Γιατί ξεχνάμε;

Μπορεί μόλις να συστηθήκατε με κάποιον, να του χαμογελάσατε, να σφίξατε το χέρι του, αλλά ξεχάσατε αμέσως το όνομά του! Ή ίσως μπήκατε στην κουζίνα για να κάνετε… Μα τι θέλατε να κάνετε αλήθεια;

Όσο εκνευριστικό κι αν είναι, αυτό το είδος λήθης είναι συνήθως φυσιολογικό, λέει η Δρ Sharon Sha, καθηγήτρια Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.

Όταν ξεχνάμε πληροφορίες που μόλις μάθαμε ή σκέψεις που μόλις είχαμε, είναι συνήθως επειδή ο εγκέφαλός μας δεν τις φύλαξε ως μακροπρόθεσμες αναμνήσεις εξαρχής, εξηγεί.

Δεν φτιάχνουμε πάντα αναμνήσεις

Στην καθημερινή μας ζωή, ο εγκέφαλός μας κρατά πληροφορίες σε μια προσωρινή κατάσταση που ονομάζεται μνήμη εργασίας, λέει ο David Gallo, καθηγητής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Αν μιλάμε στο τηλέφωνο και, ταυτόχρονα, μαγειρεύουμε, για παράδειγμα, στη μνήμη εργασίας μας «τρέχουν» ταυτόχρονα διάφορες εργασίες, προσθέτει.

Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να κρατούν μόνο τέσσερις ή πέντε σκέψεις ή εργασίες στη μνήμη εργασίας τους κάθε φορά, τονίζει.

Όμως, αν οι σκέψεις αυτές δεν περάσουν από μια εγκεφαλική διαδικασία που ονομάζεται κωδικοποίηση, προσθέτει, δεν θα αποθηκευτούν μόνιμα στη μακροπρόθεσμη μνήμη σας.

Η μνήμη λειτουργεί περίπου σαν το «σώσιμο», την «αποθήκευση» στον υπολογιστή, λέει ο Δρ Scott Small, διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου για τη Νόσο του Αλτσχάιμερ στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. «Αν κρατάτε σημειώσεις και κλείσετε τον υπολογιστή σας χωρίς αποθήκευση, οι σημειώσεις σας θα εξαφανιστούν για πάντα», λέει.

Η διαδικασία κωδικοποίησης περιλαμβάνει τη δημιουργία ουσιαστικών συνδέσεων μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων και απαιτεί άφθονη μνήμη εργασίας. Έτσι, εάν την ίδια στιγμή σας απασχολεί το να συστηθείτε σε κάποιον ή το να αποφασίσετε τι θα πείτε στη συνέχεια, ο εγκέφαλός σας δεν θα κωδικοποιήσει πληροφορίες όπως το νέο όνομα που ακούτε — και θα το ξεχάσετε αμέσως.

Όσο απογοητευτικό κι αν είναι αυτό τη στιγμή που συμβαίνει, στην πραγματικότητα είναι απαραίτητο για την καθημερινή μας λειτουργία, λέει η Lynne Reder, ομότιμη καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon.

Αν ο εγκέφαλός μας κωδικοποιούσε όλα όσα βλέπαμε, ακούγαμε, μυρίζαμε ή νιώθαμε, δεν θα μας έμεινε καθόλου λειτουργική μνήμη για πράγματα όπως το περπάτημα, η ομιλία ή η ακρόαση.

Πώς να αποθηκεύσετε κάτι στη μνήμη σας

Μερικές φορές είναι εύκολο να θυμόμαστε πληροφορίες, λέει ο Δρ Sha. Αν, για παράδειγμα, νιώσουμε ένα ισχυρό συναίσθημα, όπως φόβο ή πόνο, τη στιγμή που μαθαίνουμε κάτι, είναι πιο πιθανό να το θυμόμαστε αργότερα.

Υπάρχουν όμως και άλλα κόλπα και μέθοδοι, λένε οι ειδικοί, που μπορούν να μας βοηθήσουν να σώσουμε σκοπίμως τις αναμνήσεις μας μακροπρόθεσμα.

Επαναλάβετε και απαγγείλετε. Η επανάληψη πληροφοριών, ειδικά με νέους τρόπους, μπορεί να βοηθήσει στην αποθήκευση μιας πληροφορίας, λέει ο Ronald Davis, καθηγητής Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. Όταν ακούμε, βλέπουμε, απαγγέλλουμε δυνατά ή γράφουμε μια λέξη, έχουμε πολλές πιθανότητες να κωδικοποιήσουμε αυτή τη λέξη, χρησιμοποιώντας διαφορετικά μονοπάτια στον εγκέφαλο.

Μελέτες δείχνουν επίσης ότι το να γράφουμε τις νέες πληροφορίες με το χέρι – είτε σε χαρτί είτε σε tablet με ψηφιακή γραφίδα – μπορεί να ενεργοποιήσει περισσότερο τον εγκέφαλο από ό,τι η πληκτρολόγηση, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο τη μνήμη μας. Όσο περισσότερες φορές επαναλαμβάνουμε κάτι, τόσο πιο πιθανό είναι να το θυμόμαστε, λέει ο Δρ Davis.

Δώστε νόημα. Η ανάμνηση αυθαίρετων πληροφοριών μπορεί να είναι ιδιαίτερα δύσκολη, λέει η Δρ Reder. Γι’ αυτό μερικές φορές είναι πιο εύκολο να ανακαλέσουμε ονόματα που συνδέονται με χαρακτηριστικά ή ιδιότητες. Θα μπορούσαμε, π.χ. να θυμηθούμε ένα σκυλί που το λένε «Σκουριά», αν είχε γούνα στο χρώμα της σκουριάς. Μπορούμε, λοιπόν, να δοκιμάσουμε να κάνουμε κάποιους συσχετισμούς, με ένα πλαίσιο, μια εικόνα, μια ομοιοκαταληξία.

Τραγουδήστε το. Θυμόμαστε ευκολότερα κάτι, αν του δώσουμε ρυθμό, λέει η Δρ Sha. Είναι σαν τα «τζιγκλάκια» των διαφημίσεων, που κολλάνε στο μυαλό μας, ακόμη και αν δεν έχουμε αγοράσει ποτέ αυτό που διαφημίζουν.

Οι νευροεπιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν το φαινόμενο, αλλά η Δρ Sha λέει ότι ο συνδυασμός πληροφορίας-μελωδίας μπορεί να μετακινεί την πρώτη  σε διαφορετικά σημεία του εγκεφάλου, όπου είναι πιο πιθανό να «κολλήσει».

Δημιουργήστε μια οπτική ή συναισθηματική εικόνα. Αν προσπαθείτε να θυμηθείτε να κάνετε κάτι συγκεκριμένο, μπορεί να σας βοηθήσει το να φανταστείτε τον εαυτό σας να το κάνει ή το να σκεφτείτε πώς θα κάνει κάποιον να νιώσει.

Αν, για παράδειγμα, πρέπει να αγοράσετε ένα δώρο για την κόρη σας, μπορείτε να φανταστείτε τον εαυτό σας να αγοράζει το αντικείμενο ή να φανταστείτε πόσο χαρούμενη θα είναι όταν ανοίξει το δώρο.

Δώστε προτεραιότητα στον ύπνο και την άσκηση. Όπως συμβαίνει με πολλά πράγματα στη ζωή, είναι πιο δύσκολο να κωδικοποιείς νέες πληροφορίες όταν σου λείπει ύπνος, λέει ο Δρ Gallo.

Οι τακτικές δραστηριότητες όπως η αερόβια άσκηση, η άρση βαρών, οι διατάσεις ή ακόμη και οι σύντομοι περίπατοι μπορούν επίσης να ενισχύσουν τη μνήμη, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και με την πάροδο του χρόνου, λένε οι ειδικοί.

Το να διατηρείτε την καρδιά σας υγιή μέσω της άσκησης βοηθά να διατηρείτε και τον εγκέφαλό σας υγιή, τόνιζει ο Δρ Gallo. «Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να μεγαλώσετε με χάρη και να διατηρήσετε τη μνήμη σας σε άριστη κατάσταση σε κάθε στάδιο της ζωής σας».

-: NY Times

Φωτογραφία: iStock

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Χωρίς τη συναίνεση των γονιών η επικοινωνία των μαθητών με τους ψυχολόγους και τους κοινωνικούς λειτουργούς στα σχολεία