Η απώλεια της μνήμης δεν είναι το κύριο σύμπτωμα, ούτε η νόσος Αλτσχάιμερ η αιτία στα περισσότερα περιστατικά.
Αν νομίζετε ότι η άνοια είναι ένα πρόβλημα που αφορά μόνο τους ηλικιωμένους, ξανασκεφθείτε το. Μπορεί να εκδηλωθεί και σε νέους, ακόμα και σε 30άρηδες, απλώς τα συμπτώματα και οι αιτίες διαφέρουν σημαντικά σε σύγκριση με ό,τι ισχύει για την τρίτη ηλικία.
Σύμφωνα με τα υπάρχοντα επιδημιολογικά δεδομένα, από τα 55 εκατομμύρια πασχόντων από άνοια που ζουν στον πλανήτη, τα 3,9 εκατομμύρια έχουν ηλικία 30-64 ετών.
Αυτό σημαίνει ότι το 7% των πασχόντων έχουν νεανική άνοια ή άνοια πρώιμης έναρξης, όπως λέγεται. Αν το ποσοστό αυτό ισχύει και για τη χώρα μας, σημαίνει ότι από τους 160.000 με άνοια στην Ελλάδα, περισσότεροι από 11.000 έχουν τη νεανική μορφή της!
Όπως αναφέρει ο βρετανικός οργανισμός Dementia UK, η νεανική άνοια συχνά καθυστερεί πολύ να διαγνωστεί. Κατά μέσον όρο οι ασθενείς πρέπει να δουν από δύο έως και πέντε διαφορετικούς γιατρούς πριν μάθουν τι έχουν.
Επιπλέον, στους νεαρούς πάσχοντες ο μέσος χρόνος έως τη διάγνωση είναι 4,4 χρόνια. Στους ηλικιωμένους ασθενείς όμως, ο χρόνος που απαιτείται είναι ο μισός.
Τα απρόσμενα συμπτώματα
Το φαινόμενο αυτό αποδίδεται σε δύο κρίσιμους παράγοντες. Κατ’ αρχάς, οι νεαροί πάσχοντες συνήθως δεν έχουν ως κύριο πρόβλημα κάποιο κλασικό σύμπτωμα άνοιας, όπως η σταδιακή διαταραχή της μνήμης. Σε αυτούς είναι πολύ συχνότερες οι αλλαγές:
- Στην προσωπικότητα
- Τη συμπεριφορά
- Τη γλώσσα
- Την κοινωνική λειτουργικότητα
- Τις σχέσεις τους με άλλα άτομα
- Τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής
- Την ψυχική διάθεση (μπορεί π.χ. να παρουσιάσουν κατάθλιψη ή άγχος)
- Την ικανότητα συγκέντρωσης
- Τη λήψη αποφάσεων και την επίλυση προβλημάτων
- Την όραση και την αντίληψη του χώρου
Ακόμα χειρότερα, δε, οι ασθενείς μπορεί να μην αντιληφθούν αυτές τις αλλαγές στον εαυτό τους. Ή μπορεί να διστάζουν να τις αποδεχθούν. Το επακόλουθο είναι συχνά να αναβάλλουν την επίσκεψη στον γιατρό, καθυστερώντας τη διάγνωση.
Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι ούτε οι γιατροί γνωρίζουν την νεανική άνοια τόσο καλά όσο εκείνη των ηλικιωμένων. Έτσι, μπορεί να αποδώσουν τα συμπτώματα των ασθενών σε άλλες αιτίες, λ.χ. στο στρες ή στην εμμηνόπαυση.
Οι πιθανές αιτίες
Η νεανική άνοια διαφέρει σημαντικά και ως προς τις αιτίες της. Η νόσος Αλτσχάιμερ ευθύνεται γι’ αυτήν μόνο στο ένα τρίτο των περιπτώσεων. Στους ηλικιωμένους όμως είναι η αιτία στο τουλάχιστον 60% των κρουσμάτων.
Η δεύτερη συχνότερη μορφή νεανικής άνοιας είναι η αγγειακή. Αντιπροσωπεύει το 20% των περιστατικών. Ακολουθεί η κροταφογναθική, που ευθύνεται για το περίπου 12% των περιστατικών. Το αντίστοιχο ποσοστό στους ηλικιωμένους ασθενείς είναι μόλις 2%. Επιπλέον, η κροταφογναθική άνοια εκδηλώνεται πιο συχνά στις ηλικίες 45-65 ετών. Στο 40% των περιπτώσεων, υπάρχει οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
Το περίπου 10% των περιστατικών νεανικής άνοιας προκαλούνται από έλλειψη της βιταμίνης Β1. Αυτή συνήθως σχετίζεται με την κατάχρηση αλκοόλ και το λεγόμενο σύνδρομο Κορσακώφ (Korsakoff).
Τέλος, σημαντικό ποσοστό νεαρών ασθενών (έως και το 20%) έχουν άλλες, πιο σπάνιες μορφές άνοιας, ακόμα και κληρονομικές.
Όποια κι αν είναι η αιτία, η ακριβής και έγκαιρη διάγνωση έχει ζωτική σημασία, ώστε να αρχίζει αμέσως η απαιτούμενη φροντίδα των ασθενών. Επομένως οι νεαροί και οι μεσήλικες που παρατηρούν ύποπτα συμπτώματα στον εαυτό τους, καλό είναι να συμβουλεύονται δίχως καθυστέρηση έναν γιατρό.
Φωτογραφία: iStock
