Πώς συσχετίζεται κάθε προφίλ με την λειτουργία του εγκεφάλου και την ψυχική υγεία.
Ξεχάστε τους «πρωινούς» και τους «νυχτερινούς» τύπους. Μία νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι δεν υπάρχουν δύο, αλλά πέντε προφίλ ύπνου, με το καθένα να έχει ξεχωριστές επιδράσεις στην λειτουργία του εγκεφάλου, την ευεξία και την ψυχική υγεία.
Η μελέτη διεξήχθη σε 770 υγιείς εθελοντές, ηλικίας 22 έως 36 ετών, από τις ΗΠΑ. Το 54% ήσαν γυναίκες. Οι ερευνητές ανέλυσαν την συσχέτιση μεταξύ επτά παραγόντων που σχετίζονται με τον ύπνο (π.χ. ικανοποίηση από αυτόν, χρήση βοηθημάτων ύπνου) και 118 άλλων παραγόντων (π.χ. νοητική λειτουργία, ψυχική υγεία).
Για να το επιτύχουν αυτό υπέβαλλαν τους εθελοντές τους σε τεστ αξιολόγησης των νοητικών δεξιοτήτων και απεικονιστικές εξετάσεις εγκεφάλου. Τους ζήτησαν επίσης να συμπληρώσουν αναλυτικά ερωτηματολόγια ύπνου και ψυχικής υγείας.
Τα ευρήματά τους δημοσιεύθηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση PLOS Biology. Όπως διαπίστωσαν, ο ύπνος δεν είναι μόνον οι ώρες που κοιμόμαστε κάθε βράδυ, αλλά κάτι απείρως πολυπλοκότερο. Στην πραγματικότητα, οι εθελοντές τους μπορούσαν να ταξινομηθούν σε πέντε διαφορετικά προφίλ (ή λανθάνουσες κατηγορίες) ύπνου ως εξής:
Άτομα που δεν κοιμούνται καλά
Το πρώτο προφίλ ύπνου χαρακτηρίζεται από φτωχής ποιότητας ύπνο. Όσοι ανήκουν σε αυτό αργούν περισσότερο να αποκοιμηθούν και κοιμούνται πιο ανήσυχα. Αποκομίζουν επίσης μειωμένη ικανοποίηση από τον ύπνο τους.
Οι άνθρωποι αυτοί διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να πάσχουν από αγχώδη διαταραχή ή κατάθλιψη. Συχνά είναι επίσης οξύθυμοι και νιώθουν έντονο στρες.
Οι απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου τους ύπνου έδειξαν μειωμένη συνδεσιμότητα μεταξύ των τμημάτων του που εμπλέκονται:
- Στον αυτο-αναστοχασμό
- Στην συγκέντρωση της προσοχής και τις υποχρεώσεις
Οι διαφορές αυτές μπορεί λ.χ. να τους ωθούν να «κολλάνε» στις σκέψεις και τα συναισθήματά τους, αναμασώντας τα διαρκώς, αντί να εστιάζουν σε όσα πρέπει να κάνουν.
Οι ανθεκτικοί
Όσοι εντάχθηκαν σε αυτό το προφίλ ύπνου επίσης είχαν αυξημένες πιθανότητες φτωχής ψυχικής υγείας (π.χ. να έχουν έλλειψη προσοχής ή καταθλιπτική διάθεση). Ωστόσο δεν αντιμετώπιζαν δυσκολίες με τον ύπνο τους. Αντιθέτως, κοιμόντουσαν αρκετά καλά.
Οι επιστήμονες τους περιέγραψαν ως ανθεκτικούς, διότι η κακή ψυχική διάθεσή/υγεία τους δεν παρεμποδίζει τον ύπνο τους.
Όσοι εντάχθηκαν σε αυτή την κατηγορία δεν έφεραν στον εγκέφαλό τους τις διαφορές στη συνδεσιμότητα που παρατηρήθηκαν στο πρώτο προφίλ ύπνου. Το εύρημα αυτό υποδηλώνει πως τα εν λόγω χαρακτηριστικά του εγκεφάλου σχετίζονται με τα προβλήματα ύπνου και όχι με την ψυχική υγεία.
Οι χρήστες βοηθημάτων ύπνου
Στο τρίτο προφίλ ύπνου εντάχθηκαν οι εθελοντές που βασίζονταν σε βοηθήματα (π.χ. συνταγογραφούμενα φάρμακα, άλλα σκευάσματα) για να κοιμηθούν.
Όπως έδειξαν τα νοητικά τεστ στα οποία υποβλήθηκαν, η χρήση των βοηθημάτων σχετίζεται με φτωχότερη μνήμη. Σχετίζεται επίσης με μειωμένη συναισθηματική αναγνώριση. Με τον όρο αυτό περιγράφεται η ικανότητα ενός ατόμου να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων, μέσω ενδείξεων όπως οι εκφράσεις του προσώπου ή η γλώσσα του σώματος.
Οι συσχετίσεις αυτές επιβεβαιώθηκαν από τις απεικονιστικές εξετάσεις εγκεφάλου. Όσοι ανήκαν σε αυτό το προφίλ ύπνου είχαν μειωμένη συνδεσιμότητα στις περιοχές του που σχετίζονται με:
- Την όραση
- Τη μνήμη
- Τα συναισθήματα
Όσοι κοιμούνται λίγο
Το τέταρτο προφίλ ύπνου χαρακτηριζόταν από λιγοστό ύπνο. Όσοι ταξινομήθηκαν σε αυτό το προφίλ, κοιμόντουσαν λιγότερες από 7 ώρες κάθε βράδυ. Επομένως, είχαν έλλειψη ύπνου (σ.σ στους ενήλικες συνιστώνται 7-9 ώρες ύπνου κάθε βράδυ).
Σχεδόν μοιραία λοιπόν είχαν χειρότερη ακρίβεια και πιο αργούς ρυθμούς αντίδρασης στα νοητικά τεστ που αξιολόγησαν:
- Την επεξεργασία των συναισθημάτων
- Τις γλωσσικές δεξιότητες
- Τις κοινωνικές δεξιότητες
Οι πάσχοντες από έλλειψη ύπνου είχαν επίσης αυξημένες πιθανότητες επιθετικής συμπεριφοράς.
Οι πάσχοντες από διαταραχές ύπνου
Η επιθετικότητα ήταν εμφανής και στο πέμπτο προφίλ ύπνου, το οποίο χαρακτηριζόταν από διαταραχές ύπνου, όπως το να ξυπνά κάποιος πολλές φορές κάθε βράδυ. Η ύπαρξη αυτών των διαταραχών συσχετίσθηκε με:
- Χειρότερη επεξεργασία της γλώσσας
- Μειωμένη λειτουργική μνήμη
- Αυξημένες ενδείξεις φτωχής ψυχικής υγείας (π.χ. συμπτώματα άγχους, καταχρήσεις)
Δεν ταιριάζουν πάντα μόνο σε ένα
Ωστόσο δεν ταίριαζαν όλοι οι συμμετέχοντες απολύτως μόνο σε ένα προφίλ ύπνου, έσπευσε να διευκρινίσει η ερευνήτρια Dr. Valeria Kebets, μεταδιδακτορική νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο McGill, στο Μόντρεαλ του Καναδά.
Επιπλέον, η νέα μελέτη κατέδειξε απλώς συσχετίσεις και όχι σχέσεις αιτίας-αποτελέσματος, πρόσθεσε. Είπε, τέλος, πως σίγουρα υπάρχει σημαντικό ποσοστό ανθρώπων που κοιμούνται επαρκώς και καλά. Ωστόσο οι περισσότεροι ταλαιπωρούνται από τις πιο απλές έως τις πιο σύνθετες διαταραχές.
Φωτογραφία: iStock
