Η φαρμακευτική αγωγή αποτελεί από καιρό τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας για τα άτομα με επιληψία, αλλά δεν σταματά τις κρίσεις σε όλους και μπορεί να έχει σημαντικές παρενέργειες.
Οι νέες επιλογές για την επιληψία που χρησιμοποιούνται ή βρίσκονται υπό ανάπτυξη, αντί της συνήθους φαρμακευτικής αγωγής, περιλαμβάνουν συσκευές και γονιδιακές και κυτταρικές θεραπείες που στοχεύουν στην επαναφορά ή την αποκατάσταση των εγκεφαλικών κυκλωμάτων που προκαλούν επιληπτικές κρίσεις, εξηγεί ο Δρ Jonathon Parker, νευροχειρουργός στη Mayo Clinic στο Φοίνιξ και διευθυντής του εργαστηρίου Device-Based Neuroelectronics Research Lab.
Ο στόχος είναι μια εξατομικευμένη προσέγγιση που παρέχει στους ασθενείς τις ασφαλέστερες και πιο αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές για αυτούς.
«Η επιληψία από μόνη της έχει πολύ μεγάλη επίδραση στην ποιότητα ζωής. Οι ασθενείς έχουν αυτά τα απρόβλεπτα συμβάντα ή κρίσεις — ηλεκτρικές καταιγίδες στον εγκέφαλο — που μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητά τους να επικοινωνούν και να ελέγχουν το σώμα τους. Συχνά, οι άνθρωποι χάνουν τις αισθήσεις τους», λέει. «Είναι μια πραγματικά δύσκολη ασθένεια για να ζεις με αυτήν», προσθέτει.
Τα φάρμακα ελέγχουν τις κρίσεις σε πολλούς ασθενείς, αλλά μπορεί να έχουν παρενέργειες όπως υπνηλία, γνωστικές αλλαγές, αλλαγές στη διάθεση και αίσθημα διανοητικής σύγχυσης, επηρεάζοντας περαιτέρω την ποιότητα ζωής, εξηγεί ο Δρ. Parker.
Τα φάρμακα ελέγχουν τις κρίσεις
Η επιληψία είναι μία από τις πιο κοινές νευρολογικές ασθένειες στον κόσμο. Σύμφωνα με παγκόσμιες στατιστικές, περίπου 50 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από αυτήν. Μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως ηλικίας. Οι πιθανές αιτίες περιλαμβάνουν γενετικούς παράγοντες, εγκεφαλική βλάβη, όγκους στον εγκέφαλο, εγκεφαλικό επεισόδιο και άλλες ασθένειες των αιμοφόρων αγγείων, καθώς και ορισμένες λοιμώξεις. Συχνά, η αιτία της επιληψίας ενός ατόμου παραμένει άγνωστη.
«Σε έως και το 1/3 των ασθενών με επιληψία, τα φάρμακα τελικά αποτυγχάνουν να ελέγξουν τις κρίσεις», λέει ο Δρ Parker. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση ή την κατάλυση του τμήματος του εγκεφάλου που προκαλεί τις κρίσεις είναι συνήθως η επόμενη επιλογή που εξετάζεται, προσθέτει. Στην κατάλυση, η ενέργεια του λέιζερ διοχετεύεται για να απενεργοποιήσει τον επιληπτικό ιστό.
Ωστόσο, «πλέον υπάρχουν νέες επιλογές για να προσπαθήσουμε να αποκαταστήσουμε ηλεκτρικά τα ανώμαλα κυκλώματα που προκαλούν κρίσεις, ένα είδος θεραπείας που ονομάζεται νευροδιαμόρφωση», λέει ο Δρ. Parker. «Επίσης, ερευνούμε αναγεννητικές θεραπείες για να προσπαθήσουμε να φτάσουμε στην ρίζα του προβλήματος και να επιδιορθώσουμε τον εγκέφαλο σε κυτταρικό ή μοριακό επίπεδο, αντί να αφαιρέσουμε εγκεφαλικό ιστό ή να επαναφέρουμε τον εγκέφαλο».
Νευροδιαμόρφωση
Χρησιμοποιώντας τεχνικές βαθιάς εγκεφαλικής διέγερσης, οι νευροεπιστήμονες της Mayo Clinic αναζητούν πρώιμα σημάδια στον εγκέφαλο που θα βοηθήσουν στην καταπολέμηση των επιληπτικών κρίσεων. Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας τους για την ανακάλυψη βιοδεικτών, μια ομάδα ερευνητών αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο διαφορετικά μοτίβα διέγερσης επηρεάζουν διάφορα μέρη του εγκεφάλου.
«Αναζητούμε το χαρακτηριστικό σήμα του εγκεφάλου που θα μας δείξει ότι αυτές είναι οι σωστές ρυθμίσεις διέγερσης που ωθούν τον εγκέφαλο σε μια κατάσταση όπου οι επιληπτικές κρίσεις είναι λιγότερο πιθανές», λέει ο Δρ Parker. «Για τους ασθενείς που έχουν πολλαπλές κρίσεις, μερικές φορές ανά ημέρα ή ανά εβδομάδα, αν καταφέρουμε να τις μειώσουμε δραματικά, αυτό τους επιτρέπει να ζήσουν τη ζωή τους με έναν πολύ πιο προβλέψιμο τρόπο, να κάνουν πιο εύκολα τα πράγματα που τους αρέσουν στη ζωή χωρίς να ζουν με το φόβο αυτών των ανεξέλεγκτων νευρολογικών κρίσεων».
Η βαθιά εγκεφαλική διέγερση περιλαμβάνει την εμφύτευση ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο που παράγουν ηλεκτρικά ερεθίσματα για τη θεραπεία ορισμένων ιατρικών παθήσεων, όπως η επιληψία. Η ομάδα περιλαμβάνει μηχανικούς, κλινικούς γιατρούς και νευροεπιστήμονες που αναλύουν τα ηλεκτρικά σήματα του εγκεφάλου και εξάγουν συμπεράσματα για τις σωστές ρυθμίσεις της συσκευής βαθιάς εγκεφαλικής διέγερσης για κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Νευρική κυτταρική θεραπεία
Ο Δρ Parker και οι συνεργάτες του μελετούν θεραπείες με βάση τα κύτταρα για να βοηθήσουν τον εγκέφαλο να αποκαταστήσει την ικανότητά του να ρυθμίζει την ηλεκτρική του δραστηριότητα.
«Μπορείτε να σκεφτείτε την επιληψία σε κάποιο επίπεδο ως μια διαταραχή της ανώμαλης ρύθμισης των νευρώνων του εγκεφάλου. Σε έναν υγιή εγκέφαλο, ορισμένα πράγματα διεγείρουν τον εγκέφαλο και άλλα τον αναστέλλουν. Υπάρχει μια ατέρμονη ισορροπία μεταξύ των διεγερτικών νευρώνων και των νευρώνων που ηρεμούν τον εγκέφαλο, η οποία επιτρέπει στον εγκέφαλο να λειτουργεί κανονικά», εξηγεί.
Στα άτομα με επιληψία, ο εγκέφαλος μερικές φορές χάνει τους ενδονευρώνες, τους νευρώνες που επιβραδύνουν τις λειτουργίες.
«Υπάρχει η τάση οι νευρώνες να διεγείρονται πολύ και στη συνέχεια να παρασύρουν και άλλους νευρώνες, δημιουργώντας μια ρυθμική ηλεκτρική δραστηριότητα στον εγκέφαλο που είναι γνωστή ως κρίση», λέει ο Δρ Parker.
Η ιδέα πίσω από την κυτταρική θεραπεία είναι η μεταμόσχευση ενδονευρώνων στην περιοχή του εγκεφάλου που επηρεάζεται από την επιληψία, τον κροταφικό λοβό, έτσι ώστε οι ενδονευρώνες να παραμείνουν και να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της φυσιολογικής ισορροπίας.
Γονιδιακή θεραπεία
Ο Δρ Parker είναι συν-επικεφαλής μιας ερευνητικής ομάδας της Mayo που διερευνά την πιθανή γονιδιακή θεραπεία για την επιληψία.
Η προσέγγιση στη γονιδιακή θεραπεία είναι να εξετάσουμε συγκεκριμένα ιοντικά κανάλια ή πρωτεΐνες στα κύτταρα που ελέγχουν αν ένα κύτταρο θα είναι ενεργό ή ανενεργό, εξηγεί. Στην επιληψία, μερικά από αυτά τα «φρουρά» δεν λειτουργούν κανονικά.
«Ανοίγουν και κλείνουν λανθασμένα, ή παραμένουν ανοιχτά ή κλειστά για πολύ ώρα. Οι νευρώνες διεγείρονται και αυτή η διέγερση εξαπλώνεται με ανεξέλεγκτο τρόπο και προκαλείται κρίση», λέει ο Δρ. Parker.
Η ομάδα μελετά τη χρήση ενός αδενοϊού, ενός κοινού ιού στον οργανισμό, για τη χορήγηση θεραπείας με σκοπό τη μείωση της δραστηριότητας των γονιδίων στο τμήμα του εγκεφάλου από όπου προέρχονται οι επιληπτικές κρίσεις, λέει.
«Οι επιλογές που έχουμε αλλάζουν», λέει ο Δρ. Parker: «Βελτιώνονται χρόνο με το χρόνο».
Φωτογραφία: iStock
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Άσκηση: Πώς να χτίσετε μυς καθώς μεγαλώνετε
The Birth Center: Εγκαινιάστηκε το Κέντρο Φυσικού Τοκετού της Εριέττας Κούρκουλου Λάτση – Τι υπηρεσίες προσφέρει
