Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί μια από τις κυριότερες αιτίες νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως και χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη συμπτωμάτων από το αναπνευστικό σύστημα.
Το συχνότερο και πιο βασανιστικό σύμπτωμα της ΧΑΠ είναι η δύσπνοια που επιδεινώνεται στην άσκηση και οφείλεται σε απόφραξη των αεραγωγών και παγίδευση αέρα στους πνεύμονες.
Η δύσπνοια έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη δραστηριότητα του ασθενούς, τον περιορίζει στο σπίτι και οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο περαιτέρω επιδείνωσης της ήδη κακής φυσικής του κατάστασης που με τη σειρά της οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη μείωση της καθημερινής δραστηριότητας.
Το τελικό αποτέλεσμα είναι ο ασθενής να αδυνατεί να πραγματοποιήσει οποιοδήποτε έργο, ακόμη και να αυτοεξυπηρετηθεί. Αυτή η προοδευτική εγκατάσταση της αναπηρίας επιβαρύνει και την ψυχολογική κατάσταση του ασθενούς και επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα της ζωής του.
Έτσι λοιπόν ο ασθενής με ΧΑΠ, όπως και όλοι μας, είναι σημαντικό να ασκείται, πάντα φυσικά στο βαθμό των δυνατοτήτων του. Η συστηματική άσκηση:
- Βελτιώνει την καρδιοαναπνευστική λειτουργία
- Ενδυναμώνει το μυοσκελετικό σύστημα
- Βοηθά στον έλεγχο του σωματικού βάρους
- Βελτιώνει την ψυχολογική και συναισθηματική κατάσταση του ατόμου
Με αυτές τις βελτιώσεις ο ασθενής καθίσταται περισσότερο λειτουργικός και ικανότερος να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς του.
Μελέτες έχουν δείξει ότι όλοι ανεξαρτήτως οι ασθενείς με ΧΑΠ, ακόμη και εκείνοι με έντονα συμπτώματα και πολύ επηρεασμένη φυσική δραστηριότητα, ωφελούνται από την εφαρμογή προγραμμάτων άσκησης. Για τους ασθενείς αυτούς έχουν δημιουργηθεί ειδικά προγράμματα αποκατάστασης που περιλαμβάνουν άσκηση, εκπαίδευση και αλλαγή του τρόπου ζωής τους.
Εξατομικευμένο πρόγραμμα
Η άσκηση γίνεται με βάση ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων ενδυνάμωσης και αερόβιας άσκησης δομημένο πάνω στον κάθε ασθενή ανάλογα με τις ανάγκες του υπό την επίβλεψη ενός ειδικού και εκπαιδευμένου εργοφυσιολόγου.
Στην ομάδα αποκατάστασης συμμετέχουν επίσης φυσιοθεραπευτές που διδάσκουν στον ασθενή τεχνικές αναπνοής, ειδικοί διατροφολόγοι και ψυχολόγοι. Όλοι οι παραπάνω βρίσκονται υπό την επίβλεψη ενός ειδικού πνευμονολόγου που βελτιστοποιεί τη θεραπεία του ασθενούς και παρακολουθεί την πρόοδό του.
Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με ΧΑΠ που ασκούνται εμφανίζουν σημαντική βελτίωση των συμπτωμάτων και της ποιότητας ζωής τους, βιώνουν λιγότερες παροξύνσεις και έχουν καλύτερη επιβίωση.
Παρά τα ευεργετικά αποτελέσματα των προγραμμάτων αποκατάστασης, στη χώρα μας υπάρχουν παρά ελάχιστα κέντρα τα οποία υποστηρίζονται κυρίως από τις πανεπιστημιακές σχολές και, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δεν αποζημιώνονται και δεν χρηματοδοτούνται από το σύστημα υγείας. Τα υπάρχοντα προγράμματα σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών, αν σκεφτεί κανείς ότι η ΧΑΠ είναι η τρίτη αιτία νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως.
Ιστοσελίδα της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία μέσω των ομάδων εργασίας «ΧΑΠ» και «Φυσιολογία & Παθοφυσιολογία του Αναπνευστικού Συστήματος – Πνευμονική Κυκλοφορία – Αποκατάσταση» και την ευγενική υποστήριξη της βιοφαρμακευτικής εταιρείας Chiesi Hellas έχει δημιουργήσει μια ιστοσελίδα που ονομάζεται «Ζωή Με ΧΑΠ» (https://www.zoimehap.gr/) στην οποία οι ασθενείς μπορούν να παρακολουθήσουν ειδικά βίντεο με σκοπό να τους βοηθήσουν να ασκηθούν εντός του χώρου της οικίας τους.
Πρόκειται για ασκήσεις αναπνευστικών μυών αλλά και ασκήσεις ενδυνάμωσης. Πραγματοποιούνται με τον ασθενή σε καθιστή θέση προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος πτώσης ή τραυματισμού και να αυξηθεί η άνεσή του.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως για την πραγματοποίηση των ασκήσεων δεν απαιτείται ειδικός εξοπλισμός, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται απλά βάρη όπως μπουκάλια νερό ή κάποιο κοντάρι σκούπας προκειμένου να υπάρξει εκγύμναση των άκρων χωρίς όμως σημαντική επιβάρυνση με βάρος. Έτσι, η άσκηση είναι ασφαλής ακόμη και σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα. Σε όσους ασθενείς χρησιμοποιούν οξυγόνο οι ασκήσεις θα πρέπει να πραγματοποιούνται με ταυτόχρονη χορήγηση οξυγονοθεραπείας.
Το πρόγραμμα των ασκήσεων «Ζωή με ΧΑΠ» είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο. Παρότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει ένα πλήρες πρόγραμμα αποκατάστασης, είναι ένας πρώτος απλός τρόπος να αυξηθεί η φυσική δραστηριότητα των ασθενών και μπορεί να προταθεί από τους θεράποντες πνευμονολόγους. Στόχος είναι πάντα να σπάσει ο φαύλος κύκλος της καθιστικής ζωής και της κακής φυσικής κατάστασης, βελτιώνοντας τελικά την καθημερινότητα και την ποιότητα της ζωής των ασθενών με ΧΑΠ.
Ανδριάνα Ι Παπαϊωάννου Επίκουρη Καθηγήτρια Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ Α Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, Ν.Ν.Θ.Α. «Η Σωτηρία»
