Κάθε πότε πρέπει να ελέγχουμε προληπτικά τα μάτια μας. Τι ισχύει για κάθε ηλικία

Παγκόσμια Ημέρα Όρασης σήμερα και στο προσκήνιο έρχεται για μία ακόμα χρονιά η πιο πολύτιμη από τις αισθήσεις μας. Δυστυχώς, όμως, εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα μάτια τους που είτε θα μπορούσαν να έχουν αποφύγει, είτε να διορθώσουν αν είχαν απευθυνθεί εγκαίρως στον γιατρό.

Όπως αναφέρει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, σε όλο τον κόσμο τουλάχιστον 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι έχουν διαταραχή της κοντινής ή της μακρινής τους όρασης. η οποία θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί ή να διορθωθεί. Το πρόβλημα αφορά άτομα όλων των ηλικιών, αλλά η πλειονότητα είναι άνω των 50 ετών.

Η διαταραχή της όρασης, όμως, έχει σημαντικές συνέπειες σε όλες τις πτυχές της ζωής. Ο αντίκτυπός της αφορά τα πάντα, από τις καθημερινές δραστηριότητες και τις κοινωνικές επαφές έως την επαγγελματική σταδιοδρομία και την πρόσβαση στις υπηρεσίες, κατά τον χειρουργό-οφθαλμίατρο Αναστάσιο-Ι. Κανελλόπουλο, καθηγητή Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.

«Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι βασανίζονται από προβλήματα όπως οι διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, πρεσβυωπία, αστιγματισμός κ.λπ.) και ο καταρράκτης, που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν εάν υποβάλλονταν στην απαιτούμενη θεραπεία», προσθέτει.

Πολλοί άλλοι, εξάλλου, πάσχουν από οφθαλμοπάθειες που χρειάζονται την ενδεδειγμένη θεραπεία για να μην επιδεινωθούν και οδηγήσουν τελικά σε μη αναστρέψιμη απώλεια της όρασης. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν, λ.χ.:

• Το γλαύκωμα
• Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας
• Η διαβητική οφθαλμοπάθεια (π.χ. αμφιβληστροειδοπάθεια, οίδημα της ωχράς κ.λπ.)

Τσεκάπ από την παιδική ηλικία

Πολλές οφθαλμοπάθειες, όμως, δεν προκαλούν συμπτώματα στα αρχικά τους στάδια. Η έγκαιρη διάγνωση είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την επιτυχή αντιμετώπισή τους. Γι’ αυτό και συνιστάται προληπτικός περιοδικός έλεγχος.

Αν και τα προβλήματα οράσεως γίνονται πιο συχνά με την ηλικία, τα μάτια πρέπει να ελέγχονται προληπτικά από την παιδική ηλικία. Δυστυχώς όμως αυτό συμβαίνει σε λιγότερο από το 40% των παιδιών προσχολικής ηλικίας, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (ΑΑΟ).

Η συχνότερη αιτία απώλειας της όρασης στην παιδική ηλικία είναι η αμβλυωπία. Αναπτύσσεται όταν δεν συνεργάζονται ομαλά τα μάτια και ο εγκέφαλος. Υπολογίζεται ότι το 2% έως 3% των παιδιών πάσχουν από αυτήν και χρειάζονται την ενδεδειγμένη θεραπεία για να μην χάσουν την όρασή τους.

Τα μάτια των παιδιών πρέπει να ελέγχονται τακτικά από τον παιδίατρο ή τον παιδοοφθαλμίατρο, τονίζει η ΑΑΟ. Ο έλεγχος αυτός πρέπει οπωσδήποτε να γίνεται τουλάχιστον μία φορά στις ηλικίες 3 έως 5 ετών.

Πριν το σχολείο

Στα 5 έτη πρέπει επίσης να ελέγχεται η οπτική οξύτητα των παιδιών και η ευθυγράμμιση των ματιών τους. Σε αυτή την ηλικιακή ομάδα το πιο συχνό οφθαλμολογικό πρόβλημα είναι η μυωπία, που μπορεί να διορθωθεί με τα κατάλληλα γυαλιά.

Εάν τα παιδιά δεν αντιμετωπίζουν οφθαλμολογικά προβλήματα σε αυτές τις πρώτες εξετάσεις, συνιστάται επανέλεγχος ανά πενταετία.

Μετά την ενηλικίωση

Μετά την ενηλικίωση, τα μάτια των υγιών ανθρώπων πρέπει να ελέγχονται προληπτικά:

• Μία φορά σε ηλικία 20-29 ετών
• Δύο φορές στις ηλικίες 30-39 ετών

Στην ηλικία των 40 ετών πρέπει να γίνει λεπτομερής οφθαλμολογικός έλεγχος, που θα συμπεριλαμβάνει βυθοσκόπηση. Αυτή είναι μία εξέταση που γίνεται με κολλύρια που προκαλούν διαστολή της κόρης του ματιού, ώστε να μπορέσει ο οφθαλμίατρος να ελέγξει καλά το πίσω μέρος των ματιών (βυθός). Ο έλεγχος αυτός πρέπει να επαναλαμβάνεται:

• Κάθε 2-4 χρόνια μέχρι την ηλικία των 54 ετών
• Κάθε 1-3 χρόνια στις ηλικίες 55-64 ετών
• Κάθε 1-2 χρόνια στις ηλικίες 65 ετών και άνω

Προβλήματα υγείας και οικογενειακό ιστορικό

Οι παραπάνω συστάσεις αφορούν υγιείς ανθρώπους, δίχως οικογενειακό ιστορικό σοβαρών οφθαλμοπαθειών. Η συχνότητα του περιοδικού προληπτικού ελέγχου είναι διαφορετική για όσους αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα υγείας.

Το ίδιο ισχύει και σε όσους υποβάλλονται σε ορισμένες θεραπείες ή έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, διευκρινίζει ο κ. Κανελλόπουλος.

Τα παιδιά, λ.χ., που κάνουν θεραπεία με αυξητική ορμόνη, πρέπει να υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο της όρασης πριν και στη διάρκεια αυτής της θεραπείας. Την ακριβή συχνότητα καθορίζει ο θεράπων ιατρός ανάλογα με την περίπτωση.

Αν, εξ άλλου, ένα παιδί ή νεαρός ενήλικας διαγνωστεί λ.χ. με μυωπία ή άλλο πρόβλημα όρασης, θα ελέγχει τακτικά τα μάτια του.

Αντίστοιχα, όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό για γλαύκωμα, πρέπει να υποβάλλονται σε βυθοσκόπηση κάθε δύο χρόνια. Η ηλικία έναρξής του προληπτικού ελέγχου θα καθοριστεί από τον οφθαλμίατρο, αλλά οπωσδήποτε είναι πριν από τα 40 έτη.

Ο κίνδυνος για γλαύκωμα είναι ιδιαίτερα αυξημένος μετά τα 60 έτη. Επομένως από αυτή την ηλικία και μετά, το τσεκάπ στα μάτια πρέπει να επαναλαμβάνεται μία φορά το χρόνο.

Υπέρταση και διαβήτης

Ομοίως, όσοι πάσχουν από υπέρταση ή σακχαρώδη διαβήτη, δεν πρέπει να περιμένουν τα 40 τους έτη για να αρχίσουν τον προληπτικό περιοδικό έλεγχο των ματιών. Ανεξάρτητα από την ηλικία τους πρέπει να επισκεφθούν έναν οφθαλμίατρο για τσεκάπ και να τον ενημερώσουν για το χρόνιο πρόβλημα της υγείας τους.

«Και οι δύο αυτές ασθένειες μπορεί να βλάψουν τα αιμοφόρα αγγεία στα μάτια, προκαλώντας μεταξύ άλλων αμφιβληστροειδοπάθεια», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος. «Η υπερτασική αμφιβληστροειδοπάθεια προσβάλλει ποσοστό έως και 17% των πασχόντων από υπέρταση. Αντίστοιχα, η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια προσβάλλει τον έναν στους πέντε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη. Υπάρχουν βέβαια και άλλες πιθανές επιπλοκές, όπως το διαβητικό οίδημα της ωχράς ή η οπτική νευροπάθεια».

Οι βλάβες αυτές διαγιγνώσκονται με τη βυθοσκόπηση, γι’ αυτό και η εξέταση συνιστάται να γίνεται αμέσως μετά τη διάγνωση της υπέρτασης ή του διαβήτη. Ο οφθαλμίατρος θα καθορίσει στη συνέχεια τη συχνότητα του επανελέγχου, αν και ειδικά στον διαβήτη η συνήθης σύσταση είναι να επαναλαμβάνεται ο έλεγχος μία φορά το χρόνο.

Φωτογραφία: iStock