Μπετόβεν: Τούφες από τα μαλλιά του έλυσαν το μυστήριο του θανάτου του

Έχουν περάσει 196 χρόνια από τότε που ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (ή πιο σωστά Λούντβιχ φαν Μπέετοβεν, όπως τον προφέρουν οι Γερμανοί) άφησε την τελευταία του πνοή στη Βιέννη, όπου ζούσε.

Το 1802, περίπου 25 χρόνια νωρίτερα, είχε στείλει επιστολή τους αδελφούς του με την οποία τους παρακαλούσε να αναζητήσουν τους γιατρούς του, μετά τον θάνατό του. Στόχος του ήταν να μάθουν ποια ήταν η φύση της ασθενείας του, που του κόστιζε την ακοή του.

Οι γιατροί ποτέ δεν βρίσκονταν πιο κοντά απ’ ό,τι σήμερα, στο να εκπληρώσουν αυτή την επιθυμία, - η έγκυρη επιστημονική επιθεώρηση Nature.  Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Κέιμπριτζ και άλλα ερευνητικά κέντρα κατόρθωσαν να εξαγάγουν γενετικό υλικό από μία τούφα μαλλιά, που πιστεύεται ότι ανήκει στον Μπετόβεν.

Οι προγενέστερες απόπειρες να εξαχθεί DNA από το κρανίο ή το τριχωτό της κεφαλής του είχαν αποτύχει. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, όμως, εξελίχθηκε πολύ η τεχνολογία αλληλούχισης του DNA από υπεραιωνόβια δείγματα. Και έτσι, πέτυχαν το έως πρότινος ακατόρθωτο.

Δυστυχώς, η ανάλυσή τους δεν αποκαλύπτει κάτι για την απώλεια της ακοής του σπουδαίου κλασικού συνθέτη. Αποκαλύπτει όμως ότι ο Μπετόβεν πιθανώς πέθανε  από ηπατική νόσο, την οποία προκάλεσε συνδυασμός παραγόντων.

Η τέλεια καταιγίδα

Τα νέα ευρήματα δημοσιεύονται στην ιατρική επιθεώρηση Current Biology. Όπως εξηγούν οι ερευνητές, η ηπατοπάθειά του προκλήθηκε από συνδυασμό:

• Ιογενούς ηπατίτιδας
• Κατανάλωσης αλκοόλ
• Γενετικών παραγόντων

«Ήταν η τέλεια καταιγίδα», δήλωσε χαρακτηριστικά ο επικεφαλής ερευνητής Tristan James Alexander Begg, από το Τμήμα Αρχαιολογίας του Κέιμπριτζ.

Όπως γράφουν οι ερευνητές, το DNA του έδειξε ότι ο Μπετόβεν έφερε δύο κόπιες από μία συγκεκριμένη παραλλαγή του γονιδίου PNPLA3. Το γονίδιο αυτό σχετίζεται με την κίρρωση του ήπατος.

Έφερε επίσης μεμονωμένες κόπιες από δύο παραλλαγές του γονιδίου HFE που προκαλεί κληρονομική αιμοχρωμάτωση. Η πάθηση αυτή προκαλεί βλάβες στο ήπαρ.

«Τα ευρήματα αυτά είναι πολύ σημαντικά», τόνισε ο κ. Begg. Και αυτό διότι υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες ότι ο Μπετόβεν έπινε πολύ, ιδίως τον χρόνο πριν τον θάνατό του. Η υπερκατανάλωση αλκοόλ όμως ήταν ολέθρια για το ήδη βαριά άρρωστο ήπαρ του.

Το DNA από τα μαλλιά του περιείχε επίσης θραύσματα από τον ιό της ηπατίτιδας Β. Ο ιός αυτός επίσης προκαλεί ηπατικές βλάβες. «Δεν γνωρίζουμε πότε ή πώς μολύνθηκε από τον ιό. Υποψιαζόμαστε, όμως, ότι είχε μία χρόνια, λανθάνουσα (ανενεργή) λοίμωξης που ενεργοποιήθηκε εκ νέου τους μήνες πριν τον θάνατό του», ανέφερε ο κ. Begg.

Μυστήριο η κώφωση

Τα προαναφερθέντα ευρήματα συμφωνούν με τα υπάρχοντα ιστορικά στοιχεία για την πορεία του προς τον θάνατο. Τον Δεκέμβριο του 1826, ο Μπετόβεν είχε ραγδαία εξέλιξη. Ανέπτυξε ίκτερο και οιδήματα (πρήξιμο) στα άκρα του. Και τα δύο είναι ενδείξεις ηπατικής ανεπάρκειας. Έπεσε στο κρεβάτι όπου παρέμεινε κλινήρη έως τον θάνατό του στις 26 Μαρτίου 1827.

Εκείνο, όμως, που δεν κατόρθωσε να αποκαλύψει (ούτε) η νέα έρευνα είναι η αιτία της απώλειας ακοής του Μπετόβεν. Οι ερευνητές αναζήτησαν γενετικά ίχνη πολλών ασθενειών που πλήττουν την ακοή. Μεταξύ άλλων αναζήτησαν γονίδια για τον λύκο και για τη νόσο Paget.

Υπήρξαν κάποιοι γενετικοί δείκτες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο αναπτύξεως λύκου, αλλά η νόσος δεν οδηγεί πάντοτε στην απώλεια της ακοής. Ούτε τα ευρήματα ήταν τόσο ισχυρά ώστε να θεωρηθεί σίγουρη αιτία.

Φωτογραφία: iStock