Περισσότεροι από 1.300 Έλληνες παρουσιάζουν μελάνωμα κάθε χρόνο, ποια είναι τα ύποπτα συμπτώματα

Ο Μάιος έχει καθιερωθεί ως Μήνας Ευαισθητοποίησης για το Μελάνωμα, το οποίο σύμφωνα με το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Καρκίνου (Global Cancer Observatory) διαγιγνώσκεται ετησίως σε περισσότερα από 1.300 άτομα στην χώρα μας.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του, το 2020 διαγνώστηκαν 1.313 περιστατικά στην Ελλάδα, καθώς και 295 θάνατοι από τη νόσο. Οι αριθμοί αυτοί καθιστούν το μελάνωμα στο δέρμα τον 14ο συχνότερο καρκίνο στην Ελλάδα. Είναι επίσης η 18η αιτία θανάτου από καρκίνο.

Όπως εξηγεί ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), το μελάνωμα είναι ο πιο θανατηφόρος τύπος καρκίνου του δέρματος. Αναπτύσσεται κυρίως στα κύτταρα (μελανοκύτταρα) που παράγουν μελανίνη, δηλαδή την χρωστική ουσία που προσδίδει  στο δέρμα το χρώμα του.

Το μελάνωμα συνήθως εμφανίζεται ως μία μικρή, μαύρη κηλίδα στο δέρμα ή αναπτύσσεται επί προϋπάρχοντος σπίλου (ελιάς).  Η πρώιμη διάγνωσή του και οι νέες θεραπείες έχουν οδηγήσει σε πάρα πολύ καλά θεραπευτικά αποτελέσματα, με πενταετή επιβίωση που υπερβαίνει το 90%.

Το μελάνωμα είναι αρκετά συχνό παγκοσμίως. Μόνο το 2020 διαγνώστηκαν περίπου 325.000 νέες περιπτώσεις και περίπου 57.000 άνθρωποι πέθαναν από τη νόσο.  Η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία παρουσιάζουν την υψηλότερη συχνότητά του. Ακολουθούν η Δυτική Ευρώπη, η Βόρεια Αμερική και η Βόρεια Ευρώπη. Αντιθέτως,  εξακολουθεί να είναι σπάνιο στις περισσότερες χώρες της Αφρικής και της Ασίας.

Ο κίνδυνος να αναπτυχθεί μελάνωμα αυξάνεται κατ’ αναλογίαν με την ηλικία. Δεν είναι, όμως, ασυνήθιστο ακόμη και σε άτομα ηλικίας κάτω των 30 ετών. Στην πραγματικότητα, αποτελεί τον δεύτερο πιο συχνό καρκίνο σε άτομα ηλικίας 15-34 ετών.

Οι άνδρες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν μελάνωμα σε σχέση με τις γυναίκες. Αυτό οφείλεται τόσο σε συμπεριφορικούς παράγοντες (μεγαλύτερη έκθεση στον ήλιο και μικρότερη προστασία από αυτόν), όσο και σε βιολογικούς (πιο παχύ δέρμα με λιγότερο υποδόριο λίπος).

Οι παράγοντες κινδύνου

Τον κίνδυνο να αναπτυχθεί μελάνωμα αυξάνουν οι παράγοντες που ακολουθούν:

• Υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV). Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία, η οποία προέρχεται από τον ήλιο και από λαμπτήρες ή κρεβάτια για τεχνητό μαύρισμα (solarium), μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος, συμπεριλαμβανομένου του μελανώματος. Έξι στις δέκα περιπτώσεις μελανώματος οφείλονται σε αυτήν.
• Ανοιχτόχρωμο δέρμα. Το να έχετε κάποιος λιγότερη χρωστική ουσία (μελανίνη) στο δέρμα του, σημαίνει ότι έχετε λιγότερη προστασία από την καταστροφική υπεριώδη ακτινοβολία. Ωστόσο, το μελάνωμα μπορεί να αναπτυχθεί και σε άτομα με πιο σκούρα χροιά.
• Ιστορικό ηλιακού εγκαύματος
• Διαμονή κοντά στον ισημερινό ή σε υψηλότερο υψόμετρο. Οι άνθρωποι που ζουν πιο κοντά στον ισημερινό της Γης, όπου οι ακτίνες του ήλιου είναι πιο άμεσες, εκτίθενται σε υψηλότερα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας απ’ ό,τι όσοι διαβιούν πιο βόρεια ή νότια. Το ίδιο ισχύει και για όσους ζουν σε μεγάλο υψόμετρο.
• Παρουσία πολλών ή ασυνήθιστων σπίλων (ελιές στο δέρμα)
• Οικογενειακό ιστορικό μελανώματος
• Εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα

Πρώιμη διάγνωση

Η σωστή ενημέρωση του πληθυσμού για την πρόληψη και η αύξηση της επαγρύπνησης για τη νόσο αποτελούν τη βάση της πρώιμης διάγνωσης, τονίζει ο ΕΟΔΥ. Ιδιαίτερη προσοχή και εγρήγορση συνιστάται στα άτομα με παράγοντες κινδύνου.

Η διάγνωση του καρκίνου του δέρματος πραγματοποιείται από εξειδικευμένο ιατρό (δερματολόγο, χειρουργό ή ογκολόγο). Συγκεκριμένα στην περίπτωση του μελανώματος, η διάγνωση βασίζεται στον οδηγό ABCDE (τα 5 πρώτα γράμματα της αγγλικής αλφαβήτου) που σημαίνει:

• Asymmetry (ασυμμετρία στο σχήμα του σπίλου)
• Border (ασαφή όρια)
• Color (ανομοιομορφία του χρώματος)
• Diameter (διάμετρος)
• Evolving (εξέλιξη και μεταβολή του σπίλου)

Μέτρα πρόληψης

Για την προστασία από το μελάνωμα πρέπει να λαμβάνουμε μέτρα προστασίας, από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ζωής. Ο ΕΟΔΥ συνιστά τα εξής:

• Προστατευόμαστε από τις ακτίνες UV όλο το χρόνο και όχι μόνο το καλοκαίρι. Οι ακτίνες του ηλίου φθάνουν σε εμάς (μέσω αντανάκλασης από επιφάνειες όπως το νερό, το τσιμέντο, η άμμος ή το χιόνι) και τις συννεφιασμένες μέρες.
• Παραμένουμε κατά το δυνατόν περισσότερο στη σκιά.
• Επιλέγουμε ρούχα που καλύπτουν τα χέρια και τα πόδια μας.
• Φοράμε καπέλο με φαρδύ γείσο για να σκιάζουμε το κεφάλι, το πρόσωπο, τα αυτιά το λαιμό και τον αυχένα.
• Σε εξωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν ξεχνάμε να φοράμε γυαλιά ηλίου με κατάλληλους φακούς που μπλοκάρουν τις ακτίνες UVA και UVB.
• Χρησιμοποιούμε καθημερινά αντηλιακό με τον κατάλληλο παράγοντα προστασίας από τον ήλιο (μεγαλύτερο από SPF 15 και ιδανικά άνω του SPF 30), αναλόγως με την ώρα της ημέρας ή τη διάρκεια της έκθεσής μας στον ήλιο.
• Αποφεύγουμε το τεχνητό μαύρισμα/έκθεση σε πηγές υπεριώδους ακτινοβολίας.
• Οποιαδήποτε αλλαγή στο χρώμα του δέρματος μετά από έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (είτε πρόκειται για μαύρισμα είτε για έγκαυμα) είναι σημάδι τραυματισμού και όχι υγείας.
• Απευθυνόμαστε στο δερματολόγο μας τακτικά (για σπιλογράφημα/χαρτογράφηση των σπίλων του σώματος) αλλά και σε περίπτωση που παρατηρήσουμε αλλαγές στο δέρμα μας όπως τον εντοπισμό μιας πληγής που δεν επουλώνεται, την εμφάνιση ενός νέου σπίλου ή την αλλαγή στα όρια, το μέγεθος/διάμετρο, το χρώμα και γενικά στην ανάπτυξη του.

Φωτογραφία: iStock