Ποιες παίζουν ρόλο στην πείνα και τον κορεσμό της και πώς λειτουργούν, σύμφωνα με μία ειδικό.
Η διατήρηση της υγείας, τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά, είναι ένας κοινός στόχος για πολλούς ανθρώπους. Ωστόσο, η ρύθμιση του σωματικού βάρους, της πείνας και του κορεσμού, συμβαίνει αυτόματα, χωρίς συνειδητή εντολή, καθώς ελέγχεται από τις ορμόνες μας.
Ορισμένες από αυτές έχουν ως ρόλο να εξασφαλίζουν ότι καταναλώνουμε την σωστή ποσότητα τροφής που καθημερινά χρειάζεται ο οργανισμός μας. Οι ορμόνες αυτές είναι υπεύθυνες για το σήμα στον εγκέφαλο για ρύθμιση της πείνας και του κορεσμού.
«Η γκρελίνη και η λεπτίνη αποτελούν δύο ορμόνες που συμμετέχουν στη ρύθμιση της πείνας και του κορεσμού, σε συνεργασία με ορισμένες άλλες (το GLP-1, την κορτιζόλη και την ινσουλίνη)», αναφέρει η ρευματολόγος Ελένη Κομνηνού, διευθύντρια Κλινικής Αυτοάνοσων Ρευματικών Νοσημάτων στο νοσοκομείο Μetropolitan General.
«Το σύστημα ρύθμισης της πείνας και του κορεσμού είναι πολύ σημαντικό, καθώς καθορίζει και δίνει τα σήματα για τη λήψη τροφής που πραγματικά χρειάζεται ο οργανισμός μέσα στη μέρα. Αν αυτό απορρυθμιστεί, τότε μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη πρόσληψη τροφής – περισσότερη απ’ όση πραγματικά χρειάζεται ο οργανισμός».
Η διαταραχή αυτή μακροπρόθεσμα μπορεί να οδηγήσει σε πρόσληψη βάρους και παχυσαρκία. Επομένως, οι ορμόνες λειτουργούν ως χημικοί αγγελιοφόροι για να συμβάλλουν στον έλεγχο της ποσότητας φαγητού που τρώμε. Τα αισθήματα πείνας και κορεσμού δημιουργούνται από τον εγκέφαλο ως απόκριση σε έναν συνδυασμό σημάτων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που στέλνουν οι δύο βασικές ορμόνες.
Η ποσότητά τους στο αίμα, όμως, δεν είναι σταθερή. Αυξομειώνεται, σηματοδοτώντας στον εγκέφαλο πόσο αίσθημα πείνας απαιτείται σε κάθε συγκεκριμένη στιγμή. Στην πραγματικότητα υπάρχει μία περίπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ του εγκεφάλου, των οργάνων του γαστρεντερικού συστήματος και του λιπώδους ιστού (δηλαδή του λίπους του σώματος).
Όπως εξηγεί η κυρία Κομνηνού, η γκρελίνη έχει βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, καθώς διεγείρει την πείνα για το επόμενο γεύμα μας. Αντιθέτως, η λεπτίνη έχει μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Ελέγχει τα συνολικά επίπεδα πείνας και κορεσμού, συμβάλλοντας στη διατήρηση του φυσιολογικού σωματικού βάρους.
Γκρελίνη: Η ορμόνη της πείνας
Η γκρελίνη είναι, όπως προαναφέρθηκε, μία από τις δύο βασικές ορμόνες της πείνας και του κορεσμού. Στην πραγματικότητα, αποκαλείται «ορμόνη της πείνας» λόγω του βασικού της ρόλου στην ανάπτυξή της. Χρησιμοποιείται για να δώσει σήμα στον εγκέφαλο πόσο καιρό έχουμε μείνει χωρίς φαγητό.
Η γκρελίνη παράγεται από τα κύτταρα του στομάχου. Όσο περισσότερος χρόνος έχει περάσει από το τελευταίο γεύμα, τόσο περισσότερη γκρελίνη εκκρίνεται.
Τα υψηλά επίπεδα γκρελίνης στο αίμα αποτελούν ένδειξη ότι έχουμε μείνει πολλή ώρα χωρίς φαγητό. Όταν η γκρελίνη φτάσει στον εγκέφαλο, αυτός ανταποκρίνεται διεγείροντας την όρεξη.
Όταν ένα άτομο καταναλώνει τροφή, το στομάχι σταματά να εκκρίνει τόσο πολλή γκρελίνη. Έτσι, τα επίπεδά της μειώνονται και διακόπτεται το αίσθημα της πείνας από τον εγκέφαλο.
Αυξάνεται στην απώλεια βάρους
Η παχυσαρκία είναι μια κατάσταση όπου το σώμα έχει αποθηκεύσει μια ανθυγιεινή ποσότητα λίπους. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που μπορούν να προκαλέσουν παχυσαρκία. Παραδόξως, οι παχύσαρκοι δεν έχουν περισσότερη γκρελίνη, αλλά συνήθως λιγότερη.
Τα επίπεδα γκρελίνης αυξάνονται, όταν οι άνθρωποι χάνουν βάρος μέσω της δίαιτας. Αυτός μπορεί να είναι ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι συχνά αγωνίζονται να αποφύγουν να ξαναπαχύνουν.
Αντιθέτως, τα επίπεδα της γκρελίνης είναι χαμηλά μετά από χειρουργική επέμβαση γαστρικής παράκαμψης για αδυνάτισμα. Αυτό μπορεί εν μέρει να εξηγήσει γιατί αυτή η θεραπεία είναι τόσο επιτυχημένη μακροπρόθεσμα.
Υψηλά επίπεδα γκρελίνης ανευρίσκονται επίσης στους πάσχοντες από νευρογενή ανορεξία, καθώς και στους πάσχοντες από καχεξία. Εκτιμάται ότι τα επίπεδα αυτά αναπτύσσονται ως αντίδραση του οργανισμού στην απώλεια βάρους (όπως συμβαίνει και με τη δίαιτα).
Λεπτίνη: Ο ελεγκτής του λίπους
Από τις δύο βασικές ορμόνες της πείνας και της όρεξης, η λεπτίνη αποτελεί την ορμόνη του κορεσμού, λόγω του ρόλου της στην καταστολή της πείνας. Με άλλα λόγια, η λεπτίνη λειτουργεί αντίθετα από την γκρελίνη.
Η λεπτίνη παράγεται από τα λιπώδη κύτταρα. Ανακαλύφθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’90 και θεωρήθηκε το «φάρμακο» κατά της παχυσαρκίας.
Μετά την παραγωγή της, ταξιδεύει με την κυκλοφορία του αίματος μέχρι τον εγκέφαλο και συγκεκριμένα στο κέντρο της όρεξης. Εκεί, δίνει το σήμα ότι ο οργανισμός διαθέτει επαρκή αποθέματα ενέργειας. Κατά συνέπεια, δρα δίνοντας σήματα κορεσμού (ότι ο οργανισμός είναι χορτάτος).
Η εντολή αυτή συμβάλλει στη μείωση της πρόσληψης τροφής και στην αύξηση της δαπάνης ενέργειας (θερμίδων) μέσω της φυσικής δραστηριότητας.
Όταν τα λιπώδη κύτταρα είναι άδεια, η λεπτίνη δεν δίνει σήμα στον εγκέφαλο και έτσι καταναλώνουμε τροφή. Στις περιπτώσεις όπου τα λιπώδη κύτταρα είναι γεμάτα, η λεπτίνη δίνει σήμα στον εγκέφαλο και σταματάμε να τρώμε.
Η αντίσταση στη λεπτίνη
Ωστόσο οι ορμόνες μας δεν λειτουργούν πάντοτε με τον επιθυμητό τρόπο. Μερικοί πάσχοντες από παχυσαρκία παρουσιάζουν μία κατάσταση που ονομάζεται αντίσταση στη λεπτίνη.
Η αντίσταση αυτή σημαίνει ότι ο εγκέφαλός τους δεν ανταποκρίνεται σωστά στην ορμόνη. Μολονότι, λοιπόν, έχουν πολύ υψηλά επίπεδα στο αίμα τους, εξακολουθούν να αισθάνονται ότι χρειάζονται τροφή.
Η ασυμφωνία αυτή υποδηλώνει ότι υπάρχει διακοπή στην επικοινωνία στομάχου και εγκεφάλου. Τα καλά νέα είναι ότι ο συνδυασμός διατροφής και άσκησης μπορεί να συμβάλλει στην αναστροφή της αντίστασης στη λεπτίνη και στην αποκατάσταση της ανταπόκρισης του σώματος σε αυτήν.
Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι ο συνδυασμός διατροφής και άσκησης οδηγεί σε μόνιμη απώλεια βάρους.
«Η γκρελίνη και η λεπτίνη μαζί με άλλες ορμόνες έχουν βασικό ρόλο στην ρύθμιση της όρεξης. Η κατανόηση της λειτουργίας αυτών των ορμονών αποτελεί βασικό στόχο της έρευνας για την ανάπτυξη θεραπειών κατά της παχυσαρκίας και άλλων σχετικών παθήσεων», καταλήγει η κ. Κομνηνού.
Φωτογραφία: istock
