Η νόσος Αλτσχάιμερ «αποτυπώνεται» στα μάτια πολύ πριν αρχίσουν τα συμπτώματά της

Η νόσος Αλτσχάιμερ προκαλεί χαρακτηριστικές αλλοιώσεις σε ιστούς των ματιών, πολλά χρόνια πριν αναπτύξει ένας ασθενής τα χαρακτηριστικά συμπτώματά της, αναφέρουν επιστήμονες από τις ΗΠΑ.

Στην μεγαλύτερη έως σήμερα έρευνα του είδους, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως οι αλλοιώσεις αυτές θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για πρώιμη διάγνωση της νόσου. Θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της πορείας της υγείας των ασθενών.

«Τα μάτια είναι το παράθυρο του εγκεφάλου», δήλωσε η οφθαλμίατρος Dr. Christine Greer, διευθύντρια Ιατρικής Αγωγής στο Ινστιτούτο Νευροεκφυλιστικών Νόσων του Boca Raton, στην Φλόριντα. «Μπορούμε να ελέγξουμε απ’ ευθείας το νευρικό σύστημα, κοιτάζοντας στο πίσω μέρος του ματιού, προς τον αμφιβληστροειδή χιτώνα και το οπτικό νεύρο».

Οι ερευνητές αναζητούν εδώ και χρόνια τρόπους πρώιμης διάγνωσης της νόσου Αλτσχάιμερ. Αυτό που έχουν διαπιστώσει είναι ότι αρχίζει αρκετές δεκαετίες πριν εκδηλωθεί. Επομένως υπάρχει ένα περιθώριο να παρέμβει κανείς για να την καθυστερήσει, τουλάχιστον. Θα μπορούσε, λ.χ., να κάνει ωφέλιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής του.

Το κλειδί, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι να βρουν έναν μην επεμβατικό τρόπο διάγνωσης. Τα μάτια θα μπορούσαν να είναι μία τέτοια επιλογή, δεδομένου ότι ήδη επιτρέπουν την ανίχνευση άλλων συστηματικών παθήσεων, όπως η υπέρταση και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Η νέα μελέτη

Για να εξακριβώσουν αν αυτό ισχύει, οι επιστήμονες εξέτασαν ιστούς από τους αμφιβληστροειδείς και τον εγκέφαλο 86 εθελοντών. Οι άνθρωποι αυτοί είχαν δωρίσει μετά θάνατον το σώμα τους στην επιστήμη. Όσο ζούσαν, είχαν διαφορετικού βαθμού νοητικές λειτουργίες. Άλλοι είχαν νόσο Αλτσχάιμερ, άλλοι ήπια νοητική διαταραχή και κάποιοι ήσαν υγιείς.

Τα ευρήματα της ανάλυσης δημοσιεύθηκαν στην ιατρική επιθεώρηση Acta Neuropathologica. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, στους αμφιβληστροειδείς χιτώνες των θανόντων με νόσο Αλτσχάιμερ υπήρχαν χαρακτηριστικές αλλοιώσεις.

Στην πραγματικότητα, εντόπισαν στην περιφέρεια του αμφιβληστροειδούς που βρίσκεται πιο κοντά στον εγκέφαλο, ατροφία των ιστών και φλεγμονή στα κύτταρα. Όσο εντονότερη ήταν η ατροφία και η φλεγμονή, τόσο χειρότερη ήταν η νοητική κατάσταση των θανόντων.

«Η μελέτη μας είναι η πρώτη που ανέλυσε τις μοριακές, κυτταρικές και δομικές επιδράσεις της νόσου Αλτσχάιμερ στον αμφιβληστροειδή χιτώνα ανθρώπων», δήλωσε η επιβλέπουσα ερευνήτρια Dr. Maya Koronyo-Hamaoui, καθηγήτρια Νευροχειρουργικής στο ακαδημαϊκό κέντρο Cedars-Sinai στο Λος Άντζελες.

Είναι επίσης η πρώτη που εξέτασε πως σχετίζονται οι αλλαγές αυτές με την κατάσταση του εγκεφάλου, πρόσθεσε.

Λιγότερα κύτταρα επιδιόρθωσης

Όπως εξήγησε, οι αλλοιώσεις που εντοπίστηκαν στους αμφιβληστροειδείς των θανόντων συσχετίζονταν με τον ενδορινικό και τον κροταφικό φλοιό. Πρόκειται για δομές του εγκεφάλου που παίζουν ρόλο:

• Στη μνήμη
• Στην πλοήγηση
• Στην αντίληψη του χρόνου

Η νέα έρευνα έδειξε ακόμα ότι στους θανόντες που είχαν νόσο Αλτσχάιμερ όσο ζούσαν, ήταν μειωμένα κατά 80% τα μικρογλοιακά κύτταρα.

Τα κύτταρα αυτά είναι τα μικρότερα στο κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος, νωτιαίος μυελός). Ο ρόλος τους είναι να επιδιορθώνουν και να συντηρούν άλλα κύτταρα.

Μεταξύ άλλων πρέπει να απαλλάσσουν τα κύτταρα του εγκεφάλου και του αμφιβληστροειδούς από τις συσσωρεύσεις μιας παθολογικής πρωτεΐνης που λέγεται β-αμυλοειδές. Η συσσώρευσή της είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νόσου Αλτσχάιμερ.

Τα ευρήματα αυτά μπορεί τελικά να οδηγήσουν στην ανάπτυξη νέων διαγνωστικών τεχνικών, που θα επιτρέπουν την πρωιμότερη ανίχνευση της νόσου, λένε οι ερευνητές.

Φωτογραφία: iStock