Τι ευρήματα έχουν οι ασθενείς στις εργαστηριακές εξετάσεις. Ποια είναι τα συμπτώματά τους. Πως επιβεβαιώνεται η διάγνωση. Ποια φάρμακα δεν συνιστώνται για το σύνδρομο που ονομάστηκε ανοσολογικής αρχής θρομβωτική θρομβοπενία μετά από εμβολιασμό (VITT).
Αναλυτικά δεδομένα για την διαταραχή στην πήξη του αίματος, που παρατηρείται σε μερικούς (ελάχιστους) ανθρώπους έπειτα από τον εμβολιασμό έναντι της λοίμωξης που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός, ανακοίνωσαν επιστήμονες από τις ΗΠΑ.
Οι επισημάνσεις τους δημοσιεύθηκαν στην κορυφαία ιατρική επιθεώρηση New England Journal of Medicine (NEJM). Αφορούν την ταυτόχρονη εμφάνιση θρομβοπενίας (χαμηλά αιμοπετάλια) με θρομβώσεις. Είναι ένα νέο σύνδρομο, που εκδηλώνεται 5-24 ημέρες έπειτα από τον εμβολιασμό με εμβόλια έναντι του κορωνοϊού που περιέχουν αδενοϊό.
Διαβάστε ακόμα ΕΚΠΑ: Τι γνωρίζουμε για τις θρομβώσεις με εμβόλια που περιέχουν αδενοϊούς
Οι καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) Ευστάθιος Καστρίτης και Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης ΕΚΠΑ) συνοψίζουν τα δεδομένα αυτά.
Συνολικά, η NEJM δημοσιεύει τρεις ανεξάρτητες περιγραφές 39 ατόμων που παρουσίασαν αυτό το σύνδρομο. Όλοι τους είχαν κάνει την πρώτη δόση από το εμβόλιο ChAdOx1 nCoV-19 (το εμβόλιο της AstraZeneca). Είναι ένα εμβόλιο με ανασυνδυασμένο αδενοϊό-φορέα από χιμπατζή που κωδικοποιεί την πρωτεΐνη-ακίδα του SARS -CoV-2 (νέος κορωνοϊός). Αυτά τα άτομα ήταν υγιή. Πολύ λίγοι είχαν γνωστό ιστορικό προηγούμενο θρόμβωσης ή προθρομβωτικής διάθεσης.
Τα σημεία εκδήλωσης
Οι περισσότεροι ασθενείς σε αυτές τις αναφορές ήταν γυναίκες ηλικίας κάτω των 50 ετών. Μερικές λάμβαναν οιστρογόνα με τη μορφή της ορμονικής θεραπείας υποκατάστασης ή αντισυλληπτικών από το στόμα.
Σε μεγάλο ποσοστό ασθενών, οι θρομβώσεις αναπτύχθηκαν σε ασυνήθεις περιοχές όπως:
- Οι εγκεφαλικές φλέβες
- Οι ηπατικές φλέβες
- Η σπληνική και η πυλαία φλέβα
Υπήρξαν όμως και ασθενείς που παρουσίασαν:
- Θρομβώσεις στις φλέβες των κάτω άκρων
- Πνευμονική εμβολή
- Οξείες αρτηριακές θρομβώσεις
Εργαστηριακά ευρήματα και έκβαση
Οι εργαστηριακές εξετάσεις που έγιναν στους ασθενείς είχαν ευρήματα συμβατά με γενικευμένη, μη ελεγχόμενη ενεργοποίηση του μηχανισμού πήξης του αίματος. Ειδικότερα, οι ασθενείς είχαν:
- Χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων
- Υψηλά επίπεδα D-Dimers (είναι προϊόντα της αποδόμησης των θρόμβων)
- Μείωση του ινωδογόνου
Οι διάμεσοι αριθμοί αιμοπεταλίων κατά τη διάγνωση ήταν περίπου 20.000 έως 30.000 ανά κυβικό χιλιοστόμετρο. Οι φυσιολογικές τιμές τους είναι πάνω από 150.000, επισημαίνουν οι ειδικοί του ΕΚΠΑ.
Ποσοστό περίπου 40% των ασθενών έχασαν τη ζωή τους. Σε μερικές περιπτώσεις η αιτία θανάτου ήταν ισχαιμική εγκεφαλική βλάβη, υπερκείμενη αιμορραγία ή και οι δύο καταστάσεις. Συχνά είχε προηγηθεί χορήγηση αντιπηκτικών.
Το σύνδρομο VITT
Ο συνδυασμός θρόμβωσης και θρομβοπενίας οδήγησε αρχικά στη διάγνωση της προκαλούμενης από ηπαρίνη θρομβοπενίας. Πρόκειται για ένα σύνδρομο που αναπτύσσεται μετά από χορήγηση ηπαρίνης. Η ηπαρίνη είναι ένα αντιπηκτικό που χρησιμοποιείται ευρέως, εξηγούν οι γιατροί του ΕΚΠΑ.
Ωστόσο, κανένας από τους 39 ασθενείς δεν είχε γνωστή έκθεση στην ηπαρίνη πριν εκδηλώσουν τις θρομβώσεις σε συνδυασμό με την θρομβοπενία τους. Έτσι, το σύνδρομό τους ονομάστηκε vaccine induced immune thrombotic thrombocytopenia (VITT). Στα ελληνικά αποδίδεται ως ανοσολογικής αρχής θρομβωτική θρομβοπενία μετά από εμβολιασμό.
Αντισώματα κατά του PF4
Ένα χαρακτηριστικό εύρημα στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων είναι η παρουσία αντισωμάτων έναντι του παράγοντα 4 των αιμοπεταλίων (PF4). Σε αντίθεση με την προκαλούμενη από ηπαρίνη θρομβοπενία, το αντίσωμα συνδέεται με τον παράγοντα PF4 εν τη απουσία ηπαρίνης.
Αυτό το μοτίβο είναι συμβατό με μια «άτυπη» ή «αυτοάνοση» θρομβοπενία, στην οποία αναπτύσσονται θρόμβοι χωρίς προηγούμενη έκθεση στην ηπαρίνη. Επιπλέον η κατανομή των θρόμβων σε αυτές τις δύο καταστάσεις διαφέρει, αναφέρουν οι καθηγητές του ΕΚΠΑ.
Με βάση αυτές τις αναφορές, η διάγνωση της θρομβωτικής θρομβοπενίας μετά από εμβολιασμό (VITT) πρέπει να επιβεβαιώνεται με ειδικό τεστ. Επομένως, δεν είναι κατάλληλες οι ταχείες δοκιμασίες που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση θρομβοπενίας από ηπαρίνη.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Συμπτώματα τα οποία πρέπει να έχει κάποιος υπόψη του είναι:
- Δύσπνοια
- Άλγος (πόνος) στο θώρακα
- Οίδημα (πρήξιμο) στα κάτω άκρα
- Κοιλιακό άλγος
- Κεφαλαλγία (πονοκέφαλος)
- Θάμβος οράσεως (θολή όραση)
- Πετέχειες (μικρές κόκκινες κηλίδες) στο δέρμα
Η αντιμετώπιση
Οι ειδικοί του ΕΚΠΑ τονίζουν πως τα δεδομένα είναι ακόμα σχετικά περιορισμένα όσον αφορά την αντιμετώπιση της θρομβοπενίας με θρομβώσεις. Ωστόσο η χορήγηση ενδοφλέβιας ανοσοσφαιρίνης και η κορτιζόνη σε υψηλές δόσεις, μπορούν να βελτιώσουν τον αριθμό των αιμοπεταλίων μέσα σε λίγες ημέρες. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να περιοριστεί ο κίνδυνος αιμορραγίας, ιδίως όταν αρχίζει η αντιπηκτική αγωγή.
Παρόλο που η κατάσταση χαρακτηρίζεται από χαμηλά αιμοπετάλια, η χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής μπορεί να σταματήσει την αλυσιδωτή ενεργοποίηση των μηχανισμών της πήξης.
Ωστόσο, είναι προτιμότερο να ΜΗΝ χορηγηθούν ως αντιπηκτική αγωγή ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους. Συνιστώνται διαφορετικής κατηγορίας αντιπηκτικά, μη ηπαρινικά, όπως αυτά που χορηγούνται στην θεραπεία της θρομβοπενίας που προκαλείται από την ηπαρίνη. Πρέπει επίσης να αποφεύγεται η χορήγηση αιμοπεταλίων, διότι μπορεί να ενεργοποιηθεί περαιτέρω το σύνδρομο.
Με βάση την εμπειρία που αποκτάται αναμένεται ότι το υψηλό ποσοστό θνησιμότητας που σχετίζεται με αυτό το σύνδρομο θα μειωθεί σημαντικά, λόγω της πιο έγκαιρης αναγνώρισης και της κατάλληλης αντιμετώπισης, τονίζουν οι καθηγητές του ΕΚΠΑ.