Ο κοινωνικός ψυχολόγος Daniel Gilbert, ένας από τους κορυφαίους στις ΗΠΑ και συγγραφέας του best s-r «Stumbling on Happiness» (ελληνικός τίτλο: Αναζητώντας την Ευτυχία / Εκδόσεις Κάτοπτρο), θυμάται πως πριν από χρόνια η μητέρα του τού είχε δώσει μια απλή συμβουλή για να βρει την ευτυχία: παντρέψου, βγάλε λεφτά και κάνε παιδιά.
Όπως ανακάλυψε όμως αργότερα, αυτή δεν ήταν μια πρωτότυπη «συνταγή ευτυχίας» — ήταν απλώς η συμβουλή σχεδόν κάθε μαμάς. Πρόσφατα, στο πλαίσιο της πρώτης «Dean’s Distinguished Lecture» του Τμήματος Δια Βίου Μάθησης του Harvard, ο Daniel Gilbert, ως καθηγητής ψυχολογίας, ανέλυσε τα επιστημονικά δεδομένα για τα τρία αυτά συστατικά: τον γάμο, τα χρήματα και τα παιδιά.
Περί γάμου…
Οι μελέτες δείχνουν ότι οι παντρεμένοι άνθρωποι είναι κατά μέσο όρο πιο ευτυχισμένοι από τους ανύπαντρους, και αυτό ισχύει σταθερά μέσα στα χρόνια. Όμως, όπως διευκρινίζει ο Gilbert, δεν είναι ο γάμος από μόνος του που φέρνει την ευτυχία, αλλά ο καλός γάμος.
«Αν ένας γάμος αξίζει να τον κρατήσεις, τότε πιθανότατα θα σε κάνει πιο χαρούμενο. Αν όχι, ίσως η ευτυχία σου έρθει όταν τον αφήσεις πίσω σου», λέει χαρακτηριστικά.
Περί χρημάτων…
Ο Gilbert απορρίπτει τη ρομαντική ιδέα ότι «τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία». «Όταν κάποιος πεινάει, κρυώνει ή είναι άρρωστος, δεν είναι ευτυχισμένος. Τα χρήματα σίγουρα βοηθούν – γιατί μπορούν να σε βγάλουν σχεδόν από κάθε μορφή ανθρώπινης δυστυχίας.»
Η σχέση όμως ανάμεσα στα χρήματα και την ευτυχία δεν είναι ευθεία γραμμή, αλλά μια καμπύλη που μετά από ένα σημείο γίνεται ευθεία. Οι άνθρωποι με χαμηλά εισοδήματα βλέπουν έντονη αύξηση στην ευτυχία όσο αυξάνεται το εισόδημά τους, αλλά μετά από ένα επίπεδο άνεσης, το συναίσθημα αυτό αρχίζει να μειώνεται.
Ο Gilbert αναφέρει τη γνωστή έρευνα από τους νομπελίστες Daniel Kahneman και Angus Deaton, που έδειξε ότι οι κοινωνικές σχέσεις έχουν πολύ μεγαλύτερη επίδραση στην ευτυχία απ’ ό,τι τα μεγάλα χρηματικά ποσά.
Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, μια μέρα με αγαπημένα πρόσωπα προσφέρει επτά φορές μεγαλύτερη ψυχολογική ώθηση από το να τετραπλασιάσει κάποιος το ετήσιο εισόδημά του. Με αυτά τα δεδομένα το «να ανταλλάσσεις χρόνο με τους ανθρώπους που αγαπάς για χρήματα που δεν αυξάνουν την ευτυχία σου, είναι μια πολύ κακή συμφωνία», τόνισε ο ψυχολόγος.
Περί παιδιών…
Το τρίτο στοιχείο της «μητρικής συνταγής» για την ευτυχία είναι και το πιο περίπλοκο. Πολλοί γονείς δηλώνουν ότι τα παιδιά τους είναι η μεγαλύτερη χαρά της ζωής τους, αλλά τα δεδομένα δείχνουν κάτι διαφορετικό: κατά μέσο όρο, οι γονείς δηλώνουν λιγότερο ευτυχισμένοι κατά τη διάρκεια των χρόνων που μεγαλώνουν παιδιά.
Η μείωση αυτή στην ευτυχία είναι πιο έντονη στις νεαρές, άγαμες μητέρες, ενώ οι μεγαλύτεροι, παντρεμένοι πατέρες τείνουν να βιώνουν τη μεγαλύτερη ψυχολογική ώθηση. «Τα παιδιά μπορούν να είναι τεράστια πηγή ευτυχίας, αλλά και μεγάλης πίεσης και κόπου. Το αν θα σε κάνουν περισσότερο ή λιγότερο ευτυχισμένο εξαρτάται από το πώς ισορροπούν αυτά τα δύο», εξήγησε ο Gilbert.
Η ευτυχία δεν είναι τύχη – είναι επιλογή
Για αιώνες, οι άνθρωποι θεωρούσαν την ευτυχία ζήτημα τύχης. Όμως, όπως σημείωσε ο Gilbert, οι σύγχρονες εξελίξεις έχουν αλλάξει ριζικά τα δεδομένα: σήμερα – κατά μέσο όρο – ζούμε πιο υγιείς, περισσότερα χρόνια και πιο άνετα απ’ ό,τι οι πρόγονοί μας μπορούσαν ποτέ να φανταστούν. «Για πρώτη φορά, η ευτυχία δεν είναι αποκλειστικά στα χέρια της μοίρας. Σε μεγάλο βαθμό, βρίσκεται στα δικά μας χέρια.»
Ο Gilbert αναφέρθηκε και στο προσωπικό του παράδειγμα: παρά το ότι παράτησε το σχολείο στα 16, αργότερα βρήκε τον δρόμο του μέσα από τη δια βίου μάθηση και δεν θα φανταζόταν ποτέ πως θα μιλούσε κάποτε στο Harvard ως καθηγητής. «Αυτές οι ευκαιρίες μού επέτρεψαν να φανταστώ ένα μέλλον εντελώς διαφορετικό από εκείνο για το οποίο με προετοίμαζαν», είπε συγκινημένος στην ομιλία του.
Τελικά, η μαμά του Gilbert είχε δίκιο – αλλά μόνο εν μέρει. Ο γάμος, τα χρήματα και τα παιδιά μπορούν να φέρουν ευτυχία, αλλά δεν είναι κανόνας και σίγουρα δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός. Η πραγματική ευτυχία, όπως δείχνει η επιστήμη, δεν έρχεται από τις «σωστές» επιλογές στα χαρτιά, αλλά από το πώς βιώνουμε αυτές τις επιλογές.
[penci_related_posts title=”ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ:” number=”8″ style=”grid” align=”none” displayby=”cat” orderby=”random”]
