Οι καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις ιστορικά στηρίζονται στη χρήση της μηχανής εξωσωματικής κυκλοφορίας, η οποία επιτρέπει την παράκαμψη της καρδιάς και των πνευμόνων, με ό,τι δυνητικές επιπλοκές και επιβάρυνση για τον ασθενή αυτό συνεπάγεται.
Απάντηση σε αυτό το πρόβλημα έδωσε η τεχνική της πάλλουσας καρδιάς, κατά την οποία η καρδιά παραμένει σε λειτουργία καθ’ όλη τη διάρκεια του χειρουργείου.
Η τεχνική αυτή επιτρέπει την πραγματοποίηση επεμβάσεων δίχως την απομόνωση της καρδιάς, καθιστώντας τις επεμβάσεις παράκαμψης των στενωμένων ή αποφραγμένων αγγείων (το γνωστό bypass), υπόθεση ρουτίνας.
Στη συνέχεια παρατίθενται οι απαντήσεις στα κυριότερα ερωτήματα για την τεχνική αυτή.
Τι είναι η τεχνική της πάλλουσας καρδιάς και σε τι διαφέρει από τη συμβατικές καρδιοχειρουργικές προσεγγίσεις;
Στις συμβατικές καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, η μηχανή εξωσωματικής κυκλοφορίας συνδέεται μέσω σωλήνων με τα μεγάλα αγγεία του ασθενούς. Ως αποτέλεσμα, η καρδιά και οι πνεύμονες απομονώνονται και η λειτουργία τους υποκαθίσταται μηχανικά.
Το αίμα που κανονικά θα περνούσε μέσα από την καρδιά διοχετεύεται στη μηχανή της εξωσωματικής κυκλοφορίας, φιλτράρεται, οξυγονώνεται και στη συνέχεια επιστρέφει στο σώμα μέσω της αορτής.
Αντίθετα, με την τεχνική της πάλλουσας καρδιάς, η σύνδεση με την μηχανή εξωσωματικής κυκλοφορίας αποφεύγεται και η καρδιά και οι πνεύμονες παραμένουν διαρκώς σε λειτουργία.
Με τη χρήση εξελιγμένων χειρουργικών εργαλείων (τους λεγόμενους σταθεροποιητές) ακινητοποιούμε τα αγγεία της καρδιάς στα επιλεγμένα σημεία για επαναιμάτωση. Λαμβάνουμε επίσης μοσχεύματα από τον ίδιο τον ασθενή για να παρακάμψουμε (bypass) τα στενωμένα αγγεία.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της τεχνικής της πάλλουσας καρδιάς;
Το βασικό πλεονέκτημα είναι η αποφυγή χρήσης της συσκευής εξωσωματικής κυκλοφορίας, η οποία μπορεί να προκαλέσει πολλές και σοβαρές επιπλοκές:
- Η επαφή του αίματος με τους σωλήνες της μηχανής μπορεί να πυροδοτήσει φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού. Η συνέπεια μπορεί να είναι δυνητικές επιπλοκές, όπως βλάβες σε διάφορα όργανα (λ.χ. νεφρούς, πνεύμονες, ήπαρ, εγκέφαλος).
- Το οξειδωτικό στρες από την επαναιμάτωση της καρδιάς μετά τη διακοπή της λειτουργίας της και την πλήρη ισχαιμία, μπορεί να προκαλέσει βλάβες στην ίδια.
- Η σύνδεση των σωλήνων της μηχανής με τα μεγάλα αγγεία μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό και αιμορραγία στα σημεία επαφής
- Η μηχανή διατηρεί χαμηλή αρτηριακή πίεση, με συνέπεια να ελαττώνεται η αιμάτωση του εγκεφάλου.
Με την τεχνική της πάλλουσας καρδιάς, οι παραπάνω επιπλοκές αποφεύγονται. Επιπλέον, ο ασθενής αναρρώνει ταχύτερα και με λιγότερη επιβάρυνση. Ως εκ τούτου, ο χρόνος παραμονής στο χειρουργείο, στη ΜΕΘ και στο νοσοκομείο γενικότερα μειώνεται δραστικά. Ο ασθενής κινητοποιείται από την πρώτη μέρα και η επάνοδος στην καθημερινότητά του επιτυγχάνεται πιο εύκολα και πιο άμεσα.
Σε ποιες επεμβάσεις εφαρμόζεται ιδανικά η τεχνική της πάλλουσας καρδιάς;
Η τεχνική της πάλλουσας καρδιάς έχει βρει πρόσφορο έδαφος στις επεμβάσεις παράκαμψης των αποφραγμένων ή στενωμένων αγγείων της καρδιάς (στεφανιαία παράκαμψη ή αλλιώς bypass). Και αυτό διότι τα εν λόγω αγγεία βρίσκονται στην επιφάνεια, γεγονός που διευκολύνει την παρέμβασή μας με την συγκεκριμένη προσέγγιση.
Ποιοι ασθενείς ωφελούνται περισσότερο από την τεχνική της πάλλουσας καρδιάς;
Η μέθοδος ενδείκνυται για ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια που όμως είναι υψηλού χειρουργικού κινδύνου. Αυτό σημαίνει ότι έχουν χαμηλό κλάσμα εξώθησης και επομένως δεν έχουν τη δυνατότητα να σταματήσει η καρδιά τους για μερικές ώρες. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ασθενείς που ωφελούνται περισσότερο είναι:
- Άτομα ηλικίας άνω των 75 ετών
- Ασθενείς με αθηρωματική αορτή
- Πάσχοντες από χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
- Οι ασθενείς με διαβήτη
- Οι νεφροπαθείς
- Οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιαιμοπεταλλιακή αγωγή
- Οι πάσχοντες από περιφερική αγγειοπάθεια
- Οι ασθενείς που δεν δέχονται μετάγγιση αίματος
- Όσοι χρειάζονται επανεπεμβάσεις
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την επιτυχία μιας επέμβασης με πάλλουσα καρδιά;
Η τεχνική της πάλλουσας καρδιάς έχει πολύ μεγάλη περίοδο εκμάθησης. Επομένως, το αποτέλεσμα μιας επέμβασης συνδέεται ευθέως με την εμπειρία του χειρουργού και της ομάδας του, οι οποίοι θα πρέπει να υποστηρίζονται από ένα μεγάλο και εξειδικευμένο κέντρο που διαθέτει όλες τις απαραίτητες υποδομές, όπως είναι το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Ο Δρ. Βασίλειος N. Κωτσής είναι καρδιοχειρουργός, διευθυντής της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής & Κέντρου Χειρουργικής Πάλλουσας Καρδιάς στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών
Φωτογραφία: iStock
