Οι επιστήμονες βρήκαν τον μοριακό μηχανισμό με τον οποίο προκαλεί νευροεκφυλιστικές παθήσεις.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση μπορεί να ευνοεί την ανάπτυξη καταστροφικών μορφών άνοιας, πυροδοτώντας την συσσώρευση τοξικών πρωτεϊνών στον εγκέφαλο που καταστρέφουν τα κύτταρά του, αναφέρουν επιστήμονες από τις ΗΠΑ.
Τα νέα ευρήματα προστίθενται σε εκείνα που δείχνουν ότι η έκπτωση των νοητικών λειτουργιών σχετίζεται με περιβαλλοντικούς παράγοντες που προκαλούν επιβλαβείς πρωτεϊνικές αλλοιώσεις στον εγκέφαλο.
Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Science. Βασίζεται σε έρευνα που διεξάγεται εδώ και μία δεκαετία στο Πανεπιστήμιο Τζωνς Χόπκινς, στη Βαλτιμόρη. Σε αυτήν οι επιστήμονες διερευνούν πώς επηρεάζουν την υγεία τα μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια PM2,5. http://www.science.org/doi/10.1126/science.adu4132
Τα σωματίδια αυτά παράγοντες από την βιομηχανική δραστηριότητα, τις εξατμίσεις των οχημάτων, την οικιακή καύση και τις φωτιές στα δάση.
Όπως έδειξε η νέα μελέτη, η έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση με PM2,5 αυξάνει τον κίνδυνο να συσσωρευθεί στον εγκέφαλο η πρωτεΐνη άλφα-συνουκλεΐνη. Οι συσσωρεύσεις της δημιουργούν χαρακτηριστικές αλλοιώσεις, γνωστές ως σωμάτια Lewy. Τα σωμάτια αυτά προκαλούν νευροεκφυλιστικές παθήσεις, όπως:
- Η νόσος Πάρκινσον
- Η άνοια με σωμάτια Lewy
Η ανάπτυξή τους προκαλεί τόσο συμπτώματα άνοιας (μείωση νοητικών δεξιοτήτων, διαταραχές μνήμης), όσο και κινητικά προβλήματα.
Η μελέτη
Όπως εξηγούν οι ερευνητές, εξέτασαν κατ’ αρχάς τα νοσοκομειακά αρχεία 56,5 εκατομμυρίων ασθενών στις ΗΠΑ. Είχαν εισαχθεί στα νοσοκομεία με νευροεκφυλιστικές παθήσεις μεταξύ 2000 και 2014. Οι επιστήμονες εστίασαν την προσοχή τους σε όσους είχαν εκδηλώσει άνοια της νόσου Πάρκινσον ή άνοια με σωμάτια Lewy. https://www.hopkinsmedicine.org/news/newsroom/news-releases/2025/09/researchers-reveal-potential-molecular-link-between-air-pollutants-and-increased-risk-of-lewy-body-dementia
Στη συνέχεια, εξέτασαν την ατμοσφαιρική ρύπανση διαχρονικά στον τόπο κατοικίας τους. Στόχος τους ήταν να εξετάσουν αν και κατά πόσον είχαν εκτεθεί στα αιωρούμενα σωματίδια PM2,5.
Όπως διαπίστωσαν, όσο πιο αυξημένη ήταν η ρύπανση, τόσο περισσότερο κινδύνευαν να διαγνωστούν με κάποια μορφή άνοιας που άγεται από τα σωμάτια Lewy. Μάλιστα, ο κίνδυνος αυξανόταν κατ’ αναλογίαν με τη ρύπανση.
Και στο εργαστήριο
Για να εξακριβώσουν εάν υπάρχει αιτιολογική συσχέτιση, οι ερευνητές συνέχισαν την έρευνά τους εκθέτοντας ποντίκια στα PM2,5. Η καθημερινή έκθεσή τους οδήγησε με την πάροδο του χρόνου στη συσσώρευση άλφα-συνουκλεΐνης στον εγκέφαλό τους.
Αυτό ίσχυε τόσο σε ποντίκια γενετικά τροποποιημένα για να αναπτύξουν νόσο Πάρκινσον, όσο και σε υγιή ζώα. Αντιθέτως, άλλα ποντίκια που ήταν γενετικά τροποποιημένα ώστε να μην παράγει ο εγκέφαλός τους την πρωτεΐνη, δεν επέδειξαν ανάλογες αλλοιώσεις.
Οι αλλοιώσεις στον εγκέφαλο των ζώων παρατηρήθηκαν μετά από 5 μήνες έκθεσης στη ρύπανση εκείνων που είχαν γενετική προδιάθεση για νόσο Πάρκινσον. Για τα υγιή που εκδήλωσαν τελικά αλλοιώσεις συμβατές με την άνοια με νόσο Lewy χρειάσθηκαν 10 μήνες έκθεσης στη ρύπανση.
Τα ευρήματα αυτά επαληθεύτηκαν περαιτέρω με ποντίκια που εκτέθηκαν σε ρύπανση σε άλλες περιοχές των ΗΠΑ, αλλά και στην Κίνα και την Ευρώπη.
Φωτογραφία: iStock
