Φάρμακο-έκπληξη μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος και αλλάζει τα δεδομένα στην πρόληψη

Μια μεγάλη διεθνής ανάλυση φέρνει τα πάνω–κάτω στη μακροχρόνια πρόληψη καρδιαγγειακών επεισοδίων: η κλοπιδογρέλη, ένα γνωστό αντιαιμοπεταλιακό φάρμακο που κυκλοφορεί εδώ και χρόνια, αποδεικνύεται πιο αποτελεσματική από το ακετυλοσαλικυλικό οξύ (τη γνωστή μας ασπιρίνη) και μάλιστα χωρίς αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας.

Τα στοιχεία παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Καρδιολογίας (ESC) στη Μαδρίτη και δημοσιεύθηκαν ταυτόχρονα στο κορυφαίο ιατρικό περιοδικό Lancet. Η είδηση έκανε τον γύρο του κόσμου με εκτενή ρεπορτάζ στον διεθνή Τύπο.

Για δεκαετίες, οι συστάσεις των γιατρών περιελάμβαναν τη λήψη ακετυλοσαλικυλικού οξέος για τη μείωση του κινδύνου για κάποιο σοβαρό καρδιαγγειακό επεισόδιο. Ωστόσο, η νέα μελέτη ανατρέπει τα δεδομένα, με τη διεθνή ομάδα επιστημόνων που την πραγματοποίησε να υποστηρίζει ότι τα αποτελέματά τους δείχνουν ότι η κλοπιδογρέλη είναι «ανώτερη» του ακετυλοσαλικυλικού οξέος, καθώς και ότι θα έπρεπε να οδηγήσουν στην «ευρεία υιοθέτηση» του φαρμάκου παγκοσμίως.

Τι έδειξε η έρευνα

• Συνολικά 29.000 ασθενείς με στεφανιαία νόσο συμμετείχαν στην ανάλυση.
• Οι ερευνητές συνέλεξαν πρωτογενή δεδομένα από επτά μεγάλες τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, μεταξύ των οποίων και μελέτες σε ασθενείς που είχαν υποβληθεί σε αγγειοπλαστική και τοποθέτηση stent.
• Το αποτέλεσμα: όσοι έπαιρναν κλοπιδογρέλη είχαν 14% χαμηλότερο κίνδυνο για σοβαρά καρδιαγγειακά ή εγκεφαλοαγγειακά επεισόδια (έμφραγμα, εγκεφαλικό, καρδιαγγειακός θάνατος) σε σχέση με όσους έπαιρναν ακετυλοσαλικυλικό οξύ.
• Σημαντικό εύρημα: ο κίνδυνος σοβαρής αιμορραγίας παρέμεινε παρόμοιος και στις δύο ομάδες, καθησυχάζοντας έτσι την ανησυχία ότι η κλοπιδογρέλη μπορεί να είχε αυξημένες αιμορραγικές επιπλοκές.

Γιατί είναι σημαντικό

Το ακετυλοσαλικυλικό οξύ θεωρείται επί δεκαετίες το «χρυσό» φάρμακο για την πρόληψη εμφραγμάτων και εγκεφαλικών. Το γεγονός ότι η κλοπιδογρέλη φαίνεται να προσφέρει καλύτερη προστασία χωρίς επιπλέον αιμορραγικό κίνδυνο βάζει για πρώτη φορά σοβαρά στο τραπέζι την πιθανότητα αλλαγής των διεθνών κατευθυντήριων οδηγιών.

Επιπλέον, τα αποτελέσματα «κουμπώνουν» με νεότερες μελέτες σε ασθενείς που έχουν κάνει PCI (αγγειοπλαστική με stent). Σε αυτούς, η μετάβαση σε μονοθεραπεία με φάρμακο τύπου P2Y12, όπως η κλοπιδογρέλη, μετά από μια σύντομη περίοδο διπλής αγωγής (DAPT), δείχνει όλο και πιο ασφαλής και αποτελεσματική.

Τι λένε ειδικοί

Ο καθηγητής Bryan Williams, επιστημονικός διευθυντής στο Βρετανικό Ίδρυμα Καρδιάς, ήταν σαφής: «Τα στοιχεία δείχνουν ότι η μακροχρόνια χρήση ακετυλοσαλικυλικού οξέος ίσως χρειάζεται επανεξέταση. Η κλοπιδογρέλη φαίνεται πιο αποτελεσματική χωρίς να αυξάνει τον κίνδυνο αιμορραγίας».

Ποιοι ασθενείς επηρεάζονται άμεσα

• Άτομα με σταθερή στεφανιαία νόσο που λαμβάνουν ακετυλοσαλικυλικό οξύ εδώ και χρόνια.
• Ασθενείς μετά από τοποθέτηση stent, όπου ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι η μονοθεραπεία με κλοπιδογρέλη μπορεί να προσφέρει καλύτερη ισορροπία μεταξύ πρόληψης θρόμβωσης και αποφυγής αιμορραγιών.

Τα «αγκάθια» πριν αλλάξουν οι οδηγίες

Παρά τον ενθουσιασμό, οι ειδικοί τονίζουν ότι χρειάζονται τρία βήματα πριν αλλάξει η καθημερινή ιατρική πρακτική:

• Οικονομικές αξιολογήσεις: ακόμη και αν η κλοπιδογρέλη είναι γενόσημο, πρέπει να υπολογιστούν τα κόστη και η διαθεσιμότητα σε διαφορετικά συστήματα υγείας.
• Μελέτες στον πραγματικό κόσμο: να φανεί αν τα αποτελέσματα ισχύουν το ίδιο σε διαφορετικές χώρες και πληθυσμούς.
• Εξατομίκευση: η κλοπιδογρέλη δεν έχει το ίδιο αποτέλεσμα σε όλους λόγω γενετικών διαφορών (π.χ. μεταλλάξεις του γονιδίου CYP2C19). Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως χρειαστούν ισχυρότερα φάρμακα ή γενετικός έλεγχος.

Τι πρέπει να κάνουν οι ασθενείς

Οι ειδικοί προειδοποιούν: κανένας ασθενής δεν πρέπει να αλλάξει από μόνος του φάρμακο. Η αντιαιμοπεταλιακή αγωγή είναι κρίσιμη και κάθε απόφαση πρέπει να λαμβάνεται από τον θεράποντα ιατρό, με βάση την ατομική κατάσταση του ασθενούς.

Συμπερασματικά

Η ανάλυση που παρουσιάστηκε στο ESC και δημοσιεύτηκε στο Lancet ανοίγει τον δρόμο για μια ριζική αλλαγή στη μακροχρόνια πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβάντων: η κλοπιδογρέλη μπορεί να πάρει τη θέση του ακετυλοσαλικυλικού οξέος ως το βασικό φάρμακο. Αν τα νέα δεδομένα επιβεβαιωθούν με μελέτες «πραγματικού κόσμου» και οικονομικές αξιολογήσεις, οι κατευθυντήριες οδηγίες μπορεί να αλλάξουν, επηρεάζοντας εκατομμύρια ασθενείς παγκοσμίως.