Τα 10 χαρακτηριστικά του καλού μαθητή – Τι να κάνουν οι γονείς για να τα αναδείξουν

Ας ξεκινήσουμε με μία απλή υπενθύμιση: καλός μαθητής δεν είναι αποκλειστικά το παιδί που παίρνει καλούς βαθμούς!

Οι μαθητές που είναι επιτυχημένοι στην τάξη παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά, ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο ή το πολιτισμικό τους υπόβαθρο.

Εντοπίστε τα κοινά χαρακτηριστικά των επιτυχημένων μαθητών και βοηθήστε το παιδί σας να τα καλλιεργήσει.

Δίψα για μάθηση
Τα παιδιά που έχουν τις καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο έχουν δίψα για μάθηση. Έχουν έμφυτη περιέργεια, ρωτάνε για χίλια-δυο και ενδιαφέρονται να μάθουν νέα πράγματα. Δώστε στο παιδί σας μία ποικιλία ερεθισμάτων και ωθήστε το να εξερευνήσει τα ενδιαφέροντά του.

Αφήστε το παιδί να δοκιμάσει μία σειρά από αθλήματα ή χόμπι, χωρίς να επιμένετε στις μικρές ηλικίες να τελειώσει αυτό που άρχισε. Δείτε το σαν μία προσπάθεια δειγματισμού: το παιδί παίρνει μία γεύση από το τι του αρέσει και στη συνέχεια καταλήγει σε κάτι που το αγαπάει πραγματικά.

Μη γεμίσετε το πρόγραμμα με εξωσχολικές δραστηριότητες: αφήστε χρόνο για ελεύθερο παιχνίδι, μόνο του ή με φίλους.

Αγάπη για την ανάγνωση

Έρευνες συμφωνούν ότι το σημαντικότερο πράγμα που μπορούν να κάνουν οι γονείς για να εξασφαλίσουν τη σχολική επιτυχία των παιδιών τους είναι να καλλιεργήσουν την αγάπη για το διάβασμα.

Ξεκινήστε να διαβάζετε στο παιδί από τη βρεφική ηλικία. Παρόλο που δεν καταλαβαίνει το βιβλίο, καταλαβαίνει ότι είναι στην αγκαλιά σας και του αρέσει το συναισθηματικό δέσιμο και η ψυχική επαφή μαζί σας, ωραία συναισθήματα που τα συνδέει με την ανάγνωση!

Δώστε στο παιδί σας πολλά διαφορετικά βιβλία: εικονογραφημένα, σύντομες ιστορίες, παραμύθια, βιβλία με κεφάλαια, βιβλία γνώσεων, βιβλία με κατασκευές, συνταγές, πειράματα, ανέκδοτα, βιβλία-κόμικ, κλπ.

Να έχετε πάντα μαζί σας ένα βιβλίο στην τσάντα σας και όταν είστε πχ., στην αίθουσα αναμονής του παιδιάτρου να το διαβάζετε μαζί.

Προθυμία για προσπάθεια
Είναι το παιδί σας πρόθυμο να προσπαθήσει για κάτι, όχι μόνο στον τομέα των μαθημάτων, αλλά γενικότερα, στις απαιτήσεις της ζωής; Ή ζητάει κατευθείαν τη βοήθειά σας; Ή μήπως τα παρατάει στην παραμικρή δυσκολία; Επαινέστε το παιδί όχι μόνο για το τελικό αποτέλεσμα, αλλά κυρίως για:

• την προσπάθεια και όχι το ταλέντο ή την ευφυΐα του
• για την υπομονή και επιμονή του
• για την πρόοδο που έχει κάνει

Έτσι το παιδί θα μάθει να είναι περήφανο για τη διαδικασία που οδηγεί σε ένα καλό αποτέλεσμα και θα μπορεί να επιμένει όταν ζορίζεται, γιατί μέσα του θα ξέρει ότι μπορεί να τα καταφέρει.

Σεβασμός
Ένα παιδί που έχει σεβασμό σε ανθρώπους και αντικείμενα, αναγνωρίζει την αξία τους και φέρεται με σωστό τρόπο.

Διδάξτε στο παιδί σας να:

• Σέβεται τα πράγματά του (παιχνίδια, βιβλία, κλπ.) να τα φροντίζει, να μην τα χαλάει
• Σέβεται τα πράγματα των άλλων
• Να σέβεται τις ανάγκες των άλλων
• Να δείχνει ευγένεια και σεβασμό στους ενήλικες που είναι υπεύθυνοι για κάτι (πχ. δάσκαλος, επιστάτης, κλπ.)
• Να σέβεται τον εαυτό του και τις ανάγκες του και να υπερασπίζεται και τα δύο.

Κοινωνικές και Συναισθηματικές Δεξιότητες
Η ικανότητα του παιδιού να καταλαβαίνει πώς ακριβώς αισθάνεται, το να μπορεί να κατονομάσει το συναίσθημά του και να το διαχειριστεί αποτελεί βασική δεξιότητα αυτορρύθμισης και αυτοέλεγχου. Παράλληλα, το παιδί χρειάζεται να μπορεί να ακολουθεί κανόνες, να συνεργάζεται, να περιμένει τη σειρά του και να επικοινωνεί τις ανάγκες και τις επιθυμίες του.

• Να μιλάτε για τα συναισθήματά σας
• Να συζητάτε με αφορμή βιβλία/ταινίες πώς νιώθουν οι πρωταγωνιστές
• Και τι επιλογές (καλές ή κακές) μπορούν να κάνουν για να χειριστούν αυτό που τους απασχολεί
• Να δίνετε χρόνο για ελεύθερο παιχνίδι με συνομήλικους.

Εσωτερικό Κίνητρο

Κάθε παιδί θα πρέπει να μπορεί να αντλήσει ευχαρίστηση από κάτι που έκανε καλά και να μπορεί να ολοκληρώσει σωστά μία εργασία όχι γιατί το ζήτησε «η κυρία», αλλά επειδή το ίδιο αισθάνεται ότι θέλει να δώσει τον καλύτερο εαυτό του σε αυτό που κάνει και να έχει ένα όμορφο αποτέλεσμα.

• Τονίστε τη σημασία της συμμετοχής στη λειτουργία της οικογένειας και του σπιτιού
• Δώστε στο παιδί σας «καθήκοντα» στο σπίτι, ανάλογα με την ηλικία.

Κανόνες
Το παιδί που γνωρίζει τους κανόνες της οικογένειας, της ομάδας, της τάξης, κλπ., αναγνωρίζει ότι υπάρχουν όρια στο κάθε τι. Έτσι, μπορεί να προσαρμοστεί εύκολα σε νέες συνθήκες και να αντιληφθεί ότι ακολουθώντας τους βασικούς κανόνες μπορεί να πετύχει τους στόχους του.

• Βάλτε λίγους και καλούς κανόνες στο σπίτι
• Συζητήστε με το παιδί για τον λόγο ύπαρξης και την αξία τους
• Ρωτήστε το παιδί τι μπορεί να γίνει όταν κάποιος καταπατάει κάποιον σημαντικό κανόνα.

Υπευθυνότητα
Όταν τα παιδιά πηγαίνουν σχολείο, ξαφνικά γίνονται υπεύθυνα για τα υπάρχοντά τους, τα μαθήματα, και τη συμπεριφορά τους.

Το παιδί που αναλαμβάνει την ευθύνη για τη μάθησή του, που αναγνωρίζει ότι χρειάζεται να διαβάσει περισσότερο σε κάποιο μάθημα και λιγότερο σε κάποιο άλλο, που αναγνωρίζει πότε πρέπει να ζητήσει βοήθεια σε κάτι που δεν κατάλαβε και πού πρέπει να επιμείνει, είναι το παιδί που χτίζει τη μάθηση και την πρόοδο του.

• Δώστε στο παιδί υπευθυνότητες στο σπίτι (πχ., να ποτίζει τη γλάστρα στο μπαλκόνι του)
• Ζητήστε του να μαζεύει τα παιχνίδια του
• Να φτιάχνει το κρεβάτι του (και ας μην το κάνει τέλεια!)
• Να συμμαζεύει τα σχολικά του και να τα έχει πάντα στην ίδια θέση.

Προγραμματισμός
Τα παιδιά που έχουν ένα προβλέψιμο πρόγραμμα τα πάνε καλύτερα στο σχολείο. Αυτό δε σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχει στρατιωτική πειθαρχία ή ότι δε θα υπάρχει απόκλιση από το συνηθισμένο. Είναι όμως βασικό για ένα παιδί να ξέρει τι ώρα πρέπει να κοιμηθεί (ώστε να καλύψει τις ώρες ύπνου απαραίτητες για την ηλικία του), να τραφεί σωστά, πότε θα κάνει τα μαθήματά του και πότε θα παίξει.

Όταν υπάρχει ένα αδρό πρόγραμμα, το παιδί συνηθίζει να κάνει κάποια πράγματα αυτόματα και θεωρεί απόλυτα φυσικό ότι πχ., η μελέτη είναι κομμάτι της καθημερινότητάς του.

• Βάλτε συγκεκριμένη ώρα ύπνου
• Δώστε λίστα «καθηκόντων» πριν τον ύπνο (πχ., το παιδί πρέπει να βουρτσίσει τα δόντια του, να ετοιμάσει την τσάντα και να βγάλει τα ρούχα της επόμενης μέρας)
• Ζητήστε από το παιδί να υπολογίσει πόση ώρα θα του πάρει το κάθε μάθημα και πόσο διάλειμμα πρέπει να κάνει

Δεξιότητες Μελέτης
Κάθε παιδί θα πρέπει να γνωρίζει πώς μαθαίνει καλύτερα: διαβάζοντας φωναχτά, από μέσα του, κρατώντας σημειώσεις, κλπ. ώστε να χρησιμοποιεί αυτόν τον τρόπο. Επίσης καλό είναι να γνωρίζει το παιδί πώς θα μελετήσει: πχ., μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι, να κάνει ένα μικρό διάλειμμα και να στρωθεί στο διάβασμα (αντί για το αντιπαραγωγικό να κάνει ένα τεράστιο διάλειμμα και να περιμένει την τελευταία στιγμή να διαβάσει).

*Η Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια