Παιδικά και εφηβικά εμβόλια: O σύμμαχος για μια υγιή ζωή

Ολόκληρο το άρθρο του Χαράλαμπου Ανταχόπουλου* έχει ως εξής: 

«Οι λοιμώξεις αποτέλεσαν και αποτελούν τη σημαντικότερη αιτία θανάτου των ανθρώπων παγκοσμίως. Ακόμα και οι πάσχοντες από χρόνια νοσήματα (καρκίνο, καρδιαγγειακά, αυτοάνοσα) πολύ συχνά υποκύπτουν σε λοιμώξεις. Τα βρέφη και μικρά παιδιά αποτελούν έναν επίσης ευάλωτο πληθυσμό. Μετά την ανακάλυψη και ευρεία παραγωγή των αντιβιοτικών, το 1940-50, πολλοί προανήγγειλαν το τέλος των λοιμώξεων. Η προφητεία αυτή γρήγορα διαψεύσθηκε, μέσα από την εμφάνιση μικροβίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά, αλλά και άγνωστων παθογόνων μικροοργανισμών. Ο θάνατος αποτελεί τη χειρότερη έκβαση, δεν είναι όμως η μόνη αρνητική συνέπεια των λοιμώξεων. Αναπηρίες πάσης φύσεως (όπως ψυχοκινητική καθυστέρηση, κώφωση, σπασμοί), ψυχικά και σωματικά τραύματα, επώδυνες εμπειρίες σχετιζόμενες με νοσηλεία, ιατρικές πράξεις ή περιορισμό δραστηριοτήτων, απώλεια ωρών εργασίας, οικονομικό κόστος, διαταραχή της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής, αποτελούν κάποιες από τις υπόλοιπες αρνητικές συνέπειες, που όλοι μας ως ένα βαθμό έχουμε βιώσει.

Η σημασία της ενίσχυσης του ανοσιακού συστήματος στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων είχε γίνει αντιληπτή από παλιά, όπως φαίνεται από τις προσπάθειες των Κινέζων για παρασκευή εμβολίου κατά της ευλογιάς το 2ο αιώνα π.Χ. Ανάλογες προσπάθειες ευοδώθηκαν με επιτυχία από τους Έλληνες Εμμανουήλ Τιμόνη και Ιάκωβο Πυλαρινό το 1714 μ.Χ., και τον Edward Jenner το 1798 μ.Χ.. Η επιτυχής ανάπτυξη του εμβολίου κατά της ευλογιάς οδήγησε στην ευρεία εφαρμογή του εμβολιασμού με σκοπό την προστασία του πληθυσμού από τη, συχνά, θανατηφόρα αυτή νόσο.

Μετά το εμβόλιο της ευλογιάς πέρασε περίπου ένας αιώνας μέχρι την παρασκευή του επόμενου εμβολίου, αυτού της λύσσας το 1885. Έκτοτε, η αλματώδης ανάπτυξη της ιατρικής, της βιολογίας και της βιοτεχνολογίας, οδήγησαν στην επιτυχή ανάπτυξη πολλών εμβολίων με τεράστια οφέλη για την ανθρωπότητα. Η βασική αρχή ήταν η παρασκευή ζώντων εξασθενημένων ή αδρανοποιημένων μικροοργανισμών ή τμημάτων αυτών, που όταν εισέλθουν στο ανθρώπινο σώμα προκαλούν την ανάπτυξη προστατευτικής ανοσιακής απάντησης απέναντι στο συγκεκριμένο παθογόνο, χωρίς σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες για τον άνθρωπο. Νοσήματα όπως η λύσσα, ο τέτανος, ο τυφοειδής πυρετός, η πανώλη, η διφθερίτιδα, ο κίτρινος πυρετός, η πολιομυελίτιδα, η ιλαρά, ο κοκκύτης, η μηνιγγίτιδα, οι ηπατίτιδες, οι βαριές μορφές φυματίωσης, που παλιά θέριζαν, αφήνοντας πίσω νεκρούς και αναπήρους, τώρα πια τείνουν να εξαφανιστούν, σε βαθμό που οι νεότεροι από εμάς δεν τα έχουμε ζήσει και δεν συνειδητοποιούμε για τι είδους μάστιγες μιλάμε. Αυτό ήταν μια τεράστια επιτυχία των εμβολίων αλλά ταυτόχρονα είχε σαν συνέπεια η πλειονότητα του πληθυσμού στις σύγχρονες κοινωνίες να μην αντιλαμβάνεται το πολλαπλό όφελος αλλά και την αναγκαιότητα των εμβολιασμών, μιας και τα περισσότερα από τα παραπάνω λοιμώδη νοσήματα εμφανίζονται και πάλι όταν η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού πέφτει κάτω από συγκεκριμένο επίπεδο. Κάποιοι είπαν ότι τα εμβόλια «έπεσαν θύμα του εαυτού τους», και δεν είχαν άδικο…

Είναι προφανές επίσης, ότι τα προγράμματα εμβολιασμών δεν είναι στατικά, αλλά τροποποιούνται ανάλογα με τις μεταβολές της επιδημιολογίας των λοιμωδών νοσημάτων αλλά και τη διαθεσιμότητα αποτελεσματικών εμβολίων. Μια τέτοια πρόσφατη αλλαγή για τη χώρα μας ήταν και η επέκταση των ενδείξεων εμβολιασμού με το 9δύναμο εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και στα αγόρια ηλικίας 9-11 ετών (μέχρι τώρα η σχετική σύσταση αφορούσε μόνο κορίτσια). Ο εμβολιασμός και των αγοριών θα συμβάλει σε μια πιο ισότιμη και άμεση προστασία του ανδρικού πληθυσμού από τα κονδυλώματα και τους καρκίνους που σχετίζονται με τον HPV, ενώ ταυτόχρονα θα προστατέψει έμμεσα και το γυναικείο πληθυσμό, που δυστυχώς στη χώρα μας δεν είναι επαρκώς και έγκαιρα εμβολιασμένος.

Τα εμβόλια λοιπόν αποτελούν σύμμαχό μας στη μάχη κατά των λοιμώξεων και στην προστασία των παιδιών μας, σύμμαχο που αποκτήθηκε μετά από αιώνες επιστημονικού μόχθου και εξέλιξης της επιστήμης. Η χορήγηση των απαραίτητων δόσεων εμβολίων, στην ηλικία που πρέπει και όχι αργότερα, διασφαλίζει την υγεία και το μέλλον των παιδιών μας και αποτελεί δική μας ευθύνη».

* Ο Χαράλαμπος Ανταχόπουλος είναι  αναπληρωτής καθηγητής Παιδιατρικής-Λοιμωξιολογίας στο «Αριστοτέλειο» Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης





** Η MSD Ελλάδος υποστηρίζει την πρωτοβουλία του «Πρώτου Θέματος» να αναδείξει τη σημασία του εμβολιασμού. Η φαρμακευτική εταιρεία δεν έχει καμία ανάμειξη στην επιλογή των αρθρογράφων και στο περιεχόμενο των κειμένων.