Προς το παρόν, έχουμε μια πολύ ισχυρή βάση, αλλά όχι αδιάσειστα στοιχεία, ότι το μπάνιο σε κρύο νερό είναι αποτελεσματικό για την ψυχική υγεία.
Ισχυρισμοί σχετικά με τα οφέλη του μπάνιου σε κρύο νερό ακούγονται εδώ και αιώνες. Ο Τόμας Τζέφερσον, ο κύριος συντάκτης της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας και τρίτος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, έγραψε προς το τέλος της ζωής του ότι έκανε καθημερινά κρύο ποδόλουτρο για 60 χρόνια. Επίσης, είχε στην κατοχή του ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 1706 σχετικά με την ιστορία του κρύου μπάνιου.
Ωστόσο, αν και υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις για τα θετικά αποτελέσματα στην υγεία από το μπάνιο σε κρύο νερό, σε πάγο ή το κρύο ντους, δεν υπάρχει ακόμη επιστημονική επιβεβαίωση.
Ωστόσο, ο Δρ Mark Harper, ο οποίος κολυμπά τακτικά σε κρύα νερά, λέει ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι άνθρωποι μπορούν να αποκομίσουν οφέλη για την ψυχική τους υγεία από αυτή τη δραστηριότητα. Ανέφερε, μάλιστα, ότι το κρύο νερό έχει θετική επίδραση στην κατάθλιψη και στη γενική ευεξία.
«Προς το παρόν, έχουμε μια πολύ ισχυρή βάση, αλλά όχι αδιάσειστα στοιχεία, ότι το μπάνιο σε κρύο νερό είναι αποτελεσματικό για την ψυχική υγεία», δήλωσε ο Χάρπερ στο Associated Press.
Ενίσχυση της ψυχικής υγείας
Σύμφωνα με τον Harper, ως γιατρός αναρωτήθηκε αν το σύντομο σωματικό σοκ είχε κλινικές χρήσεις για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Ανέφερε το βιολογικό φαινόμενο της «όρμησης», στο οποίο ένας παράγοντας στρες που εισάγεται σε χαμηλή δόση προκαλεί θετική αντίδραση.
Οι μύες και τα οστά που υποβάλλονται σε στρες -για παράδειγμα, σε ασκήσεις με βάρη- επίσης ανταποκρίνονται και αναπτύσσονται.
Ο Harper αναγνώρισε ότι τα θετικά αποτελέσματα που παρατήρησε μπορεί να είναι αποτέλεσμα του φαινομένου placebo, ενός φαινομένου στο οποίο άτομα στα οποία χορηγείται ένα φάρμακο που πιστεύουν ότι θα τους βοηθήσει αναφέρουν ότι ανταποκρίνονται στη θεραπεία, ακόμη και αν αυτή δεν περιέχει δραστικά συστατικά.
Στην περίπτωση της εμβάπτισης σε κρύο νερό, τα οφέλη μπορεί να προέρχονται από τη συνάντηση με άλλους ανθρώπους, την ίδια την άσκηση ή απλά από το να αποδέχεται κανείς μια πρόκληση και να την επιτυγχάνει, κάτι που βελτιώνει την αυτοπεποίθηση, είπε.
«Προσωπικά, πιστεύω ότι είναι όλα αυτά τα πράγματα, και το κρύο έχει ένα πρόσθετο αποτέλεσμα», είπε ο Harper. «Πιστεύω ότι έχουμε μια καλή φυσιολογική βάση για αυτό. Η βασική επιστήμη μας λέει ότι το κρύο έχει μια πολύ ισχυρή επίδραση στο σώμα. Αυτό για το οποίο μιλάμε είναι μια παρέμβαση, όταν χρησιμοποιείται κλινικά, που παράγει ευεργετικά αποτελέσματα στην ψυχική υγεία. Έτσι, κατά κάποιον τρόπο, δεν έχει σημασία ποιος παράγοντας δημιουργεί τα θετικά αποτελέσματα», πρόσθεσε.
Ο Harper ανέφερε αυτό που, όπως είπε, είναι μια συνηθισμένη αντίδραση μεταξύ των αρχαρίων που έχουν κάνει το βήμα. Συχνά λένε «το γεγονός ότι το έκανα αυτό σημαίνει ότι μπορώ να κάνω τα πάντα», είπε. «Είναι κάτι που ενισχύει την αυτοπεποίθηση και οι άνθρωποι το συνεχίζουν επειδή το απολαμβάνουν πολύ».
Γνωρίστε τους κινδύνους πριν ξεκινήσετε
Ο Δρ Mike Tipton, φυσιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ στην Αγγλία, ο οποίος έχει μελετήσει ακραίες συνθήκες περιβάλλοντος, συνέγραψε πριν από μερικά χρόνια μια μελέτη μαζί με τον Harper και δύο ακόμη ερευνητές. Ο τίτλος της μελέτης υπογράμμιζε τα πιθανά πλεονεκτήματα και κινδύνους της διέγερσης του σώματος με απότομη πτώση της θερμοκρασίας: «Βουτιά σε κρύο νερό: Θάνατος ή θεραπεία».
«Όπως και άλλα περιβαλλοντικά στοιχεία, όπως η πίεση, η θερμότητα και το οξυγόνο, το κρύο νερό μπορεί να είναι είτε καλό είτε κακό, απειλή ή θεραπεία, ανάλογα με τις περιστάσεις», έγραψαν μετά από ανασκόπηση της τότε διαθέσιμης έρευνας για το θέμα.
Ένα από τα ευρήματά τους: Η δραστηριότητα ενέχει κινδύνους. Οι θάνατοι από μπάνιο σε κρύο νερό δεν είναι ασυνήθιστοι. Το σοκ από το παγωμένο νερό μπορεί να προκαλέσει υπεροξυγόνωση και πνιγμό. Ωστόσο, ο Tipton δήλωσε στο AP ότι οι κίνδυνοι μπορούν να αντιμετωπιστούν με κοινή λογική και προφυλάξεις.
Πόσο κρύο, πόση ώρα;
Δεν χρειάζεται να φτάσετε στα άκρα για να αποκομίσετε πιθανά οφέλη. Αρκεί να μπείτε στο νερό σε θερμοκρασία 20-15 βαθμών Κελσίου και να μείνετε μόνο για λίγα λεπτά.
Ο Tipton εξήγησε ότι αν το νερό είναι πιο κρύο από αυτό, μπορεί να έχετε περισσότερα οφέλη — αλλά περιορίστε την έκθεσή σας.
«Αν με ρωτήσετε ποιο πρωτόκολλο θα ακολουθούσα αν πίστευα ότι αυτό θα σας έκανε καλό, δεν θα έμπαινα σε νερό πολύ κάτω από τους 12 °C και δεν θα έμενα μέσα για περισσότερο από δύο λεπτά», τονίζει.
Ο Tipton και ο Harper δήλωσαν ότι τα οφέλη από το μπάνιο σε κρύο νερό προέρχονται από την αντίδραση του σώματος στο κρύο σοκ: την απότομη πτώση της θερμοκρασίας του δέρματος, την απελευθέρωση ορμονών του στρες, την απελευθέρωση ενδορφινών και την αντιφλεγμονώδη δράση.
Ο Tipton προειδοποίησε να μην παραμένετε πολλή ώρα σε ένα παγωμένο μπάνιο.
«Αυτό μπορεί να καταστρέψει μικρά νεύρα, αιμοφόρα αγγεία στα άκρα και να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό, όπως και το κρυοπάγημα», λέει.
Ο Harper, ο οποίος έχει κολυμπήσει έως και τέσσερις ώρες σε ανοιχτή θάλασσα, συμβούλεψε να είμαστε προσεκτικοί.
«Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι πρέπει να είναι πολύ κρύο, για πολλή ώρα και όσο περισσότερο τόσο καλύτερα», είπε ο Harper, «και αυτό είναι λάθος».
Να είστε προσεκτικοί. Είστε τροπικά ζώα
Ο Tipton είπε ότι δεν προσπαθεί να είναι ο «αστυνομικός της διασκέδασης», αλλά πρότεινε προσοχή και ιατρικό έλεγχο αν αποφασίσετε να το δοκιμάσετε. Είπε ότι οι άνθρωποι θεωρούνται «τροπικά ζώα» που πρέπει να προσαρμοστούν στο κρύο και είναι πιο κατάλληλοι για ζεστές συνθήκες.
Η θερμοκρασία του σώματος ενός ανθρώπου σε κατάσταση ηρεμίας είναι περίπου 36,5 έως 37,5 βαθμοί Κελσίου. Εξαιτίας αυτού, η βύθιση σε κρύο νερό είναι αγχωτική και ενέχει κινδύνους για το καρδιαγγειακό και το αναπνευστικό σύστημα. Για να μην αναφέρουμε τον κίνδυνο πνιγμού.
«Δεν θέλουμε να εμποδίσουμε τους ανθρώπους να το κάνουν, αλλά θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι το κάνουν με τρόπο που μεγιστοποιεί τα οφέλη και ελαχιστοποιεί τους κινδύνους», είπε ο Tipton.
Προτείνει να κολυμπάτε σε περιοχές με ναυαγοσώστες ή να πηγαίνετε με έμπειρους κολυμβητές. Προτείνει επίσης να γνωρίζετε το νερό στο οποίο κολυμπάτε. Οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τις παλίρροιες, τη θερμοκρασία, το βάθος και τη ρύπανση.
«Κατανοήστε ότι το να πάρετε ένα τροπικό ζώο και να το βάλετε σε κρύο νερό είναι πιθανώς το μεγαλύτερο άγχος που θα βιώσουν οι περισσότεροι άνθρωποι στη ζωή τους», είπε ο Tipton.
Συνέστησε να μπαίνετε στο νερό με ελεγχόμενο τρόπο αντί να πηδάτε μέσα.
«Να είστε λογικοί», είπε. «Το κλειδί είναι η σταδιακή προσέγγιση».
Φωτογραφία: iStock
