Τα εξατομικευμένα εμβόλια είναι το μέλλον της θεραπείας του καρκίνου – Πώς λειτουργούν

Η αντιμετώπιση του καρκίνου αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη σύγχρονη ιατρική. Η φύση της νόσου διαφέρει σημαντικά από άτομο σε άτομο και η εξατομίκευση της θεραπείας κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος.

Τα εξατομικευμένα εμβόλια κατά του καρκίνου αποτελούν μια από τις πιο υποσχόμενες εξελίξεις. Πρόκειται για μια μορφή ανοσοθεραπείας, καθώς σχεδιάζονται ώστε να βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίζει και να σκοτώνει τα καρκινικά κύτταρα, αλλά και να εμποδίζει την επανεμφάνισή τους.

Πώς λειτουργούν

Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά εμβόλια που προλαμβάνουν λοιμώξεις, τα εξατομικευμένα εμβόλια κατά του καρκίνου, γνωστά και ως εμβόλια νεοαντιγόνων, χρησιμοποιούνται σε ασθενείς που έχουν ήδη διαγνωστεί με καρκίνο.

Τα εμβόλια στοχεύουν συγκεκριμένες πρωτεΐνες που βρίσκονται στους όγκους, οι οποίες ονομάζονται νεοαντιγόνα. Παράγονται αποκλειστικά στα καρκινικά κύτταρα, ως αποτέλεσμα γενετικών μεταλλάξεων, απουσιάζουν εντελώς από το φυσιολογικό ανθρώπινο γονιδίωμα και είναι μοναδικά για κάθε ασθενή.

Ο Dr. Toni Choueiri, ογκολόγος στο Ινστιτούτο Καρκίνου Dana-Farber στη Βοστώνη, επισημαίνει μιλώντας στο Very Well Health πως «τα νεοαντιγόνα προέρχονται από μεταλλάξεις που είναι ειδικές για τον όγκο. Δημιουργούμε λοιπόν ένα εμβόλιο που είναι πολύ συγκεκριμένο».

Η διαδικασία της αλληλουχίας του γονιδιώματος αποτελεί τον πυρήνα της δημιουργίας αυτών των εμβολίων. Μέσω της αλληλουχίας εξετάζονται τα βασικά στοιχεία των ανθρώπινων κυττάρων, όπως το DNA και το RNA, που υφίστανται αλλαγές εξαιτίας του καρκίνου.

Λαμβάνοντας δείγμα από τους όγκους ή το αίμα, οι επιστήμονες συγκεντρώνουν τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με τις βιολογικές διαδικασίες που προκαλούν τον καρκίνο. Έτσι γίνεται η ταυτοποίηση και δημιουργείται ένα εξατομικευμένο εμβόλιο, το οποίο δίνει σήμα στο ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, ώστε να κάνει τον διαχωρισμό των καρκινικών από τα φυσιολογικά κύτταρα, να τους επιτεθεί και να εμποδίσει την επανεμφάνισή τους.

Πλεονεκτήματα και περιορισμοί των εξατομικευμένων εμβολίων

Τα εξατομικευμένα εμβόλια έχουν έναν συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας, αλλά δεν λειτουργούν όλα στην ίδια βάση. Ορισμένα βασίζονται σε πρωτεΐνες και άλλα σε κύτταρα, ή σε ιούς ή στην τεχνολογία RNA – mRNA.

Κάθε τύπος έχει διαφορετικά πλεονεκτήματα και περιορισμούς, όπως σημειώνει το Very Well Health:

• Εμβόλια με βάση τα κύτταρα: Έχουν υψηλή πιθανότητα να προκαλέσουν ανοσολογική απόκριση, αλλά είναι ακριβά και δύσκολα στην παραγωγή.
• Πρωτεϊνικά ή πεπτιδικά εμβόλια: Είναι πιο εύκολα στην παραγωγή και έχουν χαμηλή τοξικότητα, αλλά παραμένουν αρκετά δαπανηρά.
• Εμβόλια με βάση τους ιούς: Είναι εύκολα στην κατασκευή, αλλά ενδέχεται να αφήσουν τον ασθενή ευάλωτο σε λοιμώξεις.
• Εμβόλια με βάση το RNA – mRNA: Προσφέρουν εύκολη μεταφορά πολλαπλών αντιγόνων, αλλά έχουν λιγότερη πιθανότητα να προκαλέσουν ανοσολογική απόκριση και απαιτούν ειδικές συνθήκες αποθήκευσης σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες.

Εφαρμογές και προοπτικές

Μέχρι σήμερα, το μόνο εξατομικευμένο εμβόλιο που έχει εγκριθεί είναι το Provenge (sipuleucel-T) για τον καρκίνο του προστάτη. Παρά ταύτα, ο αριθμός των εμβολίων που βρίσκονται σε κλινικές δοκιμές αυξάνεται συνεχώς, με εμβόλια να εξετάζονται για πολλούς τύπους καρκίνου, όπως το μελάνωμα, ο καρκίνος του παγκρέατος, του πνεύμονα και των ωοθηκών.

Αν και τα εξατομικευμένα εμβόλια είναι μια εξαιρετικά υποσχόμενη θεραπεία, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι δεν μπορούν να αντικαταστήσουν πλήρως τις παραδοσιακές θεραπείες κατά του καρκίνου, όπως η χημειοθεραπεία και η ακτινοβολία. Αντίθετα, θα λειτουργήσουν συμπληρωματικά στο οπλοστάσιο κατά της νόσου.

«Ο καρκίνος δεν είναι μόνο ένα πρόβλημα. Πρέπει πραγματικά να χρησιμοποιήσουμε τα πάντα», τόνισε στο Very Well Health ο Siqing Fu, καθηγητής στο Τμήμα Ερευνητικής Θεραπευτικής του Καρκίνου στο Anderson Cancer Center του Χιούστον.

Καθώς η τεχνολογία συνεχίζει να εξελίσσεται, οι προοπτικές για την ευρύτερη χρήση τους διαρκώς βελτιώνονται, ενισχύοντας την ελπίδα ότι μια μέρα ο καρκίνος θα μπορεί να αντιμετωπίζεται με μεγαλύτερη ακρίβεια και αποτελεσματικότητα.