Γιατί ένα παιδί βρίζει; Για να μιμηθεί; Επειδή μεγάλωσε; Ή επειδή θέλει να τραβήξει την προσοχή μας; «Ναι σε όλα!» απαντά η παιδοψυχολόγος κ. Χρύσα Βαλαμουτοπούλου και συνεχίζει: «Ένα παιδί μπορεί να χρησιμοποιεί κακές λέξεις γιατί μεγαλώνει και μαθαίνει μέσω της μίμησης να τις εντάσσει στο λεξιλόγιο του, αλλά και γιατί η συναισθηματική ένταση που ενέχουν οι λέξεις αυτές πάντα τραβούν την προσοχή των μεγάλων!». Ας δούμε ποιες πρέπει να είναι οι δικές μας αντιδράσεις.
Ποια πρέπει να είναι η αντίδρασή μας όταν ακούσουμε την πρώτη βρισιά;
«Η πρώτη βρισιά σίγουρα μας βρίσκει απροετοίμαστους. Ωστόσο, η αντίδραση μας θα είναι καταλυτική και θα κρίνει αν τελικά η καλή λέξη θα γίνει συνήθεια ή όχι. Είναι καλό λοιπόν, να μην δείξουμε τη δυσφορία ή τον θυμό μας και να προσπεράσουμε διακριτικά το άκουσμα αυτό. Αν το παιδί είναι κάτω των 5 ετών, δεν κάνει συνειδητή χρήση της λέξης για αυτό αναμένουμε να αποθαρρυνθεί εφόσον αντιληφθεί ότι δεν τραβά την προσοχή μας. Υπομονή, μια λέξη είναι θα περάσει! Αν το παιδί είναι άνω των 6-7 ετών μπορεί να κατανοήσει τη σημασιολογία της λέξης, άρα θα μπορούσαμε να του εξηγήσουμε τι σημαίνει και πως αισθάνονται οι γύρω που την ακούνε. Η πρώτη βρισιά είναι καλό να μην ακολουθείται από τιμωρία, ούτε από ιδιαίτερη ενασχόληση από την πλευρά του γονέα.»
Κάποιοι γονείς γελάνε κάθε φορά που το παιδί βρίζει. Πόσο λάθος είναι αυτό και γιατί;
«Το γέλιο σημαίνει διασκέδαση κι αποδοχή. Όταν λοιπόν ένα παιδί βρίζει και η αντίδραση είναι το γέλιο, τότε το μήνυμα που λαμβάνει είναι ότι αυτό προκαλεί ευδιαθεσία. Οτιδήποτε προκαλεί ευδιαθεσία, είναι καλό σωστά; Άρα, οι βρισιές είναι κάτι καλό. Θα θέλατε το παιδί σας να ερμηνεύσει με αυτό τον τρόπο το γέλιο σας για να νιώθει αποδεκτό;»
Πώς πρέπει να αντιδράσουμε αν η βρισιά έχει… εμάς ως αποδέκτες;
«Το σημαντικότερο μέσο που έχουμε στα χέρια μας για την διαπαιδαγώγηση του παιδιού μας είναι η μεταξύ μας επικοινωνία. Είναι χρήσιμο να επικοινωνήσετε τα συναισθήματα σας όταν το παιδί σας απευθύνει μια κακή λέξη. Μπορείτε να πείτε: «Μου ακούγεσαι πολύ θυμωμένος. Θα ήθελες να συζητήσουμε αυτό που σε απασχολεί; Μήπως έκανα κάτι που σε θύμωσε;». Κατόπιν, μπορείτε να μοιραστείτε και το δικό σας συναίσθημα στο άκουσμα αυτής της λέξης. Θα βοηθούσε να βρείτε μαζί τρόπους έκφρασης του θυμού οι οποίοι να μην προσβάλλουν ή να υποτιμούν τον διπλανό μας. Τέλος, είναι ώρα για περισυλλογή. Σκεφτείτε πώς εκφράζετε εσείς τον θυμό σας; Μήπως το παιδί σας μιμείται εσάς;»
Το ρωτάμε αν καταλαβαίνει τι σημαίνει η… λέξη που χρησιμοποιεί;
«Σε παιδιά ηλικίας άνω των 6 ετών θα ήταν χρήσιμο να ρωτήσουμε αν γνωρίζει τη σημασία της λέξης. Αν δεν γνωρίζει, εξηγούμε με λόγια απλά που να ανταποκρίνονται στην ηλικία του παιδιού.»
Τι κάνουμε αν μας ζητήσει να του… εξηγήσουμε τι σημαίνει κάποια βρισιά;
«Προσπαθήστε να μην νιώθετε άβολα όταν χρειάζεται να εξηγήσετε μια κακιά λέξη. Όσο πιο πολύ δείξετε τη συναισθηματική σας ένταση, τόσο πιο πολύ ιντριγκάρεται το παιδί. Μέσα από μια ουδέτερη στάση, εξηγήστε με απλά λόγια ή με συνώνυμα.»
Κάνουμε διαχωρισμό ανάμεσα σε καλές και… κακές λέξεις όπως έλεγαν οι γιαγιάδες μας;
«»Θα σου βάλω πιπέρι στο στόμα αν το ξαναπείς» έλεγαν οι γιαγιάδες μας. Μια μορφή τιμωρίας που λειτουργούσε πυροσβεστικά χωρίς εχέγγυα αποτελέσματα πάντα. Με αυτόν τον τρόπο γινόταν ένας αυτόματος διαχωρισμός μεταξύ καλών και κακών λέξεων. Αυτός ο διαχωρισμός παραμένει αναγκαίος και σήμερα, ωστόσο το πιπέρι… ας περισσεύει! Μην ξεχνάτε πως οτιδήποτε είναι απαγορευμένο, είναι και περισσότερο ελκυστικό. Μιλήστε στο παιδί για το πώς μπορεί να διαχειρίζεται τον θυμό του χρησιμοποιώντας καλές λέξεις όπως: «Με ενοχλείς ή με θυμώνεις» παρά τις κακές λέξεις που προσβάλλουν. Καλό είναι να υιοθετήσετε κι εσείς αυτή τη συμπεριφορά αποφεύγοντας παντός είδους βρισιές».
Τι μπορούμε να κάνουμε για να σταματήσει το παιδί να βρίζει;
«Αν θέλετε από το παιδί σας να σταματήσει να βρίζει, σταματήστε να επιμένετε! Πολλές φορές αυτό είναι κάτι παροδικό που έρχεται και φεύγει. Αν επιμείνει για πολύ καιρό, άνω των 2 μηνών, σε συνδυασμό με επικίνδυνες επιθετικές συμπεριφορές, τότε και μόνο τότε απευθυνθείτε σε ειδικό ψυχικής υγείας.»
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Χρύσα Βαλαμουτοπούλου, Παιδοψυχολόγο- Οικογενειακή Σύμβουλο MSc