηγίες για την αντιμετώπιση της όλης κατάστασης. Στη συνεργασία με τους ειδικούς, δίνεται η δυνατότητα να δουλέψουμε με τις αντιστάσεις, τα όρια, τη θέση μας, ώστε να ενδυναμωθούμε και να βοηθήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα παιδιά μας.

Διαβάστε επίσης:

«Αιώνιοι έφηβοι»: Γιατί οι σημερινοί νέοι αργούν να ωριμάσουν – Η ειδικός απαντά

Έπιασα το παιδί μου να καπνίζει – Και τώρα, πώς αντιμετωπίζουμε την κατάσταση;

Εφηβεία: Επιθετικότητα, όρια και τιμωρία – Τι λείπει από τη σχέση γονέων και παιδιών