Ε. Τριβιζάς: «Παραγεμίζουμε τα παιδιά με γνώσεις και αφήνουμε τη φαντασία τους να λιμοκτονεί»
–
Το καλοκαίρι σχεδόν έφτασε στο τέλος του και η νέα σχολική χρονιά βρίσκεται λίγες μόλις μέρες μακρυά! Τα παιδιά ετοιμάζουν τα νέα σχολικά τους πράγματα, τη τσάντα τους, και κρατούν πάντα όλες τις καλοκαιρινές τους εμπειρίες και τα παιχνίδια να τα μοιραστούν με τους φίλους τους!
Πόσο όμως θα ενισχύσει ή θα περιορίσει το σχολείο όλη αυτήν την όρεξη που έχουν τα παιδιά για δημιουργικότητα, φαντασία και απόκτηση ουσιαστικών γνώσεων και όχι απλά αριθμών και αποστήθιση. Ποια είναι η γνώμη του κ. Τριβιζά για τον ρόλο του σχολείου στην πραγματική εκπαίδευση των παιδιών;
Ο μαυροπίνακας θα στολιστεί με άσπρους αριθμούς και τα τετράδια με κοκκινάδια που επισημαίνουν δυνατά τα λάθη ή την απροσεξία. Η δημιουργικότητα και η φαντασία των μικρών μας, που τόσο καμαρώναμε, θα στριμωχτεί ατσούμπαλα πίσω από τα σχολικά βιβλία και αν, καμιά φορά, τολμήσει να κοιτάξει τη δασκάλα, ίσως και να βρεθεί τιμωρία στη γωνία.
–
Ο λόγος του Ευγένιου Τριβιζά στο TEDxAthens πριν λίγα χρόνια έρχεται σε μία στείρα και σκληρή εποχή να μας θυμίσει πως η παιδεία μας υστερεί. Τα σχολεία αγωνιούν να βγάλουν την ύλη που ορίζει το Υπ. Παιδείας, ενώ οι γονείς τρέχουν ολημερίς σε εξωσχολικές δραστηριότητες για να εξοπλίσουν τα παιδιά με εφόδια που θα τους μετατρέψουν σε καλούς και συνετούς επαγγελματίες.
Η σύνεση, η υπακοή και η πιστή εφαρμογή στις νόρμες και την πεπατημένη, θεωρούνται χαρακτηριστικά που στις μέρες μας εκτιμώνται και πληρώνονται. Ωστόσο, ξεχνάμε κάτι πολύ σημαντικό: όσοι άλλαξαν τον κόσμο προς το καλύτερο, το έκαναν με εφόδιο την φαντασία, την δημιουργικότητα και την ικανότητα να σκέφτονται έξω από κουτιά! Και όπως μας λέει και ο Ε. Τριβιζάς, «Η φαντασία, δηλαδή η ικανότητα να συλλαμβάνουμε στο νου μας ιδέες πέρα από την εμπειρική πραγματικότητα, έχει άμεση σχέση με την τεχνολογική πρόοδο, την επιστημονική σκέψη και την οικονομική ανάπτυξη.»
Η εκπαίδευση πρέπει να καλλιεργεί τη φαντασία
«Στόχος της εκπαίδευσης δεν πρέπει να είναι τόσο η μετάδοση γνώσεων όσο η καλλιέργεια της δημιουργικότητας και φαντασίας του παιδιού» επισημαίνει ο καταξιωμένος συγγραφέας και εντοπίζει την ανάγκη της σύγχρονης εποχής να εστιάσει περισσότερο στην καλλιέργεια του μυαλού και του πνεύματος και λιγότερο στην απλή και σκέτη μετάδοση γνώσεων και πληροφοριών:
«Η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας, είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές των συγχρόνων εκπαιδευτικών συστημάτων.
Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο προικισμένα με πλούσια φαντασία και αποφοιτούν με φαντασίες ατροφικές ή στραγγαλισμένες. Το βλέπω και στα σχολεία που επισκέπτομαι. Τα μικρά παιδιά τα βλέπεις γεμάτα φαντασία μετά από λίγο τα βλέπεις κινούνται σαν πιόνια, σαν ρομπότ!» ενώ σε κάποιο άλλο σημείο τονίζει πως «Στην επιστήμη, πρέπει να φανταζόμαστε όλο και περισσότερα, όλο και τολμηρότερα».
Η σημαντικότητα της φαντασίας σε ένα παιδί
«Η φαντασία είναι η πρώτη που χαρτογραφεί, τα αχαρτογράφητα νερά. Στη φαντασία μας συντελούνται αρχικά τα πιο τολμηρά ταξίδια!» μας λέει ο αγαπημένος συγγραφέας των παιδιών. Σήμερα, όμως, αντί να της δίνουμε τη θέση που της αναλογεί, την υπονομεύουμε και την υποβιβάζουμε. Τα παιδιά που, ενώ έχουν μεγαλώσει αρκετά, χρησιμοποιούν πολύ τη φαντασία τους θεωρούνται ανώριμα ή ακόμα και προβληματικά. Η χαρακτηριστική μελέτη «Break Point and Beyond» με τους συνδετήρες αποδεικνύει πως, σταδιακά, αντί να αξιοποιούμε το λαμπερό μυαλό των παιδιών, μάλλον το καταστρέφουμε.
«Break Point and Beyond»
«Σε μία μελέτη με το όνομα «Break Point and Beyond» μας λέει ο Ε. Τριβιζάς, «οι ερευνητές παρουσίασαν τα αποτελέσματα μιας έρευνας σχετικά με τη δημιουργική σκέψη και για τη μέτρησή της χρησιμοποιώντας τους συνδετήρες. Το ερώτημα για τους συνδετήρες ήταν πολύ απλό: “Σε τι μπορεί να μας φανεί χρήσιμος ένας συνδετήρας”.
Οι περισσότεροι ενήλικες καταφέρνουν να σκεφτούν το πολύ 10-15 χρήσεις. Αν κάποιος απαριθμήσει πάνω από 145-200 χρήσεις του συνδετήρα θεωρείται ιδιοφυΐα. Η έρευνα ήταν διαχρονική. Αξιολογούσαν τα ίδια άτομα σε διάφορα στάδια της ζωής τους. Σε ηλικία πέντε ετών το ποσοστό των παιδιών που σκόραρε στο υψηλότερο επίπεδο για πάνω από 145 χρήσεις του συνδετήρα ήταν 98%. Σε ηλικία 8-10 ετών το ποσοστό μειώθηκε στο 50% και ούτω καθεξής, έως ότου ενηλικιωνόμαστε όπου η μόνη χρήση που μπορεί να σκεφτεί κάποιος για έναν συνδετήρα είναι να συνδέουμε χαρτιά μεταξύ τους».
Μήπως πρέπει να αλλάξουμε κατεύθυνση;
Πολλές οι συζητήσεις για τα ελληνικά σχολεία στην Ελλάδα. Δυστυχώς, όμως, η παιδεία ακολουθεί ένα συνολικό σύστημα που στοχεύει κυρίως στην επαγγελματική εξειδίκευση και την εργασιακή επάρκεια. Πολλές φορές, ως μαθήτρια, ένιωσα πως όσα διαβάζω και μαθαίνω δεν έχουν την παραμικρή σχέση με την πραγματική γνώση αλλά απαντούν στο ερώτημα «πώς θα βγάζω λεφτά όταν θα μεγαλώσω».
Σε ένα κοινωνικό – οικονομικό πλαίσιο, λοιπόν, που ετοιμάζει καλούς εργαζόμενους και όχι δημιουργικούς και ευσυνείδητους πολίτες, η φαντασία ίσως και να μην έχει θέση. Ωστόσο, υπάρχει και είναι ορατή στα μικρά παιδιά!
Κι αν θέλουμε έναν καλύτερο κόσμο, καλό είναι να μην τους τη στερούμε!
Κι αν θέλουμε να μην τους τη στερήσουμε, καλό θα είναι να τους διαβάζουμε παραμύθια και βιβλία, να τους μιλάμε και να τα αφήνουμε να σκέφτονται και να εκφράζονται ελεύθερα και δυνατά!
Δείτε ολόκληρη την ομιλία του Ευγένιου Τριβιζά στο TEDxAthens:
- : daddy-cool.gr
