Εθισμός στα αναψυκτικά: Μια κρυφή απειλή για την υγεία

Νιώθετε την ανάγκη να συνοδεύετε κάθε γεύμα με ένα αναψυκτικό ή να πίνετε αναψυκτικά καθημερινά; Μήπως έχετε αναπτύξει εθισμό σε αυτά;

Ο εθισμός ορίζεται ως η φυσική ή ψυχολογική εξάρτηση από μια ουσία. Όπως εξηγεί στο Very Well Mind η δρ Marney White, κλινική ψυχολόγος στo Yale Medicine, ειδικευμένη στις διαταραχές διατροφής και βάρους, o εθισμός στα αναψυκτικά αναφέρεται στην αντιλαμβανόμενη ανάγκη του ατόμου να καταναλώνει μεγάλες ποσότητες αναψυκτικών.

Συμπτώματα του εθισμού στα αναψυκτικά

Σύμφωνα με τη δρ White, τα συμπτώματα του εθισμού στα αναψυκτικά μπορεί να μοιάζουν με εκείνα του εθισμού στο αλκοόλ ή τα ναρκωτικά. Παρότι δεν θα βιώσετε μέθη ή αλλοιωμένη συνείδηση, ενδέχεται να έχετε τα εξής συμπτώματα:

• Λαχτάρα: Μπορεί να νιώθετε επίμονη λαχτάρα για αναψυκτικά, στην οποία είναι δύσκολο να αντισταθείτε.
• Έλλειψη ελέγχου: Μπορεί να έχετε μειωμένο έλεγχο στην κατανάλωση αναψυκτικών, π.χ. να καταναλώνετε περισσότερα από όσα σχεδιάζατε αρχικά.
• Ανοχή: Μπορεί να αναπτύξετε ανοχή, οπότε να χρειάζεστε περισσότερα αναψυκτικά για να επιτύχετε την επιθυμητή ικανοποίηση.
• Συμπτώματα στέρησης: Μπορεί να εμφανίσετε συμπτώματα στέρησης, όπως ευερεθιστότητα, δυσκολία συγκέντρωσης, πονοκεφάλους και τρέμουλο.

Αίτια του εθισμού στα αναψυκτικά

Όπως με κάθε εθισμό, οι αιτίες αρχίζουν με τη χρήση της ουσίας και την ανάπτυξη φυσικής ή ψυχολογικής ανάγκης για κατανάλωση περισσότερης ποσότητας. Ορισμένα από τα πιθανά αίτια περιλαμβάνουν:

• Εθιστικά συστατικά: Τα αναψυκτικά περιέχουν συστατικά, όπως η καφεΐνη και η ζάχαρη, που μπορούν να γίνουν εθιστικά. Η καφεΐνη, για παράδειγμα, ενεργοποιεί την απελευθέρωση της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, προκαλώντας λαχτάρα για περισσότερη.
• Συνήθειες τρόπου ζωής: Μπορεί να συνδέετε τα αναψυκτικά με συγκεκριμένα γεύματα, όπως το γρήγορο φαγητό, και έτσι το γεύμα να φαίνεται ατελές χωρίς αυτά.
• Προσωπικές προτιμήσεις: Μπορεί να απολαμβάνετε τη γεύση και την αίσθηση των ανθρακούχων ποτών, προτιμώντας τα αντί για νερό ή άλλες επιλογές.

Επιπτώσεις του εθισμού στα αναψυκτικά

Ο εθισμός στα αναψυκτικά είναι επιβλαβής, διότι η κατανάλωσή τους έχει συνδεθεί με διάφορες σοβαρές παθήσεις, όπως:

• Διαβήτη
• Διαταραχές διατροφής
• Γαστρεντερικά προβλήματα
• Καρδιαγγειακές παθήσεις
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Υψηλή χοληστερόλη
• Πέτρες στα νεφρά
• Μεταβολικό σύνδρομο
• Παχυσαρκία
• Εγκεφαλικά επεισόδια
• Τερηδόνα

Για παράδειγμα, μελέτη του 2013 διαπίστωσε ότι όσοι πίνουν αναψυκτικά τακτικά είναι πιο υπέρβαροι σε σύγκριση με όσους δεν πίνουν. Επίσης, μελέτη του 2012 συνδέει την αυξημένη κατανάλωση αναψυκτικών με υψηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού, ενώ άλλη μελέτη του 2013 αναφέρει ότι η κατανάλωση αναψυκτικών συνδέεται με τον σχηματισμό πέτρας στα νεφρά.

Πώς να μειώσετε την κατανάλωση αναψυκτικών

Αν νομίζετε ότι καταναλώνετε υπερβολικά πολλά αναψυκτικά ή ότι μπορεί να έχετε εθιστεί σε αυτά, είναι ώρα να αναλάβετε δράση. Ακολουθούν μερικές συμβουλές που μπορούν να βοηθήσουν:

• Επιλέξτε την προσέγγισή σας: Μπορείτε να σταματήσετε τα αναψυκτικά απότομα ή σταδιακά. Για παράδειγμα, μπορείτε να μειώσετε σταδιακά τον αριθμό των αναψυκτικών που καταναλώνετε την ημέρα, θέτοντας στόχους όπως δύο αναψυκτικά την ημέρα αυτή την εβδομάδα, ένα την επόμενη κ.ο.κ.
• Δοκιμάστε υγιεινότερες εναλλακτικές: Αντικαταστήστε τα αναψυκτικά με υγιεινότερες εναλλακτικές, όπως ανθρακούχο νερό χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή αρωματισμένο νερό με φρούτα.
• Πίνετε άφθονο νερό: Κάντε μια συμφωνία με τον εαυτό σας να πίνετε τουλάχιστον ίση ποσότητα νερού με τα αναψυκτικά. Για κάθε αναψυκτικό, πιείτε και την ίδια ποσότητα νερού. Αυτό θα ενισχύσει την αίσθηση κορεσμού και θα μειώσει την ανάγκη για αναψυκτικά.

Διάγνωση και θεραπεία του εθισμού στα αναψυκτικά

Εάν έχετε προσπαθήσει να μειώσετε την κατανάλωση αναψυκτικών, αλλά δεν τα έχετε καταφέρει, μπορεί να είναι χρήσιμο να δείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Παρότι ο εθισμός στα αναψυκτικά δεν είναι επίσημη διάγνωση, η έννοια του εθισμού στα τρόφιμα ερευνάται τα τελευταία χρόνια.

Η θεραπεία με τη μέθοδο της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας (CBT) είναι αποτελεσματική για τη διαχείριση διατροφικών διαταραχών και άλλων εθισμών. Η CBT μπορεί να βοηθήσει να αντιμετωπιστούν τα προβληματικά μοτίβα σκέψης που οδηγούν σε ανθυγιεινές συμπεριφορές, όπως η κατανάλωση αναψυκτικών.