10 συμπτώματα που σας στέλνουν στα επείγοντα – Γιατί δεν πρέπει να τα υποτιμήσετε

Οι γιατροί που εργάζονται στην πρώτη γραμμή των επειγόντων περιστατικών νοσοκομείων, βλέπουν καθημερινά τα χειρότερα σενάρια: από τυχαία ατυχήματα και μυστηριώδεις ασθένειες έως απρόσμενες (και μερικές φορές θαυματουργές) αναρρώσεις. Γνωρίζουν όμως και τα συμπτώματα που οι ασθενείς συχνά υποτιμούν μέχρι να είναι σχεδόν πολύ αργά. Με βάση την εμπειρία και κλινικές παρατηρήσεις, δίνουν προτεραιότητα σε δέκα «κόκκινες σημαίες» που πρέπει να αντιμετωπίζονται άμεσα από τα επείγοντα.

Ακολουθεί αναλυτική παρουσίαση κάθε συμπτώματος, οι πιθανές αιτίες που συχνά κρύβει και οι προειδοποιήσεις των ειδικών.

Ξαφνική σύγχυση ή αλλαγή προσωπικότητας

Η απότομη απώλεια προσανατολισμού ή μια εμφανής αλλαγή στη συμπεριφορά (π.χ. κάποιο οικείο πρόσωπο που ξαφνικά δεν αναγνωρίζει μέλη της οικογένειας ή «χάνει» λέξεις) δεν είναι «απλή κούραση». «Μπορεί να σκεφτείτε, ότι, ο άνθρωπός σας ίσως είναι απλώς κουρασμένος», υποστηρίζει η Δρ. Yanina Purim-Shem, εκτελεστική αντιπρόεδρος επείγουσας ιατρικής στο Σύστημα Υγείας του Πανεπιστημίου Rush στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Rush. «Αλλά πρόκειται για απολύτως επείγον περιστατικό και θα πρέπει να δούμε αυτούς τους ανθρώπους αμέσως».

Η αιτία μπορεί να είναι εγκεφαλικό επεισόδιο, λοίμωξη όπως σήψη ή χαμηλό σάκχαρο αίματος και γι’ αυτό η άμεση αξιολόγηση στα επείγοντα είναι κρίσιμη.

Ασυνήθιστος, έντονος πόνος στην άνω πλάτη

Εάν εμφανιστεί απότομα έντονος πόνος στην άνω πλάτη ή ανάμεσα στις ωμοπλάτες, ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από ναυτία ή ζάλη, μην τον αγνοήσετε. «Μην το αγνοείτε», προειδοποιεί η Δρ. Purim-Shem. «Καλέστε ασθενοφόρο άμεσα. Θα μπορούσε να είναι σημάδι καρδιακής προσβολής».

Σε ορισμένους (και ιδιαίτερα σε γυναίκες) ο πόνος της καρδιακής προσβολής μπορεί να εντοπίζεται στην πλάτη, τον λαιμό ή τη γνάθο. Ασθενείς τον περιγράφουν ως «δακρύρροιο πόνο» που μερικές φορές εντοπίζεται στα χέρια. Ο ίδιος πόνος μπορεί επίσης να υποδηλώνει αορτική ανατομή ή ρήξη της αορτής. «Ασθενείς με προδιαθεσικούς παράγοντες, όπως η υπέρταση, πρέπει να αντιμετωπίζουν τέτοιο πόνο με μεγάλη εγρήγορση», σημειώνει η γιατρός.

Ξαφνικός, ανεξήγητος και έντονος κνησμός

Αν ο κνησμός είναι γενικευμένος (σε όλο το σώμα) και εμφανίζεται απότομα, μπορεί να σημαίνει την αρχή μιας αναφυλακτικής αντίδρασης. «Όταν κάποιος αισθάνεται έντονη φαγούρα, δυσανασχετεί και ξαφνικά αρχίζει να κοκκινίζει, αυτό είναι πραγματικά ανησυχητικό», λέει ο Δρ. David Benaron, αντιπρόεδρος του τμήματος επείγουσας ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα, Ιατρική Σχολή Ρίνο.

Εάν ο κνησμός συνοδεύεται από ναυτία, έμετο ή διάρροια, αυτό γίνεται ακόμη πιο ανησυχητικό: η γαστρεντερική δυσφορία είναι συχνά μέρος της αναφυλαξίας. «Τρώτε κάτι και ξαφνικά σκέφτεστε, «Θεέ μου, έχω τρομερή ναυτία», αναφέρει ο Δρ. Benaron. «Μπορεί να εμφανίσετε κνίδωση στο γαστρεντερικό σας σύστημα, το οποίο ερεθίζεται πολύ και εμφανίζετε αυτά τα γαστρεντερικά συμπτώματα». Η σύσταση: προσέλθετε στο Τμήμα Επειγόντων άμεσα.

Έμετος συγκεκριμένου χρώματος

Το χρώμα του εμετού παρέχει σημαντική πληροφορία: πράσινος εμετός (χολή) στα παιδιά μπορεί να υποδεικνύει επικίνδυνη απόφραξη εντέρου. Ο Δρ. Benaron επισημαίνει ότι «αυτό μπορεί να υποδηλώνει μια πραγματικά επικίνδυνη απόφραξη στα έντερά τους».

Έμετος που μοιάζει με κατακάθι καφέ (σκούρος καφέ έως μαύρος) μπορεί να περιέχει χωνεμένο αίμα, αποτέλεσμα αιμορραγίας που αλληλεπιδρά με τα οξέα του στομάχου. «Έμετος που μοιάζει με κατακάθι καφέ θα σήμαινε για μένα ότι υπάρχει κάποια αιμορραγία», εξηγεί ο Δρ. Benaron. Ο κόκκινος εμετός προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία, καθώς δείχνει ότι «πολύ αίμα κινείται» και χρειάζεται άμεση ιατρική αξιολόγηση.

Απότομο, έντονο άγχος που διαφέρει από το συνηθισμένο

Όταν το άγχος εμφανίζεται αιφνίδια, συνοδευόμενο από δύσπνοια, ταχυπαλμία ή ζάλη, δεν πρέπει να θεωρείται αυτόματα ψυχολογικό πρόβλημα. Η Δρ. Purim-Shem προειδοποιεί ότι μπορεί να είναι ένδειξη καρδιακής προσβολής, θρόμβου αίματος ή σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης. «Αν νιώθετε κάτι καινούργιο, έντονο ή το αισθάνεστε διαφορετικά από το συνηθισμένο άγχος, μην το αγνοήσετε».

Αναφέρει μάλιστα ένα περιστατικό: τα Χριστούγεννα πριν από λίγα χρόνια έφτασε ένας 31χρονος άνδρας, παντελώς κατακλυσμένος από άγχος και αίσθηση τρόμου. «Δεν παραπονιόταν πραγματικά για πόνο στο στήθος ή δύσπνοια», θυμάται. «Το μόνο που ένιωθε ήταν αυτή η αίσθηση «καταστροφής» και νόμιζε ότι ήταν άγχος». Ο ασθενής υπέστη τελικά θανατηφόρα καρδιακή προσβολή: αυτό είναι ένα παράδειγμα γιατί το έντονο, «διαφορετικό» άγχος πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη.

Τυχαία λιποθυμία ή ημιλιποθυμία χωρίς σαφή λόγο

Η λιποθυμία ή η ημιλιποθυμία (ιδιαίτερα όταν συμβαίνει χωρίς εμφανή αιτία) μπορεί να αποτελεί ένδειξη σοβαρών προβλημάτων, όπως αρρυθμίες, εσωτερική αιμορραγία ή νευρολογικά προβλήματα. Παράλληλα, μπορεί να οφείλεται σε πιο ακίνδυνες αιτίες όπως αφυδάτωση ή απότομη αλλαγή στάσης. «Η ζάλη ή η λιποθυμία είναι πιθανώς η «πληγή» κάθε γιατρού επειγόντων περιστατικών», αναφέρει η Δρ. Purim-Shem, επειδή πρόκειται για ένα ασαφές σύμπτωμα με πολύ ευρύ φάσμα αιτιών.

Η οδηγία είναι να ελέγχεται πάντα η λιποθυμία, ιδίως αν συμβεί κατά την ανάπαυση, ενώ κάθεστε ή ξαπλώνετε, κατά τη διάρκεια άσκησης ή σε συνδυασμό με άλλα ασυνήθιστα συμπτώματα, γιατί «πρέπει να αναζητήσουμε κάτι σοβαρό».

Λευκά κόπρανα

Η αλλαγή στο χρώμα των κοπράνων σε πολύ ανοιχτό (σχεδόν λευκό) χρώμα υποδηλώνει πιθανή απόφραξη της χοληδόχου οδού, δηλαδή υποδηλώνει ότι η χολή δεν φτάνει στο έντερο για να δώσει το συνηθισμένο καφέ χρώμα. «Η αιτία που το κάνει αυτό, είναι ο καρκίνος του παγκρέατος», προειδοποιεί ο Δρ. Benaron, εξηγώντας με απλά λόγια ότι «το πάγκρεας τυλίγεται γύρω από το χοληδόχο σύστημα και η χολή συμπιέζεται, προκαλώντας κίτρινο χρώμα στα μάτια και λευκά κόπρανα». Πρόκειται για σημείο που αξίζει άμεσης ιατρικής αξιολόγησης μόλις παρατηρηθεί.

Κατακράτηση ούρων (δεν μπορείτε να ουρήσετε)

Η δυσκοιλιότητα συνήθως δεν απαιτεί άμεση μετεγχειρητική προσέλευση στα επείγοντα (πολλοί δοκιμάζουν πρώτα θεραπείες όπως ήπια καθαρτικά) αλλά εάν η δυσκοιλιότητα συνοδεύεται από αδυναμία ούρησης, τότε πρόκειται για κάτι πραγματικά επείγον: ένα πολύ γεμάτο, «βουλωμένο» έντερο μπορεί ανατομικά να πιέσει την ουροδόχο κύστη και να προκαλέσει απόφραξη. «Αν κάποιος δεν ουρεί, αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα», εξηγεί ο Δρ. Benaron.

Σε μερικές περιπτώσεις η αφαίρεση των κοπράνων από το ορθό επαναφέρει αμέσως την ικανότητα ούρησης, ενώ σε άλλες, απαιτείται τοποθέτηση καθετήρα για την αποστράγγιση της κύστης. Η μη έγκαιρη επίλυση μπορεί να οδηγήσει τελικά σε νεφρική ανεπάρκεια γι’ αυτό η αναζήτηση φροντίδας δεν πρέπει να καθυστερεί.

Δύσπνοια ενώ είστε ξαπλωμένοι

Η δύσπνοια κατά την οριζόντια θέση ή η δυσκολία στην αναπνοή σε ηρεμία διαφέρει από την κόπωση που νιώθετε όταν π.χ. ανεβαίνετε σκαλοπάτια: μπορεί να σηματοδοτεί καρδιακή ανεπάρκεια, θρόμβο αίματος στους πνεύμονες ή ακόμη και «σιωπηρή» καρδιακή προσβολή. «Οι πνεύμονές σας μπορεί να γεμίζουν με υγρό και όταν ξαπλώνετε ανάσκελα, είναι σχεδόν σαν να πνίγεστε στα δικά σας υγρά», εξηγεί η Δρ. Purim-Shem. Η δύσπνοια σε κατάσταση ηρεμίας πρέπει να θεωρείται εξίσου, ή και περισσότερο, σοβαρή σε σχέση με την δύσπνοια κατά την προσπάθεια.

Πόνος ή πρήξιμο σε ένα πόδι (κόκκινο, ζεστό, επώδυνο)

Τοπικός πόνος ή οίδημα σε ένα πόδι που συνοδεύεται από ερυθρότητα και θερμότητα μπορεί να σημαίνει βαθιά φλεβική θρόμβωση (DVT), μια κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική παρέμβαση. Ο θρόμβος μπορεί να αποσπαστεί και να μεταναστεύσει στους πνεύμονες, προκαλώντας πνευμονική εμβολή, η οποία μπορεί να αποβεί θανατηφόρα.

Ο κίνδυνος αυξάνεται σε άτομα που λαμβάνουν ορμονική θεραπεία ή ορμονική αντισύλληψη, σε καπνιστές, σε ταξιδιώτες που πραγματοποίησαν ταξίδι σε μακρινό προορισμό (με μεγάλες πτήσεις), σε εγκύους, σε ασθενείς με ιστορικό καρκίνου και σε όσους υποβλήθηκαν πρόσφατα σε χειρουργική επέμβαση. «Υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε για να διαγνώσουμε και να παρέμβουμε αμέσως», τονίζει η Δρ. Purim-Shem. «Αυτό είναι κάτι που θεραπεύεται, επομένως δεν πρέπει να καθυστερούμε τη θεραπεία και την αξιολόγηση».

Τα παραπάνω συμπτώματα δεν εξαντλούν κάθε πιθανό επείγον ιατρικό σενάριο, αλλά αποτελούν μερικές από τις πιο συχνά υποτιμημένες ενδείξεις που οι γιατροί των επειγόντων αντιμετωπίζουν και μπορεί να σώσουν ζωές αν αναγνωριστούν εγκαίρως. Αν εμφανίσετε κάποιο από αυτά, ειδικά εάν είναι καινούργιο, απότομο, έντονο ή «διαφορετικό» από ό,τι συνήθως νιώθετε, αναζητήστε άμεσα ιατρική φροντίδα. Οι ιατρικές παρεμβάσεις στην ώρα τους κάνουν τη διαφορά: από τη διάγνωση και την έγκαιρη θεραπεία μέχρι την αποφυγή μόνιμων βλαβών ή μοιραίων επιπλοκών.