Κακοποίηση παιδιών: Πώς να μιλήσετε και να εξηγήσετε στο παιδί που ρωτάει

«Μαμά, με αγαπάς; Μαμά αλήθεια υπάρχουν γονείς που σκοτώνουν τα παιδιά τους;»

«Μπαμπά θα με αγαπάς ό,τι και αν γίνει; Ακόμα και αν δεν έχω καλή συμπεριφορά;»

Είναι ερωτήσεις που περνάνε από το μυαλό μικρών παιδιών, αλλά και εφήβων, τις τελευταίες μέρες, μετά από τις τραγικές αποκαλύψεις για κακοποιήσεις μικρών παιδιών, ανθρώπων της διπλανής πόρτας, που έφτασαν ως και τον θάνατο των παιδιών αυτών.

Οι παιδικές ψυχές τραυματίζονται από την έκθεσή τους σε τέτοια φρικτά γεγονότα, καταστάσεις που ανατρέπουν την ψυχολογική τάξη των πραγμάτων «οι γονείς μου με αγαπούν και με προστατεύουν» και κάνουν το παιδί να νιώθει ανασφάλεια.

Ένα από τα δυσκολότερα πράγματα για ένα παιδί στις μέρες μας, με την υπερβολική δόση πληροφόρησης που υπάρχει, είναι να καταλάβει τι συμβαίνει γύρω του και να διαχειριστεί τις πληροφορίες που παίρνει για το τόσο σοβαρό ζήτημα της κακοποίησης παιδιών από τους ίδιους τους τους γονείς. Καθώς τα ΜΜΕ παρουσιάζουν με λεπτομέρειες την κακοποίηση μικρών παιδιών από τους γονείς του, σε τραγικές καταστάσεις που έφτασαν μέχρι τον θάνατο του παιδιού, τα παιδιά που εκτίθενται σε αυτές τις ειδήσεις τραυματίζονται ψυχικά.

Τι μπορούν να πουν οι γονείς

Καταρχήν, μια ζεστή αγκαλιά, ένα «σε αγαπώ» και η διαβεβαίωση «είσαι ασφαλής εδώ στην οικογένειά μας» είναι το πρώτο βήμα για να βοηθήσει ένας γονιός το παιδί του που έχει βομβαρδιστεί με πληροφορίες για κακοποίηση συνομήλικων παιδιών μέσα στην ίδια τους την οικογένεια.

Στη συνέχεια, οι γονείς θα πρέπει να διαβεβαιώσουν το παιδί τους ότι παρόλο που ακούγεται πολύ έντονα και προβάλλεται το θέμα της κακοποίησης, στην πραγματικότητα δεν είναι η νόρμα, δεν είναι κάτι που συμβαίνει σε όλους. Φυσικά είναι κάτι τραγικό και χρειάζεται να πάρουμε θέση και να το σταματήσουμε. Και το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η σωστή ενημέρωση.

Ποιος κακοποιεί παιδιά;

Μπορεί να είναι κάποιος άγνωστος, ένας δάσκαλος, προπονητής, κληρικός, γονιός, θετός γονιός, παππούς, γιαγιά, μπέιμπι-σίτερ, ή άλλο συγγενικό ή φιλικό πρόσωπο που κακοποιεί ένα παιδί. Η κακοποίηση μπορεί να συμβεί στο οποιοδήποτε παιδί, αγόρι ή κορίτσι, με καλή ή άσχημη συμπεριφορά, καλό ή άσχημο χαρακτήρα, κοκ. Επίσης, η κακοποίηση μπορεί να συμβεί άσχετα από το οικονομικό επίπεδο της οικογένειας και μπορεί να συμβεί μέσα στο σπίτι, αλλά και στο σχολείο, την εκκλησία, το γυμναστήριο, ένα συγγενικό/φιλικό σπίτι, οπουδήποτε. Το άτομο που κακοποιεί το παιδί του λέει να μη μιλήσει και να μη φανερώσει τι του συμβαίνει γιατί αυτό θα έχει ακόμα χειρότερες συνέπειες, με αποτέλεσμα αυτό το παιδί να μην εκμυστηρεύεται σε κανέναν τι του συμβαίνει

Τα είδη της παιδικής κακοποίησης

Σωματική κακοποίηση

Πρόκειται για το ξύλο ή τις σωματικές τιμωρίες κάθε είδους που επιβάλει ένας ενήλικας σε ένα παιδί με αποτέλεσμα τον πόνο ή τον τραυματισμό του παιδιού. Αυτό φαίνεται από σημάδια όπως μελανιές, μώλωπες, γρατζουνιές, κοψίματα και διάφορες πληγές, για τα οποία το παιδί δε δίνει κάποια εξήγηση όταν το ρωτάνε.

Συναισθηματική κακοποίηση

Ένας ενήλικας κακοποιεί συναισθηματικά ένα παιδί όταν διαρκώς του φωνάζει, το βρίζει, το μειώνει, το απειλεί, το τρομοκρατεί και του μιλάει άσχημα με κάθε τρόπο.

Σεξουαλική κακοποίηση

Συμβαίνει όταν ένας ενήλικας αγγίζει το παιδί ή ζητάει το παιδί να τον αγγίξει στα απόκρυφά του. Τα απόκρυφα ή ιδιωτικά μέρη του σώματος είναι τα γεννητικά όργανα και τα σημεία που καλύπτονται με μαγιό ή εσώρουχα. Επίσης είναι σεξουαλική κακοποίηση όταν ο ενήλικας δείχνει σε ένα παιδί πορνογραφικό υλικό ή το φωτογραφίζει/βιντεοσκοπεί γυμνό.

Παραμέληση

Συμβαίνει όταν ο γονιός δε δίνει στο παιδί του φαγητό, νερό και γενικότερα τη φροντίδα που χρειάζεται. Τα παραμελημένα παιδιά δεν έχουν κρεβάτι να κοιμηθούν, φοράνε βρώμικα ρούχα, δεν έχουν ιατρική περίθαλψη και φάρμακα όταν αρρωστήσουν και ζούνε σε άσχημες συνθήκες.

Μήπως φταίει το παιδί που το κακοποιούν;

Σε καμία περίπτωση! Ό,τι, μα ό,τι και να έχει κάνει ένα παιδί, δεν επιτρέπεται να το κακοποιήσει κάποιος. Η κακοποίηση δεν είναι ποτέ λάθος ενός παιδιού, ακόμα και αν αυτό το παιδί δεν έχει την καλύτερη συμπεριφορά, ή δεν είναι καλός μαθητής, ή δεν κάνει αυτό που του λένε. Ακόμα και αν ένα παιδί νομίζει ότι έκανε ένα σοβαρό λάθος ή κάτι άσχημο, δεν επιτρέπεται να το κακοποιήσει ο γονιός του. Κανένα παιδί δεν αξίζει να του φερθούν άσχημα ή να το κακοποιήσουν με κάποιον τρόπο. Κάθε παιδί αξίζει να έχει γονείς και ενήλικες στη ζωή του που το αγαπάνε, το φροντίζουν, νοιάζονται γι’ αυτό και είναι κοντά του με κάθε τρόπο καθώς μεγαλώνει.

Γιατί να κακοποιήσει κάποιος το παιδί του;

Οι περισσότεροι γονείς αγαπούνε και νοιάζονται για τα παιδιά τους. Οι περισσότεροι γονείς θεωρούν ότι τα παιδιά τους είναι πολύτιμα και τα βάζουν πάνω από το κάθε τι. Ξέρω ότι είναι δύσκολο να το πιστέψεις ότι μπορεί ένας γονιός, τον οποίο τον αγαπάει το παιδί του να του φερθεί τόσο άσχημα ώστε να το κακοποιήσει. Αυτό σίγουρα δεν είναι ο κανόνας. Υπάρχει κάποια εξήγηση γι’ αυτό το φαινόμενο, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι το δεχόμαστε ή ότι το συγχωρούμε. Η εξήγηση λοιπόν είναι ότι κάποιοι γονείς έχουν οι ίδιοι σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, θυμώνουν πολύ εύκολα, δεν μπορούν να συγκρατήσουν τα νεύρα τους και δεν ελέγχουν τη συμπεριφορά τους. Μερικοί άνθρωποι που πίνουν υπερβολικά ή παίρνουν ναρκωτικά επίσης δεν μπορούν να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους, με αποτέλεσμα να φέρονται κακοποιητικά στα παιδιά τους. Ο γονιός που κάνει κακό στο παιδί του έχει σοβαρό πρόβλημα και πρέπει να σταματήσει να φέρεται έτσι. Ο γονιός αυτός χρειάζεται βοήθεια για να σταματήσει την κακοποίηση του παιδιού του.

«Είσαι ασφαλής»

Υπενθυμίστε στο παιδί σας ότι μαζί σας υπάρχει αγάπη, φροντίδα και ασφάλεια. Εξηγήστε του ότι θα πρέπει να σας μιλήσει αν του συμβεί κάτι, το παραμικρό. Τονίστε του ότι ειδικά αν κάποιος του πει «και μην το πεις στους γονείς σου» είναι απαραίτητο να έρθει πρώτα σε εσάς και να μιλήσετε. Επίσης τονίστε ότι δε θα το τιμωρήσετε και ότι δεν κινδυνεύει αν σας ενημερώσει για κάτι άσχημο που του έχει συμβεί.

Το σημαντικότερο: ελέγξτε πόση ώρα περνάει το παιδί σας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πόση τηλεόραση βλέπει. Περιορίστε τον χρόνο και την έκθεση του παιδιού σε πηγές πληροφόρησης που δεν είναι για την ηλικία του.

Η Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ph.D. είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια