Νιώθετε πολύ μεγάλοι για να ξεκινήσετε ένα νέο χόμπι; Ξανασκεφτείτε το. Μια νέα μελέτη δείχνει ότι οι άνθρωποι φτάνουν στο απόγειο των γνωστικών ικανοτήτων τους μεταξύ 55 και 60.
Οι περισσότεροι από εμάς φοβόμαστε την ιδέα του γήρατος, αλλά μία νέα έρευνα έρχεται να δείξει ένα απροσδόκητο όφελος της γήρανσης: η νοητική μας λειτουργία κορυφώνεται στα 55 με 60 έτη ζωής.
Ενώ προηγούμενες μελέτες είχαν διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι φτάνουν στο σωματικό ζενίθ τους στα μέσα της δεκαετίας των 20 έως τις αρχές της δεκαετίας των 30, ερευνητές στην Αυστραλία διαπίστωσαν ότι οι νοητικές μας ικανότητες συνεχίζουν να βελτιώνονται.
«Ενώ αρκετές ικανότητες μειώνονται με την ηλικία, αυτό εξισορροπείται από την ανάπτυξη άλλων σημαντικών χαρακτηριστικών», δήλωσε στο The Conversation ο Gilles Gignac, από τους συγγραφείς της μελέτης και καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας.
Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Intelligence, διεξήχθη αρχικά εντοπίζοντας 16 βασικά ψυχολογικά χαρακτηριστικά. Αυτά περιλάμβαναν γνωστικές ικανότητες όπως η συλλογιστική και η μνήμη, μαζί με τα «πέντε μεγάλα» χαρακτηριστικά της προσωπικότητας: ανοιχτός χαρακτήρας, ευσυνειδησία, εξωστρέφεια, αρμονία και νευρωτισμό.
Στη συνέχεια, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν προϋπάρχοντα σύνολα δεδομένων για να μετρήσουν πώς εξελίχθηκε κάθε χαρακτηριστικό κατά τη διάρκεια της ζωής, το οποίο με τη σειρά του αποκάλυψε ένα «εντυπωσιακό μοτίβο».
«Η συνολική νοητική λειτουργία κορυφώθηκε μεταξύ των ηλικιών 55 και 60, πριν αρχίσει να μειώνεται από τα 65 περίπου και μετά», έγραψε ο Gignac. «Αυτή η μείωση έγινε πιο έντονη μετά την ηλικία των 75 ετών, υποδηλώνοντας ότι οι μειώσεις στη λειτουργικότητα αργότερα στη ζωή μπορούν να επιταχυνθούν μόλις ξεκινήσουν».
Αξιοσημείωτο είναι ότι ορισμένα μεμονωμένα χαρακτηριστικά κορυφώθηκαν ακόμη αργότερα στη ζωή, συμπεριλαμβανομένης της ευσυνειδησίας στα 65 και της συναισθηματικής σταθερότητας στα 75.
Η ηλικία είναι απλώς ένας αριθμός
Για πολύ καιρό, πιστευόταν ότι οι γνωστικές ικανότητες των ανθρώπων κορυφώνονταν στα 20 τους, σταθεροποιούνταν στη μέση ηλικία και στη συνέχεια σταδιακά μειώνονταν. Αυτό το έχει διαψεύσει προ πολλού ένα αυξανόμενο σύνολο ερευνών, παρουσιάζοντας στοιχεία που αποδεικνύουν ότι ο εγκέφαλος συνεχίζει να αλλάζει και να αναπτύσσεται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Ωστόσο, τα συμφραζόμενα και οι ιδιαιτερότητες των εγκεφαλικών λειτουργιών κάθε ατόμου καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη την επίτευξη μιας ευρύτερης συναίνεσης σχετικά με το πότε ακριβώς κορυφώνονται οι νοητικές μας λειτουργίες: ενώ ορισμένα χαρακτηριστικά μπορεί να ενισχύονται, άλλα θα αποδυναμωθούν.
«Είναι δύσκολο να αποφασίσουμε ποιες πτυχές της νόησης είναι πιο σημαντικές για μελέτη», δήλωσε στο Euronews Health η Mischa von Krause, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης στη Γερμανία. «Η σχετική τους σημασία πιθανότατα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το συμφραζόμενο και το ερευνητικό ερώτημα που τίθεται».
Σε μελέτη του 2022 που δημοσιεύτηκε στο Nature Human Behaviour, η von Krause χρησιμοποίησε χρόνους απόκρισης σε συνδυασμό με ένα μεγάλο διαδικτυακό σύνολο δεδομένων με περισσότερους από ένα εκατομμύριο συμμετέχοντες για να μετρήσει τη νοητική ταχύτητα καθώς μεγαλώνουμε. Τα αποτελέσματα συμφωνούν στενά με τη μελέτη του Gignac, αποκαλύπτοντας ότι ορισμένες γνωστικές λειτουργίες αρχίζουν να επιβραδύνονται μόνο μετά τα 60.
«Σε μεγάλα τμήματα της ανθρώπινης ζωής, και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια ενός τυπικού εργασιακού βίου από τα 20 έως τα 65 χρόνια, η ταχύτητα με την οποία οι άνθρωποι αντιδρούν σε εξωτερικά ερεθίσματα μειώνεται. Η έρευνά μας έδειξε ότι αυτή η επιβράδυνση δεν αντανακλούσε σε μεγάλο βαθμό τη μείωση της νοητικής απόδοσης», δήλωσε ο von Krause.
«Μέχρι την ενήλικη ζωή, τα μέσα επίπεδα αποτελεσματικότητας σε ό,τι αφορά την επεξεργασία πληροφοριών στην εργασία που μελετήσαμε άλλαζαν ελάχιστα», πρόσθεσε.
Αντίθετα, μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2020 μέτρησε συγκεκριμένα την νοητική απόδοση των επαγγελματιών σκακιστών.
«Στην περίπτωσή μας, η [νοητική] κορυφή επιτεύχθηκε μεταξύ 35 και 40 ετών», δήλωσε στο Euronews Health ο Anthony Strittmatter, συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής εφαρμοσμένης οικονομετρίας στο UniDistance Suisse.
«Η ποιότητα των [σκακιστικών] κινήσεων αυξάνεται με την ηλικία μέχρι να φτάσετε σε αυτό το σημείο ηρεμίας και στη συνέχεια μειώνεται ξανά».
Καθώς όμως οι ερευνητές συνεχίζουν να διερευνούν τα μυστήρια του γερασμένου μυαλού μας, ένα πράγμα είναι σίγουρο: υπάρχει λόγος να νιώθουμε αισιόδοξοι. Η τελευταία μελέτη αποτελεί μία ακόμη απόδειξη ότι είμαστε πιο έξυπνοι από ό,τι αντιλαμβανόμαστε.
Όπως συνοψίζει ο Gignac, «η ηλικία από μόνη της δεν καθορίζει τη συνολική γνωστική λειτουργία. Επομένως, οι αξιολογήσεις και οι εκτιμήσεις θα πρέπει να επικεντρώνονται στις πραγματικές ικανότητες και τα χαρακτηριστικά των ατόμων και όχι σε υποθέσεις με βάση την ηλικία».
