Κρούσματα (και) στην Ελλάδα από επικίνδυνο ιό που μεταδίδουν τα τσιμπούρια

Ένας επικίνδυνος ιός που μεταδίδεται από τα τσιμπούρια και είναι διαδεδομένος σε πολλές περιοχές του κόσμου, έχει πλέον εγκατασταθεί στη Βρετανία, ανακοίνωσαν νωρίτερα σήμερα επιστήμονες από τη Γηραιά Αλβιόνα. Ο ίδιος ιός, όμως, προκαλεί τα τελευταία χρόνια κρούσματα και στην χώρα μας.

Όπως ανακοίνωσαν επιστήμονες από την Βρετανική Αρχής Ασφαλείας της Υγείας (UKHSA), το πρώτο επιβεβαιωμένο εγχώριο περιστατικό στη χώρα τους είναι ένας 50χρονος από το Γιόρκσαϊρ. Ο άνδρας αυτός διαγνώστηκε πέρυσι με κρωτονογενή εγκεφαλίτιδα (TBE). Υπάρχουν επίσης δύο ακόμα «πιθανά» περιστατικά, το ένα στη Σκωτία.

Και τα τρία περιγράφονται σε νέα έκθεση, η οποία θα παρουσιασθεί στο επερχόμενο Ευρωπαϊκής Συνέδριο Κλινικής Μικροβιολογίας & Λοιμωδών Νόσων (ECCMID). Το συνέδριο θα διεξαχθεί στην Κοπεγχάγη, 115-18 Απριλίου 2023.

«Τα περιστατικά αυτά επιβεβαιώνουν ότι οι κρότωνες (τσιμπούρια) που φέρουν τον υπαίτιο ιό της TBE έχουν πλέον εγκατασταθεί σε ορισμένες περιοχές της Βρετανίας», δήλωσε η Dr. Helen Callaby, διευθύντρια του Εργαστηρίου Σπανίων & Εισαγομένων Παθογόνων της UKHSA. «Οι γιατροί πρέπει να εξετάζουν το ενδεχόμενο κροτωγενούς εγκεφαλίτιδας σε ασθενείς με ανεξήγητη  φλεγμονή του εγκεφάλου που έχουν ιστορικό έκθεσης σε τσιμπούρια».

Ο ιός της κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας (TBEV) ανήκει στους λεγόμενους φλαβοϊούς. Μεταδίδεται από το δάγκωμα των τσιμπουριών ή, σπανιότερα, από την κατανάλωση μη-παστεριωμένων γαλακτοκομικών από μολυσμένα ζώα.

Εγχώρια και εισαγόμενα περιστατικά στην Ελλάδα

Ο ιός TBEV ενδημεί σε πολλές περιοχές της δυτικής και βόρειας Ευρώπης, καθώς και της βόρειας και ανατολικής Ασίας. Ωστόσο ενδημεί και στην Ελλάδα, έχοντας ήδη προκαλέσει κρούσματα. Μάλιστα ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) εξέδωσε πέρυσι προειδοποίηση προς τους γιατρούς, επισημαίνοντας πως υπάρχει «ανάγκη εγρήγορσης για περιστατικά κροτωνογενούς εγκεφαλίτιδας».

Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει στο ενημερωτικό σημείωμά του, τα τσιμπούρια έχουν προκαλέσει συνολικά στη χώρα μας:

• Έξι εγχώρια κρούσματα
• Δύο εισαγόμενα (ήταν ταξιδιώτες από χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης)

Τα έξι εγχώρια περιστατικά καταγράφηκαν:

• Ένα το 2014 στην Ανατολική Μακεδονία
• Ένα το 2015 στην Πελοπόννησο
• Τέσσερα το 2021 στην Κεντρική Μακεδονία (τα 2), στη Θεσσαλία (1) και στη Θράκη (1)

Και τα έξι εγχώρια περιστατικά στη χώρα μας αφορούσαν ενήλικες κτηνοτρόφους ή βοσκούς σε αγροτικούς οικισμούς. Οι ασθενείς είχαν έναρξη συμπτωμάτων διάσπαρτα μέσα στον χρόνο (κατά τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Μάρτιο, Μάιο και Δεκέμβριο).

Χιλιάδες περιστατικά ετησίως στην Ευρώπη

Σύμφωνα με τον πιο πρόσφατο απολογισμό του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου & Προλήψεως Ασθενειών (ECDC), το 2020 αναφέρθηκαν σε 24 από τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης 3.817 κρούσματα ιογενούς εγκεφαλίτιδας από τσιμπούρια. Εκείνη τη χρονιά, η χώρα μας δεν είχε κανένα περιστατικό.

Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί σε αναλογία 0,9 περιστατικών ανά 100.000 κατοίκους και είναι αυξημένος σε σύγκριση με τις προηγούμενες χρονιές. Ειδικότερα, ήταν:

• 0,7 ανά 100.000 το 2019
• 0,6 ανά 100.000 από το 2016 έως και το 2018

Τα περισσότερα κρούσματα στην Ευρώπη καταγράφηκαν το 2020 σε άνδρες και στην ηλικιακή ομάδα 45-64 ετών. Στο 95% των περιπτώσεων καταγράφηκαν από τον Μάιο έως το Νοέμβριο. Ο μήνας με τα περισσότερα περιστατικά το 2020 ήταν ο Ιούλιος (ανήλθαν σε 1.016). Τα περισσότερα κρούσματα καταγράφηκαν:

• Στην Τσεχία (ήταν 849)
• Στη Γερμανία (ανήλθαν σε 705)
• Στη Λιθουανία (ήταν 679)

Σε πόσο καιρό εκδηλώνεται η νόσος

Τα τσιμπούρια που φέρουν τον ιό TBEV ζουν σε πολλά μέρη, σε αγροτικές και αστικές περιοχές, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ. Προτιμούν περιοχές με υγρασία και σκιά, μέσα ή κοντά σε δάση ή περιοχές με πυκνή βλάστηση, χόρτα, γρασίδι ή θάμνους. Ζουν επίσης σε λιβάδια, βάλτους , αστικά πάρκα και κήπους.

Περίπου το 75% των ανθρώπων που μολύνονται από τον ιό δεν εκδηλώνουν συμπτώματα. Απ’ όσους εκδηλώσουν, αυτά θα εμφανιστούν 7 ημέρες κατά μέσον όρο μετά το δάγκωμα (η περίοδος επωάσεως κυμαίνεται από 3 έως 28 ημέρες).

Όταν η μόλυνση από τον ιό TBEV οφείλεται σε κατανάλωση μολυσμένου τροφίμου, τα συμπτώματα θα εμφανιστούν πιο γρήγορα (σε περίπου 4 ημέρες).

Τα ύποπτα συμπτώματα

Η λοίμωξη από τα τσιμπούρια προκαλεί συμπτώματα σε φάσεις. Η πρώτη είναι η φάση της λεγόμενης ιαιμίας. Συνήθως διαρκεί 5 ημέρες (κυμαίνονται από 2 έως 10) και χαρακτηρίζεται από γενικά (μη-ειδικά) συμπτώματα:

• Πυρετός
• Κόπωση
• Κεφαλαλγία (πονοκέφαλος)
• Μυαλγίες (πόνοι στους μυς)
• Ναυτία

Αυτή η φάση ακολουθείται από ένα ασυμπτωματικό διάστημα 7 ημερών (εύρος: 1 έως 33 ημέρες).  Στη συνέχεια, ένα ποσοστό ασθενών εκδηλώνει την δεύτερη φάση, κατά την οποία προσβάλλεται το κεντρικό νευρικό σύστημα. Σε αυτή τη φάση οι ασθενείς  μπορεί να εκδηλώσουν προβλήματα, όπως:

• Μηνιγγίτιδα
• Εγκεφαλίτιδα
• Μηνιγγοεγκεφαλίτιδα
• Μυελίτιδα
• Ριζίτιδα
• Εκδηλώσεις πάρεσης (παράλυσης)

Η πρόγνωση

Όταν η αιτία της νόσου είναι ο ευρωπαϊκός υπότυπος της νόσου, το 20-30% των ασθενών παρουσιάζουν την δεύτερη φάση της λοίμωξης. Σε αυτούς, η θνητότητα φτάνει έως και το 2%. Στο 10% των ασθενών, εξ άλλου, παρατηρούνται σοβαρές μακροχρόνιες νευρολογικές επιπτώσεις.

Στα παιδιά, η δεύτερη φάση της νόσου αφορά συνήθως σε μηνιγγίτιδα. Οι ενήλικες ηλικίας άνω των 40 ετών έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν εγκεφαλίτιδα. Η θνητότητα είναι υψηλότερη στους ασθενείς άνω τω 60 ετών, το ίδιο και οι μακροχρόνιες επιπλοκές.

«Ο κίνδυνος να προκαλέσουν τα τσιμπούρια ιογενή εγκεφαλίτιδα είναι χαμηλός για τον γενικό πληθυσμό. Είναι όμως σημαντικό όσοι έρχονται σε επαφή με τη φύση να λαμβάνουν μέτρα προστασίας από το τσίμπημά τους», τόνισε η Dr. Callaby. «Πρέπει να φορούν μακριά παντελόνια, να χρησιμοποιούν απωθητικό εντόμων και να ελέγχουν τα ρούχα και το σώμα τους για τσιμπούρια. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό όταν πηγαίνουν σε περιοχές με ψηλά χόρτα, όπως δάση και πάρκα».

Πολύ σημαντικό είναι, τέλος, να αποφεύγουμε την κατανάλωση μη-παστεριωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων σε περιοχές όπου μπορεί να ενδημούν τσιμπούρια.

Φωτογραφία: iStock