Τι αναφέρει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία. Τι πρέπει να κάνουν οι ασθενείς με ΧΑΠ ή άσθμα.
Αυξημένη αναμένεται να είναι σήμερα η αφρικανική σκόνη, καθώς οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν ευνοούν τη μεταφορά της από την έρημο Σαχάρα.
Το φαινόμενο είναι συνηθισμένο στη χώρα μας, αναφέρει η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ). Παρατηρείται επτά έως 20 φορές ετησίως (μέσος όρος: 13 επεισόδια τον χρόνο), αναλόγως με τις ατμοσφαιρικές συνθήκες.
Ωστόσο η σκόνη υποβαθμίζει την ποιότητα του αέρα και μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία. Και αυτό, διότι μεταφέρει σωματίδια σε μεγάλο φάσμα μεγεθών όπως:
- Μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια διαμέτρου μικρότερης των 10 μικρών (PM10). Το ένα μικρόν ισούται με ένα εκατομμυριοστό του μέτρου
- Σωματίδια διαμέτρου κάτω των 2,5 μικρών (PM2,5)
- Ακόμα μικρότερα σωματίδια
Η αφρικανική σκόνη μπορεί επίσης να συμπαρασύρει ρύπους από την ατμόσφαιρα. Ο συνδυασμός όλων αυτών μπορεί να επιδεινώσει αναπνευστικά νοσήματα όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα και οι αλλεργίες. Στην πραγματικότητα, όσοι πάσχουν από χρόνια νοσήματα του αναπνευστικού είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι, γεγονός που αποδεικνύεται και με τις αυξημένες προσελεύσεις στα νοσοκομεία.
Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται από τους κατοίκους των αστικών κέντρων και των περιοχών που ήδη έχουν χαμηλή ποιότητα αέρα, καθώς η αφρικανική σκόνη μπορεί να έχει πολλές επιδράσεις στην υγεία.
Οι επιπτώσεις στο αναπνευστικό
Τα μικροσκοπικά σωματίδια της αφρικανικής σκόνης μπορούν να εισδύσουν βαθιά στους πνεύμονες, ακόμη και να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος. Για άτομα με παθήσεις όπως το άσθμα, η βρογχίτιδα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), η έκθεση σε αυτά τα σωματίδια μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα, οδηγώντας σε:
- Δύσπνοια
- Βήχα
- Συριγμό
- Δυσφορία στο στήθος
Αλλεργικές αντιδράσεις
Η αφρικανική σκόνη μπορεί επίσης να προκαλέσει αλλεργικού τύπου αντιδράσεις, με:
- Ερεθισμό του αναπνευστικού συστήματος
- Ρινική συμφόρηση (μπούκωμα)
- Φτέρνισμα
- Υγρά μάτια (δακρύρροια)
Οι άνθρωποι με αλλεργίες ή ευαισθησία σε περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να εμφανίζουν ένταση των συμπτωμάτων τους σε περιόδους αυξημένων επιπέδων αφρικανικής σκόνης.
Καρδιαγγειακές επιπλοκές
Εκτός από αναπνευστικά προβλήματα, η έκθεση στην αφρικανική σκόνη έχει σχετισθεί και με καρδιαγγειακά προβλήματα. Τα σωματίδια μπορεί να συμβάλουν στη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και την αγγειοσυστολή, αυξάνοντας τον κίνδυνο:
- Καρδιακής προσβολής
- Εγκεφαλικού επεισοδίου κ.λπ.
Ο κίνδυνος αυτός είναι ιδιαιτέρως αυξημένος σε ευάλωτους πληθυσμούς, όπως όσοι έχουν υποκείμενα καρδιαγγειακά προβλήματα.
Επιπτώσεις στο ανοσοποιητικό
Η παρατεταμένη έκθεση στην αφρικανική σκόνη μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα, καθιστώντας μας ευάλωτους σε λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και άλλες ασθένειες.
Αυτό οφείλεται στο ότι η φλεγμονώδης απόκριση που προκαλείται από τα σωματίδια σκόνης, μπορεί να αποδυναμώσει τους φυσικούς αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού. Με αυτό τον τρόπο δυσχεραίνει την καταπολέμηση των παθογόνων μικροοργανισμών που προκαλούν λοιμώξεις.
Οι μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι
Η χρόνια έκθεση στην αφρικανική σκόνη και τους ρύπους της έχει σχετισθεί με μακροπρόθεσμους κινδύνους για την υγεία, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται:
- Αναπνευστικές παθήσεις
- Μειωμένη πνευμονική λειτουργία
- Καρδιαγγειακές διαταραχές
- Ορισμένες μορφές καρκίνου
Η συνεχής έκθεση σε υψηλά επίπεδα σωματιδίων σκόνης μπορεί να έχει αθροιστικές (συσσωρευτικές) επιπτώσεις με την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με ανασκόπηση του 2020 για την επίδρασή της στην ποιότητα του αέρα στην Ευρώπη, εκτιμάται ότι 42.000 θάνατοι κάθε χρόνο οφείλονται σε αυτήν.
Στις μεσογειακές χώρες έχει υπολογιστεί ότι το 27-44% του αριθμού των θανάτων που σχετίζονται με τα σωματίδια PM10, οφείλονται στην αφρικανική σκόνη.
Συστάσεις προστασίας
Είναι σημαντικό όλοι μας, αλλά ιδίως όσοι πάσχουν από αναπνευστικά προβλήματα, να λαμβάνουμε προφυλάξεις στη διάρκεια περιόδων με αυξημένα επίπεδα αφρικανικής σκόνης. Η ΕΠΕ συνιστά τα εξής για να μειωθούν στο ελάχιστο οι δυνητικές επιπτώσεις από την αφρικανική σκόνη:
- Μείνετε ενημερωμένοι. Να παρακολουθείτε τις αναφορές για την ποιότητα του αέρα και τις μετεωρολογικές προβλέψεις για να γνωρίζετε πότε τα επίπεδα αφρικανικής σκόνης αναμένεται να είναι υψηλά.
- Περιορίστε τις υπαίθριες δραστηριότητες. Εάν είναι δυνατόν, αποφύγετε την παραμονή επί πολλή ώρα σε εξωτερικούς χώρους όταν τα επίπεδα σκόνης είναι υψηλά. Αυτό ισχύει πρωτίστως τις ημέρες με άνεμο, όταν τα σωματίδια της σκόνης είναι πιο πιθανό να αιωρούνται στον αέρα.
- Κλείστε τα παράθυρα και τις πόρτες. Αν και γενικώς πρέπει να αερίζονται καλά οι κατοικίες και οι εργασιακοί χώροι, όταν υπάρχει έξαρση αφρικανικής σκόνης προτιμότερο είναι να αερίστε λίγο το πρωί τους εσωτερικούς χώρους. Στη συνέχεια κρατήστε τα παράθυρα και τις πόρτες κλειστά, για να αποτρέψετε την είσοδο σωματιδίων σκόνης.
- Εάν διαθέτετε καθαριστές αέρα ή φίλτρα αέρα στον χώρο σας, χρησιμοποιήστε τα για να βελτιώσετε την ποιότητα του εσωτερικού αέρα.
- Να φοράτε προστατευτική μάσκα. Όταν βγαίνετε σε εξωτερικούς χώρους και έχει αυξημένη αφρικανική σκόνη, να φοράτε μάσκα για να μειώσετε την εισπνοή των σωματιδίων της.
- Βεβαιωθείτε ότι είστε καλά ενυδατωμένοι (να πίνετε άφθονο νερό).
Ειδικά οι ασθενείς με προϋπάρχοντα αναπνευστικά νοσήματα, πρέπει να λαμβάνουν πρόσθετες προφυλάξεις για να προστατεύονται από την αφρικανική σκόνη:
- Αν έχετε άσθμα, μπορεί να χρειαστεί να αυξήσετε την δοσολογία ή την συχνότητα λήψης των εισπνεόμενων φαρμάκων σας, βάσει του πλάνου ελέγχου που σας έχει συστήσει ο γιατρός σας. Επισημαίνεται ότι στην παρούσα φάση συνιστάται ιδιαίτερη προσοχή, λόγω και των εαρινών αλλεργιών.
- Αν έχετε ΧΑΠ, μπορεί να χρειαστεί να αυξήσετε την ανακουφιστική αγωγή με εισπνεόμενα φάρμακα.
Φωτογραφία: iStock
